Għażel id-diskors li tixtieq taqra mil-lista ta' hawn fuq ...

Diskors ta’ l-Onor. Carmelo Mifsud Bonnici,

Ministru tal-Ġustizzja u l-Intern

waqt Seminar organizzat

mill-ProġettImpenn bit-tema

“IL-FUTUR : FIL-FAMILJA”

Il-Ġimgħa, 15 ta’ Mejju 2009

Sala Robert Samut, Floriana

6.30 p.m.

Eċċellenza,

Onor. Marie Louise Coleiro Preca

Sinjuri distinti.

L-ewwelnett, ninsab grat li ġejt mistieden għal din l-attività u għalhekk irrid nirringrazzja lil ProġettImpenn ta’ dak kollu li għamlet sabiex dan is-Seminar isir.

Ma hemmx dubju li dan huwa suġġett interessanti u kumpless.  Għandna soċjetà li qegħda tikber u taġixxi f’fatturi u ambjent kompletament differenti li, terġa’, ma’ kull sena qed ikompli jibdel il-karatteristiċi tiegħu.  Pajjiżna llum huwa ferm iktar popolat minn qabel, miftuħ għall-irjieħat tal-ideat u li għandu quddiemu opportunitajiet li qabel ma kienx hemm.

Żgur mhux forsi, għall-ewwel darba għandek sitwazzjoni fejn id-differenza bejn ir-realtà u l-perċezzjoni tagħha qegħda tikber ferm.  Il-mezzi verament abbundanti ta’ stazzjonijiet tat-televiżjoni, tar-radju u tal-gazzetti tagħna fuq din il-gżira jagħtu huma wkoll is-sehem attiv tagħhom fuq naħa jew oħra tal-munita: verità u apparenza.  Illum, każ solitarju jew sitwazzjoni eċċezzjonali jistgħu jiġu mkabbra u mogħtija l-viżjoni li huma r-regola.

Sfortunatament, ix-xenarju tal-familja, tal-għaqda bejn ir-raġel u l-mara, huma wkoll miftuħa għal dan l-impatt.  Numru ta’ drabi, min irid janalizza jrid ifittex il-ħin kollu li jimposta l-argumenti tiegħu fuq il-fatti, fuq dik li hija r-realtà u mhux il-perċezzjoni tagħha.  X’qiegħed jirriżulta?  Kemm hemm żwiġijiet ċelebrati f’kull sena, kemm hemm każijiet ta’ persuni li mhux biss jibdew il-proċess ta’ separazzjoni, iżda li jispiċċawh?  Fuq dawn wieħed jista’ jiċċaqlaq sabiex jipprepara l-linja ta’ ħidma li l-Istat Malti għandu d-dmir li jieħu.

Il-pajjiż tagħna baqa’ jżomm il-valur tal-familja, ta’ l-għaqda bejn mara u raġel f’ċerimonja ta’ żwieġ, bħala wieħed għoli.  Dan huwa fattur ta’ stabilità naturali fil-bniedem li għandu jibqa’ jiġi sostnut b’intelliġenza u b’għarfien għar-realtajiet li l-ħin kollu jiżviluppaw, daqqa naħa u daqqa oħra.  Hemm illum numru ikbar ta’ familji li daħlu fl-għatba tal-Qorti, dan m’hemmx dubju dwaru, però hija żbaljata l-perċezzjoni li din iż-żieda hija sinjal ta’ tkissir irrevokabbli taż-żwieġ bħala fattur kontinwu u karatteristika tas-soċjetà tagħna.  Il-figuri li għandna għad-disposizzjoni tagħna jindikaw li għalkemm hemm numru ta’ talbiet għas-separazzjoni, dawn il-figuri ma splodewx.  Il-fatti jindikaw b’mod ċar li ż-żwieġ għadu b’saħħtu fil-komunità Maltija, però hemm bżonn ta’ iktar impenn, ta’ iktar programmi diretti sabiex tfiehem x’inhuwa ż-żwieġ qabel u li tassisti aħjar wara għal dawk li jsibu d-diffikultajiet temporanji jew permanenti.

L-inkwiet fis-soċjetà mexxa sabiex ġew preparati numru ta’ rapporti marbuta ma’ kunċetti kompletament differenti ta’ kif wieħed jimpenja ruħu fil-Qrati tagħna.

Għal dawn ir-rapporti twieldet, fis-16 ta’ Diċembru 2003, il-Qorti tal-Familja – magħġuna fuq linji differenti.  Minn dik il-ġurnata sa llum, għandna issa esperjenza ta’ ħames snin li wieħed jista’ janalizza, jifhem, jitgħallem minnha u jipprepara ruħu għall-quddiem. Mhux biss, imma din il-linja ta’ ħsieb kompliet issudat bil-liġi li tindirizza l-vjolenza domestika fil-ħitan tal-familja.

Il-kunċetti li mexxew din il-bidla kienu bażikament tlieta: l-ewwel, it-twaqqif ta’ Sezzjoni speċjalizzata li neħħiet terz tax-xogħol fil-Qorti għal fuq żewġ Imħallfin dedikati biss għall-materji ċivili marbuta mal-familja; it-tieni, li ddaħħal il-mekkaniżmu tal-medjazzjoni bħala parti mill-proċess legali għad-disposizzjoni tal-partijiet mingħajr ma nbidel il-kunċett li qabel tiġi ppreżentata kawża għas-separazzjoni jrid ikun hemm l-awtorizzazzjoni ta’ l-istess Qorti; u t-tielet, li ġiet ukoll fis-seħħ Sezzjoni speċjali li tindirizza l-każijiet ta’ natura kriminali marbuta mal-familja.

Il-fatti, l-istatistika li għandna għad-disposizzjoni tagħna juru li t-talbiet sabiex jinbdew il-proċeduri ta’ separazzjoni baqgħu statiċi u konsistenti.  Fil-fatt, mis-sena 2004 sas-sena 2008 jidher li l-ammont ta’ każijiet li marru sabiex jibdew il-proċedura ta’ medjazzjoni żammew l-istess livelli mingħajr ma kien hemm xi tkabbir qawwi.

It-tieni, il-proċess tal-medjazzjoni għen sabiex tinbidel il-kultura tal-poplu li ġaladarba tasal il-Qorti, ma hemmx triq oħra salv dik tas-separazzjoni.  Fil-fatt, il-figuri juru li ġew reġistrati s-segwenti: i)  fil-ħames snin imsemmija żdied, sena wara sena, in-numru ta’ persuni li għamlu użu mill-proċess tal-medjazzjoni; ii)  li l-medjazzjoni pproduċiet għarfien aħjar tar-responsabbiltajiet tal-partijiet u għalhekk kien hemm rata kontinwa ta’ koppji li rrikonċiljaw jew abbandunaw il-proċeduri tas-separazzjoni.  Mhux biss, imma kien hemm numru dejjem akbar ta’ persuni li użaw il-medjazzjoni biex jagħmlu kuntratt ta’ separazzjoni “bonarja”; u iii)  li l-kawżi ta’ separazzjoni li jispiċċaw preżentati fil-Qorti baqgħu f’rata li nieżla ʹl isfel u mhux tielgħa ʹl fuq.

It-tielet, li s-Sezzjoni Kriminali tal-Qorti tal-Familja rat numru ta’ każijiet li fihom, meta l-partijiet jibdew ma jżommux ma’ l-obbligi tagħhom, speċjalment dawk marbuta mal-manteniment u aċċess għall-ulied, allura hemm Ġudikant wieħed li jieħu ħsieb.  Fil-fatt, l-istatistika turi li hemm kwantità ta’ każijiet li ġew deċiżi.

Fil-fatt l-istatistika li qegħda hawn tidher, turi li kull sena jidħlu bejn wieħed u ieħor 682 każijiet ta’ separazzjoni. L-istatistika turi wkoll li madwar 420 każ jiġu konklużi bejn kuntratti ta’ separazzjoni approvati għax jiġu preparati f’kuntratt min-nutar, jew direttament, inkella għax ikunu ġew quddiem il-medjaturi u dawk li jiġu deċiżi kull sena. Anzi jidher li l-medjazzjoni qegħda tikber iktar f’din il-linja għax minn 390 kuntratt li ġew konklużi fil-2004 tlajna għall-533 fl-2008.

Hemm ukoll iktar interessati li kull sena qed jonqsu dawk il-persuni li jistgħu jippreżentaw kawża għax hekk awtorizzati, pero` ma jippreżentawhomx. Għalhekk f’ħames snin minn 1,264 każ li ġew awtorizzati jippreżentaw kawża, kienu 719 li effettivament ipproċedew.  Dan jimmerita wkoll attenzjoni meta wieħed jikkonsidra li 446 koppja kkanċellaw jew abbandunaw il-proċeduri f’ħames snin permezz tal-medjazzjoni.

Għalhekk effettivament, mit-3,413-il talba għal separazzjoni f’ħames snin ġew konklużi 1,780 separazzjoni, jiġifieri 52%.  Mhux biss.  Għalkemm l-istatistika ma tistax titqabbel bil-preċiż, wieħed irid iqabbel dan, l-ewwel mal-figuri li għandna għad-disposizzjoni fuq żewġ livelli.  L-ewwel, jekk titqabbel ma’ li f’ħames snin kien hemm 12,238 żwiġijiet ċelebrati f’Malta, is-separazzjonijiet jiġu għal 14.5%.  Fit-tieni, jekk titqabbel ma kemm hawn żwiġijiet f’Malta, jiġifieri madwar 96,000, din tinżel għal 2%.  Dan żgur li jitlob dejjem riflessjoni u attenzjoni.

Però jidher ċar li din l-istatistika turi li l-Qorti tal-Familja qegħda tgħin direttament sabiex tassisti persuni li jispiccaw f’separazzjoni.  Għalkemm dan żgur ma jfissirx li s-sistema hija perfetta imma li hemm bżonn aktar miżuri sabiex tgħin lill-koppji f’diffikultà.  Hemm il-bżonn li jkun hemm spjegazzjoni aktar dettaljata ta’ x’jimplika l-proċess sħiħ tal-medjazzjoni qabel ma din tibda sabiex ikun hemm parteċipazzjoni tajba.  Mhux biss, imma hemm ukoll il-bżonn li wieħed jara jekk il-kawża għandhiex tkompli ssir fil-pubbliku għax hawn min qiegħed iħoss li m’huwiex jingħata l-attenzjoni li għandu bżonn.

Apparti dan hemm l-attenzjoni li l-Istat iddedika direttament liġi sabiex jibni aħjar it-tweġiba tiegħu għall-każijiet ta’ vjolenza domestika, u t-tieni, li s-Sezzjoni tal-Qorti tal-Familja ddedikat ruħha għall-kawżi ta’ natura kriminali.

Illum, il-Qrati Kriminali u Ċivili huma ferm iktar armati milli kienu qabel sabiex iwieġbu għal każijiet ta’ vjolenza domestika.  L-ordnijiet ta’ protezzjoni, dawk ta’ trattament, flimkien ma’ żieda ta’ persuni li huma protetti u ż-żieda ta’ reati u pieni ġodda biddlu x-xenarju.  Fil-vjolenza domestika l-Istat, sabiex jipproteġi tajjeb liċ-ċittadin tiegħu, ħa ħsieb li jifrex il-kategoriji u ma jħallihomx biss fuq rapport ta’ żwieġ.  Persuni li kellhom il-kunfidenza, li kellhom aċċess faċli għad-dar tal-vittma, sija jekk kienu namrati jew kienu jgħixu flimkien jew jabitaw bħala parti minn rapport estiż, illum qed isibu l-liġijiet u l-pieni tal-pajjiż ferm iktar preparati minn qabel.

Ovvjament, mhux kull liġi, mhux kull struttura tingħata l-istess importanza.  Għax irid jingħad li hemm esperjenza oħra li qed tinbena ġewwa l-Qorti tal-Familja fuq dan.  Fil-fatt, f’dawn l-aħħar ħames snin dehru 4,814-il każ u ġew deċiżi 4,684 każ li huma wkoll xhieda ta’ kemm saru passi tajba fid-direzzjoni li permezz tagħha s-soċjetà twieġeb għar-realtà li qed tiżviluppa.

Dawn il-figuri huma parti mill-esperjenza li qegħda tinbena ġewwa l-Qorti tal-Familja.  Hemm bżonn iktar analiżi u iktar attenzjoni sabiex nindirizzaw sewwa dak li qiegħed iseħħ u fl-istess ħin wieħed iħares ʹil quddiem lejn proposti li jkomplu jgħinu lill-koppja tagħraf x’inhuwa l-valur taż-żwieġ, x’inhuwa s-sehem tagħhom u kif l-Istat jista’ jgħin effettivament biex jissoda u ma jkissirx.

Hemm iktar x’wieħed jgħid fuq dan is-suġġett.  Hemm, per eżempju, l-annullamenti li f’erba’ snin kellna 736 sentenza tiddikjara żwiġijiet nulli, b’770 każ ġdid.  Però dan għandna nutilizzawh f’dibattitu iktar wiesgħa.  Għal dan il-għan, nipproponi li fix-xhur li ġejjin tiġi organizzata sessjoni iktar fit-tul fejn nidħlu f’dibattitu f’iktar attenzjoni u dettall.  Fl-aħħar tal-ġurnata, l-għan tagħna huwa li nagħmlu l-ġid lill-poplu sabiex is-soċjetà tikber fil-valuri u mhux tmur lura minnhom.

Tabella 1 - QORTI TAL-FAMILJA - Każijiet ta’ Separazzjoni

Tabella 2 - QORTI TAL-FAMILJA (MALTA) - KAMP KRIMINALI