|
DOKUMENT PREPARATORJU
TAL-XV-IL ASSEMBLEA ĠENERALI
ORDINARJA
TAS-SINODU TAL-ISQFIJIET
BIT-TEMA
“IŻ-ŻGĦAŻAGĦ, IL-FIDI U
D-DIXXERNIMENT VOKAZZJONALI”
13 ta’ Jannar 2017
Introduzzjoni
“Għedtilkom
dan biex il-ferħ tiegħi jkun
fikom, u biex il-ferħ tagħkom
ikun sħiħ”
(Ġw 15:11): dan hu l-pjan ta’
Alla għall-bnedmin ta’ kull
żmien u għalhekk anki
għaż-żgħażagħ kollha tat-tielet
millennju, ħadd eskluż.
Il-Knisja ġiet
fdata mill-Mulej bil-missjoni li
tħabbar il-ferħ tal-Vanġelu.
Is-Sinodu dwar
l-Evanġelizzazzjoni l-ġdida u
l-Eżortazzjoni Appostolika
Evangelii gaudium affrontaw
it-tema ta’ kif se nwettqu din
il-missjoni fid-dinja tal-lum;
għat-tisħib tal-familji madwar
dan il-ferħ imbagħad ġew
iddedikati ż-żewġ Sinodi fuq
il-familja u l-Eżortazzjoni
Appostolika Postsinodali
Amoris lætitia.
F’kontinwità ma’ din il-mixja,
permezz ta’ mixja sinodali ġdida
fuq it-tema: “Iż-żgħażagħ,
il-fidi u d-dixxerniment
vokazzjonali”, il-Knisja
ddeċidiet li tistaqsi lilha
nfisha fuq kif għandha ssieħeb
liż-żgħażagħ biex jagħrfu u
jilqgħu s-sejħa għall-imħabba u
għall-ħajja fil-milja tagħha, u
anki li titlob liż-żgħażagħ
infushom jgħinuha tidentifika
l-modi l-iżjed effikaċi kif
illum tista’ tħabbar il-Bxara
t-Tajba. Permezz taż-żgħażagħ,
il-Knisja tista’ tisma’ leħen
il-Mulej li jidwi anki llum.
Bħalma għamlu darba Samwel (ara
1 Sam 3:1-21) u Ġeremija (ara
Ġer 1:4-10), għandna żgħażagħ li
jafu jaqraw dawk is-sinjali ta’
żmienna li qed juri l-Ispirtu.
Jekk nisimgħu x’inhuma x-xewqat
tagħhom, nistgħu nħarsu lejn
id-dinja ta’ għada li tinsab
quddiemna u t-toroq li l-Knisja
msejħa timxi.
Is-sejħa għall-imħabba għal kull
wieħed u waħda tieħu bixra
konkreta fil-ħajja ta’ kuljum
permezz ta’ serje ta’ għażliet,
li jitlaħħmu fi stat ta’ ħajja
(żwieġ, ministeru ordnat, ħajja
kkonsagrata, u oħrajn),
professjoni, modi ta’ impenn
soċjali u politiku, stil ta’
ħajja, tqassim tal-ħin u
tal-flus, u aktar. Sew jekk
wieħed jagħmilhom hu jew ikollu
joqgħod għalihom, sew jekk jaf u
sew jekk ma jafx x’qed jagħmel,
dawn huma għażliet li ħadd ma
jista’ jaħrab minnhom. L-għan
tad-dixxerniment vokazzjonali hu
li niskopru kif nibdluhom,
fid-dawl tal-fidi, f’passi lejn
il-milja tal-ferħ li aħna lkoll
imsejħa għaliha.
Il-Knisja taf li għandha
f’idejha “dak li hu l-qawwa u
l-ġmiel taż-żgħażagħ: il-ħila li
tifraħ għal dak li għadu jibda,
li tingħata bla tistenna xejn
lura, li tiġġedded u li titlaq
itterraq mill-ġdid lejn kisbiet
ġodda” (Messaġġ tal-Konċilju
Vatikan II liż-żgħażagħ, 8
ta’ Diċembru 1965); l-għana
tat-tradizzjoni spiritwali
tagħha joffri ħafna għodod li
bihom tista’ ssieħeb
il-maturazzjoni tal-kuxjenza u
ta’ libertà awtentika.
F’din il-perspettiva, b’dan id-Dokument
Preparatorju, qed tinfetaħ
il-fażi tal-konsultazzjoni
tal-Poplu kollu ta’ Alla. Id-Dokument
– indirizzat lis-Sinodu
tal-Isqfijiet u lill-Kunsilli
tal-Ġerarki tal-Knejjes
Orjentali Kattoliċi,
lill-Konferenzi Episkopali,
lid-Dikasteri tal-Kurja Rumana u
lill-Unjoni tas-Superjuri
Ġenerali – jagħlaq bi
kwestjonarju. Barra minn hekk,
hi maħsuba konsultazzjoni
maż-żgħażagħ kollha permezz ta’
sit elettroniku, bi kwestjonarju
fuq ix-xewqat u l-ħajja tagħhom.
It-tweġibiet għaż-żewġ
kwestjonarji sa jkunu l-qafas
għat-tfassil tad-Dokument ta’
ħidma jew Instrumentum
laboris, li jkun il-punt ta’
riferiment għad-diskussjoni
tal-Padri Sinodali.
Dan id-Dokument Preparatorju
jipproponi riflessjoni fi tliet
tappi. Jibda billi jindirizza
fil-qosor xi dinamiċi soċjali u
kulturali tad-dinja li fiha
ż-żgħażagħ jikbru u jieħdu
d-deċiżjonijiet tagħhom, biex
jipproponilna naqrawhom
mill-għajnejn tal-fidi. Imbagħad
jagħmel mixja mal-passaġġi
fundamentali tal-proċess ta’
dixxerniment, li hu l-istrument
prinċipali li l-Knisja tħoss li
għandha toffri liż-żgħażagħ
biex, fid-dawl tal-fidi, jistgħu
jiskopru l-vokazzjoni tagħhom.
Fl-aħħar jiddiskuti l-punti
fundamentali ta’ pastorali
vokazzjonali maż-żgħażagħ.
Għalhekk dan mhux dokument
komplut, imma bħal mappa li trid
tgħin għal tiftixa li l-frott
tagħha jkun disponibbli biss fi
tmiem il-mixja sinodali.
Fuq il-passi tad-dixxiplu
l-maħbub
Għal din il-mixja li qed nibdew,
noffru din l-ikona mill-Vanġelu:
l-Appostlu Ġwanni. Fil-qari
tradizzjonali tar-Raba’ Vanġelu
hu sew il-figura eżemplari
taż-żagħżugħ li jagħżel li jimxi
wara Ġesù, u sew “id-dixxiplu li
Ġesù kien iħobb” (Ġw 13:23;
19:26; 21:7).
“[Ġwanni
l-Battista]
ħares lejn Ġesù li kien għaddej
minn hemm, u qal: ‘Araw il-Ħaruf
ta’ Alla’. Iż-żewġ dixxipli
semgħuh jgħid dan, u marru wara
Ġesù. Ġesù dar u rahom mexjin
warajh, u qalilhom: ‘Xi tridu?’.
Iżda huma staqsewh: ‘Fejn
toqgħod, Rabbi?’ – li tfisser
Mgħallem. Hu weġibhom: ‘Ejjew u
taraw’. U marru miegħu u raw
fejn kien joqgħod, u dakinhar
baqgħu miegħu. Kien ħabta
tal-għaxar siegħa” (Ġw
1:36-39).
Huma u jfittxu li jagħtu sens
lil ħajjithom, żewġ dixxipli
tal-Battista jħossu lil Ġesù
jagħmlilhom il-mistoqsija li
tinfed lill-qalb tagħhom: “Xi
tridu?”. Għat-tweġiba tagħhom
“Fejn toqgħod, Rabbi? – li
tfisser Mgħallem”, tasal
l-istedina tal-Mulej: “Ejjew u
taraw” (vv. 38-39). Ġesù
fl-istess ħin isejħilhom għal
mixja tal-qalb u disponibbiltà
li tassew jiċċaqilqu minn
posthom, bla ma jafu sew dan
fejn sa jeħodhom. Tispiċċa tkun
laqgħa memorabbli, tant li
jiftakru saħansitra l-ħin li fih
seħħet (v. 39).
Grazzi għall-kuraġġ li kellhom
li jmorru u jaraw, id-dixxipli
daqu l-ħbiberija fidila ta’
Kristu u setgħu jgħixu ta’
kuljum miegħu, iħallu kliemu
jisfidahom u jnebbaħhom, u
l-ġesti tiegħu jolqtuhom u
jqanqluhom.
Ġwanni, b’mod partikulari, ġie
msejjaħ ikun xhud tal-Passjoni u
l-Qawmien tal-Imgħallem tiegħu.
Fl-Aħħar Ikla (ara Ġw 13:21-29),
l-intimità tiegħu miegħu
wasslitu biex iserraħ rasu fuq
sider Ġesù u joqgħod għall-kelma
tiegħu. Meta ħa lil Xmun Pietru
fid-dar tal-Qassis il-Kbir,
kellu jaffronta l-lejl tal-prova
u tas-solitudni (ara Ġw
18:13-27). Taħt is-salib laqa’
l-uġigħ kbir ta’ qalb tal-Omm,
li lilha ġie fdat, u ħa fuqu
r-responsabbiltà li jieħu
ħsiebha (ara Ġw 19:25-27).
Fl-għodwa tal-Għid hu qasam ma’
Pietru l-ġirja ħosbiena u
mimlija tama lejn il-qabar vojt
(ara Ġw 21:1-10). Fl-aħħar nett,
f’dik is-sajda straordinarja
ħdejn l-għadira ta’ Tiberija
(ara Ġw 21:1-14), hu għaraf
lill-Irxoxt u ta xhieda tiegħu
lill-komunità.
Il-figura ta’ Ġwanni tista’
tgħinna nilqgħu l-esperjenza
tas-sejħa tagħna bħala proċess
progressiv ta’ dixxerniment
ġewwieni u ta’ maturazzjoni
fil-fidi, li jwassalna niskopru
l-ferħ tal-imħabba u l-ħajja
fil-milja tagħha fl-għotja
tagħna nfusna u fis-sehem tagħna
fix-xandir tal-Bxara t-Tajba.
I
IŻ-ŻGĦAŻAGĦ FID-DINJA TAL-LUM
Dan il-kapitlu ma
jagħmilx xi analiżi sħiħa
tas-soċjetà u tad-dinja
taż-żgħażagħ, imma jżomm quddiem
għajnejh ċerti riżultati ta’
tiftix fil-qasam soċjali li
jiswew biex nistgħu naffrontaw
it-tema tad-dixxerniment
vokazzjonali, biex hekk
“inħalluh imiss il-ġewwieni
tagħna u joffri bażi konkreta
għall-mixja etika u spiritwali
li tiġi wara”
(Laudato sì,
15).
Il-kwadru, imfassal fuq livell
universali, jitlob li jiġi
adattat għall-konkretezza
taċ-ċirkustanzi speċifiċi ta’
kull reġjun: imqar fil-preżenza
ta’ tendenzi globali,
id-differenzi bejn id-diversi
partijiet tal-pjaneta jibqgħu
jgħoddu. F’iktar minn sens
wieħed nistgħu naffermaw li hemm
pluralità ta’ dinjiet
taż-żgħażagħ, u mhux waħda. Fost
il-ħafna differenzi, hemm uħud
li jispikkaw b’mod partikulari.
L-ewwel waħda hi effett ta’
dinamiċi demografiċi u tifred
il-pajjiżi ta’ rata għolja ta’
twelid, fejn iż-żgħażagħ
jirrappreżentaw persentaġġ
sinifikanti u li qed jikber
tal-popolazzjoni, minn dawk fejn
il-piż demografiku qed jonqos.
Differenza oħra ġejja
mill-istorja, li turi li
l-pajjiżi u kontinenti ta’
tradizzjoni Nisranija qadima,
fejn il-kultura ġġorr fiha
memorja li mhux ta’ min
jitlifha, huma differenti
mill-pajjiżi u l-kontinenti li
l-kultura tagħhom hi mmarkata
minn tradizzjonijiet reliġjużi
oħra u fejn il-Kristjaneżmu hu
preżenza minoritarja u spiss
riċenti. Fl-aħħar nett, ma
nistgħux ninsew id-differenza
bejn il-ġeneru maskil u dak
femminil: minn naħa dan
jiddetermina sensibbiltà
differenti, u mill-oħra hu
l-għajn ta’ għamliet ta’ ħakma,
esklużjoni u diskriminazzjoni li
s-soċjetajiet kollha għandhom
jaraw kif jeħilsu minnhom.
Fil-paġni li ġejjin it-terminu
“żgħażagħ” jindika l-persuna ta’
età bejn wieħed u ieħor bejn
is-16 u d-29 sena, fl-għarfien
li anki dan l-element jitlob
adattament għaċ-ċirkustanzi
lokali. Hu x’inhu, tajjeb
niftakru li ż-żgħożija, iktar
milli tidentifika kategorija ta’
persuni, hi fażi tal-ħajja li
kull ġenerazzjoni terġa’
tinerpreta b’mod uniku u
irripetibbli.
1.
Dinja li qed
tinbidel b’rata mgħaġġla
Il-ħeffa tal-proċessi ta’ bidla
hi ċ-ċifra ewlenija li
tikkaratterizza s-soċjetajiet u
l-kulturi ta’ żmienna (ara
Laudato sì, 18). Iż-żwieġ
bejn il-kumplessità għolja u
l-bidla mgħaġġla jġibna
f’kuntest ta’ fluwidità u
inċertezza li qatt ma konna
doqna qabel: hu fatt li rridu
nassumu mingħajr ma niġġudikaw
minn qabel jekk din hix problema
jew opportunità. Din
is-sitwazzjoni titlob li nagħtu
ħarsa sħiħa u jkollna l-ħila
nipprogrammaw fit-tul, attenti
għas-sostenibbiltà u
għall-konsegwenzi li l-għażliet
li nagħmlu llum iħallu fi
żminijiet u mkejjen imbiegħda.
Il-fatt li l-inċertezzi dejjem
jiżdiedu jaffettwa l-qagħda ta’
vulnerabbiltà, jiġifieri kemm
il-faqar soċjali u kemm
id-diffikultajiet ekonomiċi, kif
ukoll in-nuqqas ta’ sigurtà li
qed jgħixu fih faxex kbar
tal-popolazzjoni. Fid-dinja
tax-xogħol, nistgħu naħsbu
fil-fenomeni tal-qgħad,
fiż-żieda fil-flessibbiltà u
fl-isfruttament fuq kollox ta’
min hu taħt l-età, jew inkella
fil-kawżi politiċi, ekonomiċi,
soċjali u saħansitra ambjentali
li jispjegaw iż-żieda allarmanti
fl-għadd ta’ rifuġjati u
immigranti. Ħdejn il-ftit
ipprivileġġjati li għandhom
aċċess għall-opportunitajiet
offruti mill-proċessi ta’
globalizzazzjoni ekonomika,
ħafna qed jgħixu f’qagħda ta’
vulnerabbiltà u ta’ nuqqas ta’
sigurtà, li għandha impatt fuq
il-mixjiet ta’ ħajjithom u fuq
l-għażliet tagħhom.
Fuq livell
globali, id-dinja tal-lum hi
mmarkata minn kultura
“xjentista”, spiss maħkuma
mit-teknoloġija u
mill-possibbiltajiet bla qies li
hi twiegħed li tiftaħ, li fih
ħdanhom imma “qed jimmultiplikaw
ruħhom il-forom ta’ niket u
solitudni li jaqgħu fihom
in-nies, kif ukoll tant
żgħażagħ”
(Misericordia et misera,
3).
Kif tgħallimna
l-Enċiklika
Laudato sì,
il-paradigma teknokratika
flimkien mat-tiftixa qarrieqa
għall-qligħ baxx qed joħolqu dik
il-kultura tal-iskart li
teskludi miljuni ta’ persuni,
fosthom ħafna żgħażagħ, u li
twassal għall-isfruttament bla
distinzjoni tar-riżorsi naturali
u għat-taħsir tal-ambjent,
b’theddida għall-futur
tal-ġenerazzjonijiet ta’ warajna
(ara 20-22).
Imbagħad lanqas irridu
nittraskuraw il-fatt li ħafna
soċjetajiet huma dejjem iżjed
multikulturali u multireliġjużi.
B’mod partikulari l-preżenza
flimkien ta’ iżjed
tradizzjonijiet reliġjużi hi
sfida u opportunità fl-istess
ħin: jista’ jiżdied it-taħwid u
tikber it-tentazzjoni
tar-relattiviżmu, imma magħhom
tikber ukoll il-possibbiltà ta’
konfront għammiel u għana
reċiproku. F’għajnejn il-fidi
dan jidher bħala sinjal ta’
żmienna, li jitlobna nikbru
fil-kultura tas-smigħ,
tar-rispett u tad-djalogu.
2.
Il-ġenerazzjonijiet il-ġodda
Min hu żagħżugħ illum qed jgħix
ħajtu b’mod differenti
mill-ġenerazzjonijiet
tal-ġenituri u l-edukaturi
tiegħu. Mhux biss is-sistema ta’
rabtiet u opportunitajiet
tinbidel mal-bidliet ekonomiċi u
soċjali, imma jinbidlu wkoll,
fin fin, ix-xewqat,
il-ħtiġijiet,
is-sensibbiltajiet, il-mod ta’
kif nirrelataw ma’ xulxin. Barra
minn hekk, jekk minn ċerta
perspettiva hu minnu li
bil-globalizzazzjoni ż-żgħażagħ
f’kull parti tad-dinja qed isiru
dejjem iżjed omoġenji, imma
jibqgħu, fil-kuntesti lokali,
partikularitajiet kulturali u
istituzzjonali li għandhom
konsegwenzi fil-proċess ta’
soċjalizzazzjoni u tal-binja
tal-identità.
L-isfida tal-multikulturalità
tolqot b’mod partikulari d-dinja
taż-żgħażagħ, ngħidu aħna
bil-partikularità tat-“tieni
ġenerazzjonijiet” (jiġifieri ta’
dawk iż-żgħażagħ li jikbru
f’soċjetà u f’kultura differenti
minn dawk tal-ġenituri tagħhom,
minħabba fil-fenomeni
migratorji) jew tal-ulied ta’
koppji b’xi mod “imħallta”
(mill-perspettiva etnika,
kulturali u/jew reliġjuża).
F’ħafna partijiet tad-dinja
ż-żgħażagħ qed jgħixu
kundizzjonijiet partikularment
iebsa, fejn isir diffiċli
jagħmlu wisa’ għal għażliet
awtentiċi ta’ ħajja, fin-nuqqas
ta’ mqar l-iċken marġini ta’
tħaddim tal-libertà. Jiġuna
f’moħħna ż-żgħażagħ f’qagħda ta’
faqar u esklużjoni; dawk li
jikbru bla ġenituri jew familja,
jew m’għandhomx il-possibbiltà
li jmorru l-iskola; it-tfal u
ż-żgħażagħ tat-triq f’tant
periferiji; iż-żgħażagħ qiegħda,
mitlufa jew immigranti; dawk li
huma vittmi ta’ sfruttament,
traffikar jew jasar; it-tfal u
l-adolexxenti mġiegħla jissieħbu
ma’ gruppi kriminali jew armati
irregolari; il-bniet miżżewġa
jew tfajliet imġiegħla jiżżewġu
kontra r-rieda tagħhom. Huma
wisq fid-dinja dawk li
mit-tfulija jkollhom jgħaddu
direttament għall-età adulta u
għal irfigħ ta’ responsabbiltà
li ma tħallewx jagħżlu huma.
Spiss il-bniet, it-tfajliet u
ż-żgħażagħ nisa jkollhom
jaffrontaw diffikultajiet ikbar
minn sħabhom tal-istess etajiet.
Grazzi għall-istudji li jsiru
fuq livell internazzjonali
nistgħu nidentifikaw ċerti
karatteristiċi prinċipali
fiż-żgħażagħ ta’ żmienna.
Appartenenza
u parteċipazzjoni
Iż-żgħażagħ ma jarawx lilhom
infushom bħala kategorija
żvantaġġata jew grupp soċjali li
rridu nipproteġuh u, allura,
bħala destinatarji passivi ta’
programmi pastorali jew ta’
għażliet politiċi. Mhux ftit
fosthom jixtiequ jkunu parti
attiva mill-proċessi ta’ bidla
tal-preżent, kif jikkonfermaw
dawk l-esperjenzi ta’ attività u
innovazzjoni minn isfel li jaraw
iż-żgħażagħ bħala protagonisti
ewlenin, jekk mhux ukoll uniċi.
Id-disponibbiltà
għall-parteċipazzjoni u
għall-mobilitazzjoni f’għemejjel
konkreti, fejn is-sehem
personali ta’ kull wieħed u
waħda hu okkażjoni ta’
rikonoxximent identitarju,
tidher fl-intolleranza għal
ambjenti fejn iż-żgħażagħ
iħossuhom, b’tort jew bir-raġun,
li ma jistgħux isibu spazju
għalihom jew ma jsibu xejn xi
jqanqalhom; dan jista’
jwassalhom biex jibqgħu lura jew
isibuha bi tqila jixtiequ,
joħolmu u jipproġettaw, kif juri
t-tixrid tal-fenomenu tan-NEET (not
in education, employment or
training,
jiġifieri
żgħażagħ li mhumiex impenjati
f’attività ta’ studju, ta’
xogħol jew ta’ formazzjoni
professjonali). Id-diskrepanza
bejn iż-żgħażagħ passivi u
qalbhom maqtugħa u dawk ta’
inizjattiva u dinamiċi hi
l-frott tal-opportunitajiet
konkretement offruti lil kull
wieħed u waħda fi ħdan
il-kuntest soċjali u familjari
li fihom jikber, kif ukoll
tal-esperjenzi bis-sens,
relazzjonali u ta’ valur li
jkunu għaddew minnhom anki qabel
il-bidu taż-żgħożija. Barra
fil-passività, in-nuqqas ta’
fiduċja fihom infushom u
fil-ħiliet tagħhom tista’ tidher
fi tħassib żejjed għad-dehra
tagħhom jew f’konformiżmu li
jċedi għall-moda tal-mument.
Punti
ta’
riferiment
personali
u
istituzzjonali
Bosta riċerka turi li ż-żgħażagħ
iħossu l-bżonn ta’ figuri ta’
riferiment qrib tagħhom,
kredibbli, koerenti u onesti,
barra postijiet u okkażjonijiet
fejn jistgħu jippruvaw il-ħila
tagħhom li jirrelataw mal-oħrajn
(sew adulti, sew tal-istess età)
u jaffrontaw id-dinamiċi
affettivi. Ifittxu figuri li
jistgħu jesprimu sintonija u
joffrulhom tweżin, inkuraġġiment
u għajnuna biex jagħrfu l-limiti
tagħhom, bħal ma joqogħdu
jiġġudikawhom.
Minn din il-perspettiva, ir-rwol
tal-ġenituri u l-familji jibqa’
kruċjali u xi drabi
problematiku.
Il-ġenerazzjonijiet iżjed maturi
spiss jaslu biex jissottovalutaw
il-potenzjalitajiet, ikabbru
d-dgħufijiet u jsibuha bi tqila
jifhmu l-esiġenzi ta’ dawk iżjed
żgħażagħ. Ġenituri u edukaturi
adulti jaf ikollhom f’moħħhom
ukoll l-iżbalji tagħhom u x’ma
jixtiqux li ż-żgħażagħ jagħmlu,
imma spiss ma jkollhomx daqhekk
ċar quddiem għajnejhom kif
jistgħu jgħinuhom jorjentaw
ħarsithom lejn il-futur. Iż-żewġ
reazzjonijiet l-iżjed komuni
huma li jibqgħu ma jkunux
preżenti u l-impożizzjoni
tal-għażliet tagħhom fuqhom.
Ġenituri assenti jew protettivi
żżejjed idgħajfu iżjed lil
uliedhom u aktarx
jissottovalutaw ir-riskji jew
ikunu ossessjonati mill-biża’ li
jieħdu xi żball.
Imma ż-żgħażagħ ma jfittxux biss
figuri ta’ riferiment adulti: hi
qawwija fihom ix-xewqa li
jikkonfrontaw ruħhom ma’ oħrajn
tamparhom. Għalhekk hu kbir
il-bżonn ta’ okkażjonijiet ta’
interazzjoni ħielsa, ta’
espressjoni affettiva, ta’
edukazzjoni informali, ta’
sperimentazzjoni ta’ rwoli u ta’
ħiliet mingħajr tensjoni jew
ansjetà.
Tendenzjalment kawti
fil-konfront ta’ dawk li huma ’l
barra miċ-ċirku
tar-relazzjonijiet personali,
iż-żgħażagħ spiss iħossu
sfiduċja, indifferenza u anki
stmerrija
għall-istituzzjonijiet. Dan mhux
biss fil-politika, imma jolqot
dejjem iżjed l-istituzzjonijiet
ta’ formazzjoni u l-Knisja,
fl-aspett istituzzjonali tagħha.
Jixtequha iktar qrib tan-nies,
iżjed attenta għall-problemi
soċjali, imma jafu li dan mhux
sa jseħħ minnufih.
Dan kollu jiżvolġi f’kuntest
fejn l-appartenenza
konfessjonali u l-prattika
reliġjuża qed isiru dejjem iżjed
aspetti ta’ minoranza u
ż-żgħażagħ ma jeħduhiex
“kontra”, imma qed jitgħallmu
jgħixu “mingħajr” Alla kif
ippreżentat mill-Vanġelu u
“mingħajr” il-Knisja, sakemm ma
jafdawx ruħhom f’idejn għamliet
ta’ reliġjożità u spiritwalità
alternattivi u ftit li xejn
istituzzjonalizzati jew isibu
kenn f’setet jew esperjenzi
reliġjużi li jagħtuhom sens
qawwi ta’ identità. F’ħafna
postijiet, il-preżenza
tal-Knisja m’għadhiex imxerrda
daqs qabel u għalhekk sar iżjed
diffiċli tiltaqa’ magħha, waqt
li l-kultura dominanti titlob
ħwejjeġ li spiss huma f’kuntrast
mal-valuri tal-Vanġelu, sew jekk
minħabba f’elementi
tat-tradizzjoni tagħha u sew
jekk minħabba l-effett lokali
tal-globalizzazzjoni konsumista
u individwalista.
Lejn ġenerazzjoni
(iper)konnessa
Il-ġenerazzjonijiet żgħażagħ
illum huma kkaratterizzati
mir-relazzjoni tagħhom
mat-teknoloġiji moderni
tal-komunikazzjoni u ma’ dik li
normalment tissejjaħ “dinja
virtwali”, imma li għandha wkoll
effetti reali ħafna. Din toffri
possibbiltajiet ta’ aċċess għal
serje ta’ opportunitajiet li
l-ġenerazzjonijiet ta’ qabel ma
kellhomx, u fl-istess waqt
tippreżenta riskji. Madankollu,
hu importanti ħafna niffukaw fuq
kif l-esperjenza
tar-relazzjonijiet medjati
mit-teknoloġija qed tibni
l-kunċett tad-dinja fi żmienna,
tar-realtà u tar-relazzjonijiet
interpersonali, u ma’ dan irridu
nkejlu l-azzjoni pastorali, li
għandha bżonn tiżviluppa kultura
adegwata.
3.
Iż-żgħażagħ u
l-għażliet
F’dan il-kuntest ta’ fluwidità u
prekarjetà li semmejna,
it-tranżizzjoni għall-ħajja
adulta u l-bini ta’ identità
jitolbu dejjem iżjed mixja
“riflessiva”. Il-persuni
jkollhom jadattaw mill-ġdid
il-mixjiet ta’ ħajjithom u
jerġgħu jagħmlu ċerti għażliet.
Barra dan, flimkien mal-kultura
tal-Punent qed jixtered kunċett
ta’ libertà mifhuma bħala
possibbiltà ta’ aċċess għal
opportunitajiet dejjem ġodda. Ma
rridux naċċettaw iżjed illi li
nsejsu mixja personali ta’ ħajja
jfisser niċċaħħdu milli
fil-futur nimxu toroq oħra:
“Illum nagħżel dan, għada
mbagħad naraw”.
Fir-relazzjonijiet affettivi,
kif ukoll fid-dinja tax-xogħol,
ix-xefaq hu magħmul minn
għażliet li dejjem nistgħu
rreġġgħuhom lura, iżjed milli
minn għażliet għal dejjem.
F’dan il-kuntest
il-metodi qodma m’għandhomx
jaħdmu iżjed u l-esperjenza li
għaddewlna l-ġenerazzjonijiet
ta’ qabilna malajr issir bla
siwi. Opportunitajiet validi u
riskji perikulużi jixxebilku
flimkien f’kobba mħabbla li mhux
lakemm tħoll. Huma
indispensabbli strumenti
kulturali, soċjali u spiritwali
tajba biex il-mekkaniżmi
tal-proċess deċiżjonali ma
jistaġnawx, u nispiċċaw, forsi
għax nibżgħu li niżbaljaw,
noqogħdu għall-bidla flok
inwettquha aħna. Dan qalu l-Papa
Franġisku: “‘Kif nistgħu nerġgħu
nqajmu mill-ġdid il-kobor u
l-kuraġġ li nagħmlu għażliet
importanti, qalbenin biex
naffrontaw l-isfidi edukattivi u
affettivi?’. Kelma li għidt
bosta drabi! Nirriskja! Min ma
jirriskjax ma jimxix. ‘Imma jekk
niżbalja?’. Ikun imbierek
il-Mulej! Tkun qed tiżbalja
aktar jekk tibqa’ wieqaf”
(Diskors
f’Villa
Nazareth,
18
ta’ Ġunju
2016).
Aħna u nfittxu mixjiet li kapaċi
jerġgħu jimlewna bil-kuraġġ u
dak li jqanqal lil qalbna, ma
nistgħux ma nżommux f’moħħna li
l-persuna ta’ Ġesù u l-Bxara
t-Tajba li hu xandar għadhom
isaħħru lil ħafna żgħażagħ.
Il-ħila taż-żgħażagħ li jagħmlu
għażla hi mxekkla
mid-diffikultajiet marbuta
mal-kundizzjonijiet ta’
prekarjetà: isibuha bi tqila
biex isibu xogħol jew ix-xogħol
hu traġikament nieqes; ix-xkiel
li jsibu biex jibnu awtonomija
ekonomika; ma jirnexxilhomx
jaslu għal stabbiltà fil-mixja
professjonali tagħhom.
Għaż-żgħażagħ nisa dan ix-xkiel
normalment hu iktar iebes biex
jegħlbuh.
Il-problemi ekonomiċi u soċjali
tal-familji, il-mod kif
iż-żgħażagħ jixorbu ċerti
aspetti tal-kultura ta’
żmienhom, u l-impatt
tat-teknoloġiji l-ġodda jitolbu
ħila ikbar li wieħed iwieġeb
għall-isfida edukattiva
fit-tifsira usa’ tagħha: din hi
l-emerġenza edukattiva li wriena
Benedittu XVI fl-Ittra
lill-Belt u lid-Djoċesi ta’ Ruma
dwar l-urġenza tal-edukazzjoni
(21 ta’ Jannar 2008). Fuq livell
globali hemm bżonn inżommu
f’moħħna wkoll in-nuqqas ta’
ugwaljanza bejn pajjiżi sħaħ u
l-effett ta’ dan fuq
l-opportunitajiet għaż-żgħażagħ
fid-diversi soċjetajiet f’dik li
hi inklużjoni. Anki fatturi
kulturali u reliġjużi jistgħu
jġibu l-esklużjoni, ngħidu aħna
f’dak li għadu x’jaqsam
mad-differenza bejn is-sessi u
d-diskriminazzjoni tal-minoranzi
etniċi u reliġjużi, hekk li mqar
iż-żgħażagħ l-aktar ta’
inizjattiva jispiċċaw ikollhom
jemigraw.
F’dan il-kwadru, hu
partikularment urġenti
nippromovu l-ħiliet personali
billi nqegħduhom għas-servizz
ta’ proġett b’saħħtu ta’ tkabbir
komuni. Iż-żgħażagħ japprezzaw
il-possibbiltajiet fejn inżewġu
flimkien l-azzjoni fi proġetti
konkreti fejn jistgħu jkejlu
l-ħiliet tagħhom li jiksbu
riżultati, it-tħaddim ta’
protagoniżmu indirizzat biex
itejjeb il-kuntest li fih
jgħixu, l-opportunità li jiksbu
u jirfinaw fil-qasam
tal-kompetenzi li jiswewlhom
kemm għall-ħajja u kemm
għax-xogħol.
L-innovazzjoni soċjali tesprimi
protagoniżmu pożittiv li jtejjeb
il-qagħda tal-ġenerazzjonijiet
il-ġodda: minn telliefa li
jitolbu l-protezzjoni mir-riskji
tal-bidliet għal suġġetti
tal-bidla li kapaċi joħolqu
opportunitajiet ġodda. Hu
sinifikattiv kif propju
ż-żgħażagħ – spiss ittimbrati
bl-isterjotip tal-passività u
tan-nuqqas ta’ esperjenza –
jipproponu u jipprattikaw
alternattivi li juru kif
id-dinja jew il-Knisja għandhom
ikunu. Jekk fis-soċjetajiet jew
fil-komunitajiet Insara rridu
nagħmlu xi ħaġa ġdida, irridu
nħallu wisa’ għal persuni ġodda
biex jaġixxu. Fi kliem ieħor, li
nipproġettaw il-bidla skont
il-prinċipji tas-sostenibbiltà
jitlob minna li nħallu
lill-ġenerazzjonijiet ġodda
jesperimentaw mudell ġdid ta’
żvilupp. Dan jirriżulta
partikularment problematiku
f’dawk il-pajjiżi u kuntesti
istituzzjonali fejn l-età ta’
min għandu postijiet ta’
responsabbiltà hi għolja ħafna,
għax dan itawwal iżjed ir-ritmi
ta’ bidliet ġenerazzjonali
fit-tmexxija.
II
FIDI, DIXXERNIMENT, VOKAZZJONI
Permezz ta’ din
il-mixja ta’ dan is-Sinodu,
il-Knisja tixtieq ittenni x-xewqa
tagħha
li tiltaqa’, issieħeb, tieħu
ħsieb ta’ kull żagħżugħ u
żagħżugħa, ħadd eskluż. La
nistgħu u lanqas irridu
nitilquhom għas-solitudni u
għall-esklużjoni li għalihom
tesponihom id-dinja. Li l-ħajja
tagħhom tkun esperjenza tajba,
li ma jintilfux f’toroq ta’
vjolenza jew ta’ mewt, li
l-qtigħ il-qalb ma jjassarhomx
fl-aljenazzjoni: dan kollu ma
jistax ma jkunx għal qalb min
ġie mnissel għall-ħajja u
għall-fidi u jaf li rċieva don
għoli.
Hu bil-qawwa ta’ dan id-don li
nafu li l-miġja tagħna f’din
id-dinja tfisser li niltaqgħu
mal-wegħda ta’ ħajja tajba, u li
wieħed jiġi milqugħ u mħares hi
l-esperjenza oriġinarja li
tnaqqax f’kull persuna l-fiduċja
li mhux mitluq għal ħajja bla
sens jew għad-dalma tal-mewt, u
t-tama li jista’ jesprimi
l-oriġinalità tiegħu f’mixja
lejn il-milja tal-ħajja.
L-għerf tal-Knisja tal-Lvant
jgħinna niskopru kif din
il-fiduċja għandha għeruqha
fl-esperjenza ta’ “tliet
twelidijiet”: it-twelid naturali
bħala mara u bħala raġel f’dinja
li kapaċi tilqa’ u twieżen
il-ħajja; it-twelid
tal-Magħmudija “meta xi ħadd
bil-grazzja jsir iben ta’ Alla”;
u mbagħad it-tielet twelid, meta
tasal il-mogħdija “mill-mod
tal-ħajja korporali għal dik
spiritwali”, li jiftaħ triq
għat-tħaddim matur tal-libertà
(ara Diskorsi ta’ Filossenu
ta’ Mabbug, isqof Sirjan
tal-ħames seklu, n. 9).
Li noffru lill-oħrajn id-don li
aħna stess irċivejna jfisser
inseħbuhom matul din il-mixja,
nimxu qrib tagħhom biex jistgħu
jaffrontaw id-dgħufijiet tagħhom
u d-diffikultajiet fil-ħajja,
imma fuq kollox inwieżnu
l-libertajiet li għadhom qed
jinħolqu quddiemhom.
Dan kollu jsejjaħ lill-Knisja,
ibda mir-Ragħajja tagħha, biex
tgħarbel lilha nfisha u tiskopri
mill-ġdid il-vokazzjoni tagħha
għall-ħarsien, bl-istil li
l-Papa Franġisku fakkarna
fil-bidu tal-pontifikat tiegħu:
“Fil-Vanġeli, San Ġużepp jidher
bħala bniedem b’saħħtu,
qalbieni, ħaddiem, imma minn ġo
qalbu toħroġ ħlewwa liema
bħalha, li mhix il-virtù
tad-dgħajfa, anzi,
għall-kuntrarju, tikxef il-qawwa
li hemm fih u l-kapaċità ta’
attenzjoni, ta’ kompassjoni, ta’
qalb tassew miftuħa għall-ieħor,
kapaċità ta’ mħabba” (Omelija
għall-bidu tal-Ministeru Petrin,
19 ta’ Marzu 2013).
F’din il-perspettiva issa qed
nippreżentaw hawn xi spunti
fid-dawl ta’ mixja ta’ tisħib
taż-żgħażagħ fil-fidi, fis-smigħ
tat-tradizzjoni tal-Knisja u
bl-għan ċar li nweżnuhom
fid-dixxerniment vokazzjonali
tagħhom u fl-għażliet
fundamentali li jieħdu
fil-ħajja, ibda mill-għarfien
tal-karattru irriversibbli ta’
xi wħud minn dawn l-għażliet.
1.
Fidi u vokazzjoni
Il-fidi, bħala sehem fil-mod kif
jara Ġesù (ara Lumen fidei,
18), hi l-għajn tad-dixxerniment
vokazzjonali, għax toffri
l-kontenuti fundamentali tagħha,
l-iżvilupp speċifiku, l-istil
uniku u l-pedagoġija propja.
Biex nilqgħu bil-ferħ u b’qalb
miftuħa dan id-don tal-grazzja
jeħtieġ nagħmluh għammiel
b’għażliet ta’ ħajja li jkunu
konkreti u koerenti.
“Mhux intom
għażiltu lili, imma jien għażilt
lilkom, u ħtartkom biex tmorru
tagħmlu l-frott u l-frott
tagħkom jibqa’, ħalli kulma
titolbu lill-Missier f’ismi,
huwa jagħtihulkom. Dan hu li
qiegħed nikkmandakom: li tħobbu
lil xulxin”
(Ġw
15:16-17).
Jekk is-sejħa
għall-ferħ tal-imħabba hi
l-istedina fundamentali li Alla
jagħmel fil-qalb ta’ kull
żagħżugħ biex il-ħajja tiegħu
tista’ tagħmel il-frott, il-fidi
hi fl-istess ħin don mill-għoli
u tweġiba minn min iħossu
magħżul u maħbub.
Il-fidi “mhijiex
kenn għal nies bla kuraġġ, iżda
ġġib ’il quddiem il-ħajja
tagħna. Hi tikxef sejħa kbira,
il-vokazzjoni għall-imħabba, u
tiżgura li din l-imħabba hi
affidabbli, li wieħed jaqbillu
jingħata lilha, għaliex is-sies
tagħha jinsab fil-fedeltà ta’
Alla, li hi aqwa minn kull
dgħufija tagħna”
(Lumen fidei, 53). Dn
il-fidi “ssir
dawl biex iddawwal
ir-relazzjonijiet soċjali kollha”,
u hekk tgħin biex “tinbena
l-fraternità universali” bejn
il-bnedmin ta’ kull żmien (ibid.,
54).
Il-Bibbja tippreżenta bosta
rakkonti ta’ sejħat u ta’
tweġibiet minn żgħażagħ.
Fid-dawl tal-fidi, huma jagħrfu
ftit ftit x’inhu l-pjan ta’
mħabba mqanqla li Alla għandu
għal kull wieħed u waħda. Din hi
l-fehma ta’ Alla f’kull għemil
tiegħu, sa mill-ħolqien
tad-dinja bħala post “tajjeb”,
li jaf jilqa’ fih il-ħajja, u
offrut f’don bħala nisġa ta’
relazzjonijiet li fihom nistgħu
nqiegħdu l-fiduċja tagħna.
Li temmen ifisser tisma’
lill-Ispirtu u tiddjaloga
mal-Kelma li hi triq, verità u
ħajja (ara Ġw 14:6)
bl-intelliġenza u l-imħabba
kollha tiegħek, titgħallem tafda
fiha u “tlaħħamha”
fil-konkretezza tal-ħajja ta’
kuljum, fil-mumenti fejn
is-salib ikun qrib tiegħek u
f’dawk fejn tħoss il-ferħ
quddiem is-sinjali tal-qawmien,
l-istess kif għamel id-“dixxiplu
l-maħbub”. Din hi l-isfida
għall-komunità Nisranija u għal
kull min jemmen.
L-ispazju ta’ dan
id-djalogu hu l-kuxjenza. Kif
jgħallimna l-Konċilju Vatikan
II, hi “ċ-ċentru l-aktar moħbi
tal-bniedem u s-santwarju fejn
hu jinsab waħdu ma’ Alla, u fejn
il-leħen ta’ Alla jinstama’ ġo
fina” (Gaudium
et spes,
16).
Għalhekk il-kuxjenza hi spazju
bla mittiefes fejn tidher
l-istedina biex nilqgħu
l-wegħda. Li nagħżlu leħen
l-Ispirtu minn sejħat oħra u
niddeċiedu xi tweġiba nagħtu hi
ħidma li kulħadd irid jagħmel:
l-oħrajn jistgħu jseħbuna u
jwettquna fiha, imma qatt ma
jistgħu jagħmluha huma għalina.
Il-ħajja u l-istorja jgħallmuna
li għall-bniedem mhix dejjem
ħaġa ħafifa jagħraf l-għamla
konkreta ta’ dak il-ferħ li Alla
qed isejjaħlu għalih u li hu
mxennaq għalih, wisq inqas issa
f’kuntest ta’ bidla u ta’
inċertezza hekk mifruxa. Drabi
oħra l-persuna jkollha tagħmel
il-kontijiet mal-qtigħ il-qalb u
mal-qawwa ta’ ġibdiet oħra, li
jżommuha fil-ġirja tagħha lejn
il-milja: hi l-esperjenza ta’
ħafna, ngħidu aħna ta’ dak
iż-żagħżugħ li kien għani
żżejjed biex seta’ jkun ħieles
li jilqa’ s-sejħa ta’ Ġesù u
għalhekk telaq imnikket flok
mimli bil-ferħ (ara Mk
10:17-22). Il-libertà umana,
anki jekk għandha bżonn li tiġi
msoffija u meħlusa, xorta ma
titlef qatt għalkollox il-ħila
radikali tagħha li tagħraf
it-tajjeb u twettqu: “L-istess
bnedmin li kapaċi jfarrku lilhom
infushom sal-iktar punt estrem,
jistgħu anki jirbħu lilhom
infushom, u jerġgħu lura
għall-għażla tat-tajjeb u
jfittxu ħajja ġdida, lil hemm
minn kull kundizzjonament
psikoloġiku u soċjali impost
fuqhom” (Laudato sì,
205).
2.
Id-don
tad-dixxerniment
Il-qasam tal-ħidma
tad-dixxerniment hu dak li
nieħdu deċiżjonijiet u norjentaw
l-azzjonijiet tagħna
f’sitwazzjonijiet ta’ inċertezza
u quddiem tqanqil ġewwieni
kontrastanti. Dan hu terminu
klassiku tat-tradizzjoni
tal-Knisja, li jista’ jiġi
applikat għal għadd ta’
sitwazzjonijiet. Fil-fatt hemm
dixxerniment tas-sinjali
taż-żminijiet, li jwassalna biex
nagħrfu l-preżenza u l-ħidma
tal-Ispirtu fl-istorja;
dixxerniment morali, li jagħżel
dak li hu tajjeb minn dak li hu
ħażin; dixxerniment spiritwali,
li jgħinna nagħrfu t-tentazzjoni
biex niċħduha u minflok nibqgħu
mexjin fit-triq tal-milja
tal-ħajja. In-nisġiet bejn dawn
id-diversi tifsiriet huma ċari u
qatt ma nistgħu nħolluhom
għalkollox.
B’dan kollu f’moħħna,
nikkonċentraw hawn fuq
id-dixxerniment vokazzjonali,
jiġifieri fuq il-proċess li bih
il-persuna tasal biex twettaq,
fi djalogu mal-Mulej u fis-smigħ
tal-leħen tal-Ispirtu,
l-għażliet fundamentali, ibda
minn dik fuq l-istat ta’
ħajjitha. Jekk il-mistoqsija fuq
kif ma titlifx l-opportunitajiet
li twettaq lilek innifsek tolqot
lill-bnedmin kollha, għal min
jemmen din issir iktar qawwija u
profonda. Kif ngħixu l-bxara
t-tajba tal-Vanġelu u nwieġbu
għas-sejħa li l-Mulej qed
jagħmel lil dawk kollha li
magħhom jiltaqa’: permezz
taż-żwieġ, il-ministeru ordnat,
il-ħajja kkonsagrata? U liema hu
l-qasam li fih nistgħu nħaddmu
bi frott it-talenti tagħna:
il-ħajja professjonali,
il-volontarjat, il-qadi
lill-foqra, l-impenn
fil-politika?
L-Ispirtu
jitkellem u jaġixxi permezz
tal-ġrajjiet tal-ħajja ta’ kull
wieħed u waħda, imma l-ġrajjiet
fihom infushom ma jitkellmux u
huma ambigwi, għax nistgħu
nagħtuhom interpretazzjonijiet
differenti. Wieħed irid jagħmel
mixja ta’ dixxerniment biex
jista’ jsib dawl fuq it-tifsira
biex jista’ jieħu deċiżjoni.
It-tliet verbi li bihom dan hu
mfisser fl-Evangelii
gaudium,
51 –
tagħraf,
tinterpreta u tagħżel – jistgħu
jgħinuna nfasslu mixja adatta
kemm għall-individwi u kemm
għall-gruppi u l-komunitajiet,
għax nafu li fil-prattika
l-konfini bejn id-diversi
fażijiet mhuma qatt daqshekk
ċari.
Nagħraf
L-għarfien hu
qabelxejn tal-effetti li
l-ġrajjiet ta’ ħajti, il-persuni
li magħhom niltaqa’, il-kliem li
nisma’ jew li naqra jipproduċu
ġewwa fija: varjetà ta’ “xewqat,
sentimenti, emozzjonijiet” (Amoris
lætitia,
143)
ta’ karattru
differenti ħafna: diqa, dalma,
sħuħija, biża’, ferħ, paċi, sens
ta’ vojt, ħlewwa, rabja, tama,
telqa, u oħrajn. Inħossni miġbud
jew imbuttat lejn elf
direzzjoni, mingħajr ma ebda
waħda minnhom ma tidhirli ċara
li għandi nieħu; hu l-mument
tal-inżul u t-tlajja’, u f’xi
każi ta’ taqbida vera interjuri.
Li nagħraf ifisser inħalli
jitla’ fil-wiċċ dan l-għana ta’
emozzjonijiet u nsemmi dawn
il-passjonijiet b’isimhom
mingħajr ma niġġudikahom. Jitlob
ukoll li nifhem il-“gost” li
jħallu, jiġifieri s-sintonija
jew nuqqas tagħha bejn dak li
ngħaddi minnu u dak li hemm
fil-qiegħ nett tal-qalb tiegħi.
F’din il-fażi l-Kelma ta’ Alla
għandha importanza kbira:
fil-fatt il-meditazzjoni tagħha
ċċaqlaq il-passjonijiet bħala
l-esperjenzi kollha ta’ kuntatt
mal-ġewwieni tagħna, imma
fl-istess waqt toffrilna
possibbiltà li noħorġuhom għax
nistgħu nidentifikawhom
mal-ġrajjiet li hi tirrakkonta.
Il-fażi tal-għarfien tqiegħed
fiċ-ċentru l-ħila li wieħed
jisma’ u jħobb, mingħajr ma
jibża’ mis-skiet. Hi mogħdija
fundamentali fil-mixja
tal-maturazzjoni personali,
b’mod partikulari għaż-żgħażagħ
li jesperimentaw b’intensità
akbar il-qawwa tax-xewqat u
jistgħu jibqgħu anki mwerwra, u
forsi jibqgħu anki lura milli
jagħmlu passi kbar li għalihom
ukoll iħossuhom miġbuda.
Ninterpreta
Mhux biżżejjed nagħrfu dak li
ħassejna: jeħtieġ
“ninterpretawh”, jew, fi kliem
ieħor, nifhmu x’inhu li
l-Ispirtu qed isejħilna għalih
b’dak li hu jqanqal f’kull
wieħed u waħda. Ħafna drabi
nieqaf nirrakkonta esperjenza, u
ngħid li “laqtitni ħafna”. Ħaġa
iżjed iebsa hi li nifhmu l-bidu
u s-sens tax-xewqat u
tal-emozzjonijiet li nkunu
ġarrabna u niżnu jekk humiex qed
imexxuna f’direzzjoni
kostruttiva jew inkella humiex
qed iwassluna biex ningħalqu
iżjed fina nfusna.
Din il-fażi ta’
interpretazzjoni hi delikata
ħafna; titlob paċenzja, għassa u
anki ċertu tagħlim. Irridu nkunu
kapaċi nagħrfu l-effetti
tal-kundizzjonamenti soċjali u
psikoloġiċi. Titlob ukoll li
nħaddmu l-fakultajiet
intellettwali tagħna, u
sadattant ma naqgħux fir-riskju
li nibnu teoriji astratti fuq xi
jkun tajjeb jew sabiħ nagħmlu:
anki fid-dixxerniment,
“ir-realtà hi ogħla mill-idea” (Evangelii
gaudium,
231).
Meta
ninterpretaw, ma nistgħux
nibqgħu lura lanqas milli
nikkonfrontaw ruħna mar-realtà u
niżnu l-possibbiltajiet li
realistikament għandna miftuħa
quddiemna.
Biex ninterpretaw ix-xewqat u
t-taħrik ġewwieni jeħtieġ li
onestament nikkonfrontaw ruħna,
fid-dawl tal-Kelma ta’ Alla,
anki mal-esiġenzi morali
tal-ħajja Nisranija, dejjem
infittxu li naqrawhom
fis-sitwazzjoni konkreta li
nkunu ngħixu. Dan l-isforz
iwassal lil min jagħmlu biex ma
jikkuntentax ruħu bil-loġika
legalistika tal-inqas
indispensabbli, imma li jfittex
il-mod kif jagħti valur
mill-aħjar li jista’ lid-doni
tiegħu u l-possibbiltajiet
tiegħu: għalhekk din hi proposta
attraenti u stimulanti
għaż-żgħażagħ.
Din il-ħidma ta’
interpretazzjoni sseħħ fi
djalogu ġewwieni mal-Mulej,
billi l-persuna tħaddem
il-ħiliet kollha tagħha; imma
l-għajnuna ta’ persuna esperta
fis-smigħ tal-Ispirtu hi tweżin
prezzjuż li l-Knisja toffri u li
ftit ikun għaref min ma jagħmilx
użu minnha.
Nagħżel
Meta nkunu għarafna u
interpretajna d-dinja tax-xewqat
u tal-passjonijiet, l-att
tad-deċiżjoni jsir tħaddim ta’
libertà umana awtentika u ta’
responsabbiltà personali, dejjem
ovvjament fi spazju limitat.
L-għażla għalhekk taħrab
il-qawwa għamja tal-istint, li
ċertu relattiviżmu ta’ żmienna
spiċċa qed jagħtiha r-rwol ta’
kriterju aħħari, ħaġa li tjassar
lill-persuna għall-instabbiltà.
Fl-istess ħin teħles
lill-persuna milli taqa’ priża
ta’ qawwiet ’il barra minnha u
allura eteronomi, u minflok
titlob koerenza divina.
Għal żmien twil
fl-istorja d-deċiżjonijiet
fundamentali tal-ħajja ma
tteħdux minn dawk interessati
direttament; f’xi partijiet
tad-dinja hekk għadu, kif
aċċennajna wkoll fil-Kapitlu I.
L-għan ta’ kull pastorali
vokazzjonali serja jibqa’ li
tippromovi għażliet tassew
ħielsa u responsabbli, bla ma
nibqgħu influwenzati minn
ħwejjeġ ta’ żminijiet oħra.
Id-dixxerniment hu l-għodda
prinċipali għal dan, li
jippermettilna nħarsu l-ispazju
bla mittiefes tal-kuxjenza,
mingħajr ma nippretendu li
neħdulha postha (ara
Amoris lætitia,
37).
Id-deċiżjoni titlob li tiġi
ppruvata mill-fatti biex tista’
tiġi kkonfermata. L-għażla ma
tistax tibqa’ mjassra
f’interjorità li tirriskja li
tibqa’ virtwali jew
irrealizzabbli – dan hu periklu
qawwi fil-kultura ta’ żmienna –,
imma hi msejħa tissarraf
f’azzjoni, titlaħħam, tagħti
bidu għal mixja, tilqa’ r-riskju
li tikkonfronta ruħha ma’ dik
ir-realtà li minnha kienu
tqanqlu tant xewqat u
emozzjonijiet. Oħrajn jitnisslu
f’din il-fażi: li wieħed
jagħrafhom u jinterpretahom
jippermettilu li jikkonferma
deċiżjoni tajba li jkun ħa jew
jissuġġerilu jerġa’ jirrevediha.
Għalhekk hu importanti
“noħorġu”, anki mill-biża’ li
niżbaljaw li, kif rajna, jista’
jipparalizzana.
3.
Mixjiet ta’
vokazzjoni u missjoni
Id-dixxerniment vokazzjonli ma
jitwettaqx f’att wieħed, anki
jekk fir-rakkont ta’ kull
vokazzjoni possibbli
nidentifikaw mumenti jew laqgħat
deċiżivi. Bħall-ħwejjeġ kollha
ta’ importanza fil-ħajja, anki
d-dixxerniment vokazzjonali hu
proċess twil, li jintiseġ
fiż-żmien, li tulu nibqgħu
attenti għall-indikazzjonijiet
li bihom il-Mulej jippreċiża u
jispeċifika vokazzjoni li
fil-ġmiel tagħha hi personali u
irripetibbli. Il-Mulej talab lil
Abram u lil Sara biex jitilqu,
imma kien biss huma u mexjin
ftit ftit, u mhux mingħajr ma
meddew passi żbaljati, li ċċara
quddiemhom x’kienet dik
il-misterjuża “art li jien
nurik” (Ġen 12:1). Marija nfisha
għarfet dejjem iżjed is-sejħa
tagħha hi u timmedita l-kliem li
semgħet u l-ġrajjiet li
seħħulha, anki dak li ma fehimtx
(ara Lq 2:50-51).
Iż-żmien hu fundamentali biex
nivverifikaw l-orjentament
effettiv tad-deċiżjoni li nkunu
ħadna. Kif tgħallimna kull paġna
tat-test Bibliku, m’hemmx
vokazzjoni li mhix ordnata lejn
missjoni milqugħa b’biża’ jew
b’ħeġġa.
Li nilqgħu l-missjoni jitlob
id-disponibbiltà tagħna li
nirriskjaw ħajjitna u nimxu
fit-triq tas-salib, fuq il-passi
ta’ Ġesù, li b’determinazzjoni
beda miexi lejn Ġerusalemm (ara
Lq 9:51) biex joffri ħajtu
għall-bnedmin. Jekk il-persuna
ma tfittixx li tokkupa l-post
ċentrali fix-xena bil-bżonnijiet
tagħha, jinfetaħ l-ispazju biex
tista’ tilqa’ l-pjan ta’ Alla
għall-ħajja tal-familja,
għall-ministeru ordnat jew
għall-ħajja kkonsagrata, kif
ukoll biex twettaq bir-reqqa
l-professjoni tagħha jew tfittex
b’sinċerità l-ġid komuni. B’mod
partikulari fil-postijiet fejn
il-kultura hi aktar immarkata
mill-individwaliżmu, irridu
nivverifikaw kemm l-għażliet qed
jiġu ddettati mit-tifitxa
tal-awtorealizzazzjoni
narċisista u kemm min-naħa
l-oħra qed jinkludu
d-disponibbiltà biex wieħed
jgħix ħajtu fil-loġika
tal-għotja ġeneruża tiegħu
nnifsu. Għalhekk il-kuntatt
mal-faqar, il-vulnerabbiltà u
l-bżonn jerġa’ jieħu importanza
kbira fil-mixjiet ta’
dixxerniment vokazzjonali. F’dak
li għandu x’jaqsam mar-ragħajja
tal-futur, jixraq fuq kollox
ngħarblu u nippromovu l-maturità
fid-disponibbiltà tagħna biex
nittieħdu mir-“riħa tan-nagħaġ”.
4.
It-tisħib
Fil-bażi tad-dixxerniment
nistgħu nilmħu tliet
konvinzjonijiet, li għeruqhom
huma mniżżlin sewwa
fl-esperjenza ta’ kull bniedem
jekk naqrawha fid-dawl tal-fidi
u tat-tradizzjoni Nisranija.
L-ewwel hi li l-Ispirtu ta’ Alla
jaġixxi fil-qalb ta’ kull
bniedem permezz ta’ sentimenti u
xewqat li jintrabtu ma’ ideat,
xbihat u proġetti. Jekk jagħti
widen bir-reqqa, ikun possibbli
għall-bniedem li jinterpreta
dawn is-sinjali. It-tieni
konvinzjoni hi li l-qalb
tal-bniedem, minħabba
fid-dgħufija u d-dnub tiegħu,
normalment hi maqsuma għax
miġbuda minn sejħat differenti,
jew saħansitra opposti għal
xulxin. It-tielet konvinzjoni hi
li xorta l-mixja tal-ħajja
timponi fuqna li niddeċiedu,
għax ma nistgħux nibqgħu għal
dejjem nitlajjaw. Imma jeħtieġ
ikollna l-għodda biex nagħrfu
s-sejħa tal-Mulej għall-ferħ
tal-imħabba u nagħżlu li nwieġbu
għaliha.
Fost din l-għodda,
it-tradizzjoni spiritwali turina
bl-importanza tat-tisħib
personali. Biex insieħbu persuna
oħra, mhux biżżejjed nistudjaw
it-teorija tad-dixxerniment;
jeħtieġ ngħaddu aħna stess
mill-esperjenza li ninterpretaw
iċ-ċaqliq tal-qalb biex nagħrfu
fiha l-ħidma tal-Ispirtu, li
leħnu jaf ikellem lil kull
wieħed u waħda fis-singularità
tagħhom. It-tisħib personali
jitlob li l-ħin kollu nsinnu
s-sensibbiltà tagħna mal-leħen
tal-Ispirtu u jwassalna biex
fil-partikularitajiet personali
niskopru riżorsa u għana.
Ifisser li ngħinu lill-persuna
tikber fir-relazzjoni tagħha
mal-Mulej, nikkollaboraw biex
inneħħu min-nofs dak li qed
ixekkilha. Hawn qiegħda
d-differenza bejn it-tisħib
għad-dixxerniment u l-għajnuna
psikoloġika, li wkoll, jekk
miftuħa għat-traxxendenza, spiss
tkun ta’ importanza
fundamentali. Il-psikologu
jwieżen persuna
fid-diffikutlajiet u jgħinha
tagħraf id-dgħufijiet u
l-potenzjalitajiet tagħha;
il-gwida spiritwali jerġa’
jibgħat il-persuna għand
il-Mulej u jħejji fiha l-ħamrija
t-tajba għal-laqgħa tagħha
miegħu (ara Ġw 3:29-30).
Is-siltiet
mill-Vanġelu li jirrakkuntaw
il-laqgħa ta’ Ġesù man-nies ta’
żmienu jixħtu dawl fuq xi
elementi li jistgħu jgħinuna
nsibu l-profil ideali ta’ min
isieħeb żagħżugħ jew żagħżugħa
fid-dixxerniment vokazzjonali:
il-ħarsa kollha mħabba (is-sejħa
tal-ewwel dixxipli, ara Ġw 1:35-51);
il-kelma
awtorevoli (it-tagħlim
fis-sinagoga ta’ Kafarnahum, ara
Lq 4:32);
il-ħila li “jkun
proxxmu” (il-parabbola
tas-Samaritan it-tajjeb, ara Lq
10:25-37); l-għażla li “jimxi
ma’” (id-dixxipli ta’ Għemmaws,
ara Lq 24:13-35); ix-xhieda ta’
awtentiċità, bla biża’ li jmur
kontra l-preġudizzji l-aktar
komuni (il-ħasil tar-riġlejn
fl-Aħħar Ċena, ara Ġw 13:1-20).
Fl-impenn tagħha li ssieħeb
lill-ġenerazzjonijiet żgħażagħ,
il-Knisja tilqa’ s-sejħa tagħha
li tikkollabora b’risq il-ferħ
taż-żgħażagħ pjuttost milli
tipprova taħkem fuq il-fidi
tagħhom (ara 2 Kor 1:24). Dan
is-servizz fl-aħħar mill-aħħar
għandu għeruqu fit-talb,
speċjalment għad-don tal-Ispirtu
li jmexxi u jdawwal lil kulħadd
u lil kull wieħed u waħda.
III
L-AZZJONI PASTORALI
Xi jfisser għall-Knisja
li ssieħeb liż-żgħażagħ biex
jilqgħu s-sejħa għall-ferħ
tal-Vanġelu, fuq kollox fi żmien
immarkat mid-dubji,
mill-prekarjetà,
mill-inċertezza?
L-għan ta’ dan il-kapitlu hu li
jiffoka fuq xi jfisser tieħu
bis-serjetà l-isfida tal-kura
pastorali u tad-dixxerniment
vokazzjonali, waqt li nqisu
liema huma s-suġġetti,
il-postijiet u l-għodod li
għandna f’idejna. F’dan is-sens,
naraw li hemm inklużjoni
reċiproka bejn pastorali
taż-żgħażagħ u pastorali
vokazzjonali, anki fl-għarfien
tad-differenza bejniethom. Mhix
xi ħarsa li tiġbor kollox, imma
indikazzjonijiet li jridu
jitkomplew skont l-esperjenzi
ta’ kull Knisja lokali.
1.
Nimxu
maż-żgħażagħ
Li nsieħbu ż-żgħażagħ ifisser li
ninqalgħu mill-iskemi maħduma u
lesti, u mmorru niltaqgħu
magħhom fejn jinsabu huma,
nadattaw ruħna għaż-żminijiet u
r-ritmi tagħhom; ifisser ukoll
li neħduhom bis-serjetà
fit-taħbit tagħhom biex
jiddeċifraw ir-realtà li fiha
jgħixu u jibdlu aħbar li rċivew
f’ġesti u kliem, fl-isforz ta’
kuljum li jibnu l-istorja
tagħhom u fit-tiftixa ftit jew
wisq konxja ta’ tifsira għal
ħajjithom.
Kull nhar ta’ Ħadd l-Insara
jżommu ħajja t-tifkira ta’ Ġesù
li miet u rxoxta, u jiltaqgħu
fiċ-ċelebrazzjoni
tal-Ewkaristija. Fil-fidi
tal-Knisja ħafna trabi huma
mgħammda u jissoktaw il-mixja
tagħhom tal-inizjazzjoni
Nisranija. Imma dan ikun għadu
ma jfissirx għażla matura għal
ħajja ta’ fidi. Biex jaslu sa
hemm jeħtieġu mixja, li xi drabi
tgħaddi wkoll minn toroq
imprevedibbli u mbiegħda
mill-postijiet li fihom
imdorrijin joqogħdu
l-komunitajiet ekkleżjali.
Għalhekk, kif fakkarna l-Papa
Franġisku, “il-pastorali
vokazzjonali tfisser li
nitgħallmu l-istil ta’ Ġesù, li
jgħaddi mill-imkejjen tal-ħajja
ta’ kuljum, jieqaf bla għaġla u,
waqt li jħares lejn l-aħwa bi
ħniena, iwassalhom għal-laqgħa
ma’ Alla l-Missier” (Diskors
lill-parteċipanti fil-Konvenju
tal-pastorali vokazzjonali,
21 ta’ Ottubru 2016). Meta nimxu
maż-żgħażagħ inkunu nibnu
lill-komunità Nisranija kollha
kemm hi.
Propju għax hawn
għandna quddiemna l-libertà
taż-żgħażagħ, jeħtieġ nagħtu
valur lill-kreattività ta’ kull
komunità biex toffri proposti li
kapaċi jinterċettaw
l-oriġinalità ta’ kull wieħed u
waħda u jgħinu fl-iżvilupp
tagħha. F’ħafna każi jfisser
ukoll li nitgħallmu nagħtu
spazju veru lill-ġdid, bla ma
nifgawh fit-tentattiv li
nsakkruh fi skemi lesti minn
qabel: ma jistax ikun hemm
żerriegħa li tħalli l-frott ta’
vokazzjonijiet jekk nibqgħu
sempliċiment magħluqa
fil-“kriterju pastorali komdu
ta’ ‘għax dejjem hekk sar’”,
mingħajr wieħed ma “jkun
kuraġġjuż u kreattiv f’din
il-ħidma tagħna li nfasslu
mill-ġdid l-għanijiet,
l-istrutturi, l-istil u l-metodi
ta’ evanġelizzazzjoni
fil-komunitajiet tagħna”
(Evangelii
gaudium, 33).
Tliet verbi, li
fil-Vanġeli jfissru l-mod kif
Ġesù jiltaqa’ man-nies ta’
żmienu, jgħinuna nsawru dan
l-istil pastorali: noħorġu,
naraw, insejħu.
Noħorġu
Pastorali vokazzjonali f’dan
is-sens tfisser li nilqgħu
l-istedina tal-Papa Franġisku
biex noħorġu, qabelxejn minn dik
ir-riġidità li tagħmel l-aħbar
tal-ferħ tal-Vanġelu inqas
kredibbli, mill-iskemi li fihom
il-persuni jħossuhom
ikklassifikati u minn stil ta’
ħajja tal-Knisja li xi drabi hu
anakronistiku. Li noħorġu hu
wkoll sinjal ta’ libertà
interjuri mill-attivitajiet u
t-tħassib tas-soltu, biex hekk
liż-żgħażagħ inħalluhom isiru
l-protagonisti. Iħossuhom
jinġibdu lejn il-komunità
Nisranija iktar ma jarawha qed
tilqa’ l-kontribut konkret u
oriġinali li jistgħu jagħtuha.
Naraw
Li noħorġu fid-dinja
taż-żgħażagħ jitlob minna
d-disponibbiltà li nqattgħu
l-ħin magħhom, li nisimgħu
l-istejjer tagħhom, il-ferħ u
t-tamiet tagħhom, in-niket u
l-uġigħ tagħhom, biex naqsmuhom
magħhom: din hi t-triq biex
ninkulturaw il-Vanġelu u
nevanġelizzaw lil kull kultura,
anki dik taż-żgħażagħ. Meta
l-Vanġeli jirrakkuntaw
il-laqgħat ta’ Ġesù mal-bnedmin
ta’ żmienu, juru propju l-ħila
tiegħu li jieqaf maġenbhom u
l-faxxinu li jħoss min ħarstu
tiltaqa’ ma’ tiegħu. Din hi
l-ħarsa ta’ kull ragħaj
awtentiku, li kapaċi jara
fil-qiegħ nett tal-qalb mingħajr
ma jkun invadenti jew ta’
theddida; hi l-ħarsa vera
tad-dixxerniment, li mhux taħkem
fuq il-kuxjenza ta’ ħaddieħor
trid, lanqas tfassal hi minn
qabel il-mixja tal-grazzja ta’
Alla billi tuża l-iskemi tagħha.
Insejħu
Fir-rakkonti tal-Vanġelu l-ħarsa
kollha mħabba ta’ Ġesù tinbidel
f’kelma, li hi sejħa għall-ġdid
li rridu nilqgħu, nesploraw u
nibnu. Issejjaħ ifisser
qabelxejn terġa’ tqajjem
ix-xewqa, iċċaqlaq il-persuni
minn dak li jżommhom imwaħħlin u
mill-kumditajiet li fihom huma
mxaħxħin. Issejjaħ ifisser
tagħmel mistoqsijiet li għalihom
m’hemmx tweġibiet lesti. Hu dan,
u mhux il-preskrizzjoni ta’
normi biex jiġu rrispettati, li
jħeġġeġ il-persuni biex jibdew
mexjin u jiltaqgħu mal-ferħ
tal-Vanġelu.
2.
Suġġetti
Iż-żgħażagħ kollha, ħadd eskluż
Għall-pastorali ż-żgħażagħ huma
suġġetti u mhux oġġetti. Spiss
bil-fatti huma ttrattati
mis-soċjetà bħala preżenza bla
siwi u skomda: il-Knisja ma
tistax tirriproduċi dan
l-atteġġjament, għax iż-żgħażagħ
kollha, ħadd eskluż, għandhom
id-dritt li jkunu msieħba
fil-mixja tagħhom.
Kull komunità mbagħad hi msejħa
li turi attenzjoni fuq kollox
liż-żgħażagħ foqra, emarġinati u
esklużi u tagħmilhom
protagonisti. Li nkunu qrib
taż-żgħażagħ li qed jgħixu
f’kundizzjonijiet ta’ faqar u
skumdità ikbar, ta’ vjolenza u
gwerra, mard, diżabbiltà u
tbatija, dan hu don speċjali
tal-Ispirtu, li fih kapaċi jilma
l-istil ta’ Knisja li toħroġ.
Il-Knisja nfisha hi msejħa
titgħallem miż-żgħażagħ:
jagħtuha xhieda mdawla bosta
żgħażagħ qaddisa li għadhom
għajn ta’ ispirazzjoni għal
kulħadd.
Komunità responsabbli
Il-komunità Nisranija kollha
għandha tħossha responsabbli
għad-dmir li teduka
l-ġenerazzjonijiet il-ġodda u
rridu nagħrfu li huma ħafna
l-figuri ta’ Nsara li qed
jagħmlu dan, ibda minn dawk li
jimpenjaw ruħhom fil-ħajja
ekkleżjali. Jiġu apprezzati
wkoll l-isforzi ta’ min jagħti
xhieda tal-ħajja tajba
tal-Vanġelu u l-ferħ li minnha
joħroġ fl-oqsma tal-ħajja ta’
kuljum. Fl-aħħar nett irridu
nagħtu valur
lill-opportunitajiet ta’
involviment taż-żgħażagħ
fl-organizzazzjonijiet ta’
parteċipazzjoni tal-komunitajiet
djoċesani u parrokkjali, ibda
mill-kunsilli pastorali, biex
nistednuhom joffru l-kontribut
tal-kreattività tagħhom u
nilqgħu l-ideat tagħhom anki
meta jidhru provokatorji.
Kullimkien fid-dinja huma
preżenti parroċċi,
kongregazzjonijiet reliġjużi,
għaqdiet, movimenti u realtajiet
ekkleżjali li kapaċi jippjanaw u
joffru liż-żgħażagħ esperjenzi
tassew sinifikattivi li fihom
jistgħu jikbru u jiddixxernu. Xi
kultant din id-dimensjoni
proġettwali tħalli spazju
għall-improvizzazzjoni u
għall-inkompetenza: hu riskju li
rridu nħarsu rwieħna minnu billi
nieħu dejjem iktar bis-serjetà
d-dover li naħsbu,
nikkonkretizzaw, nikkordinaw u
nwettqu l-pastorali taż-żgħażagħ
b’mod korrett, koerenti u
effikaċi. Anki hawn hi meħtieġa
preparazzjoni speċifika u
kontinwa ta’ min hu responsabbli
mill-formazzjoni.
Il-figuri ta’ riferiment
Ir-rwol ta’ adulti denji
tal-fidi tagħhom, li magħhom
jistgħu jidħlu f’patt pożittiv,
hu fundamentali f’kull mixja ta’
maturazzjoni umana u ta’
dixxerniment vokazzjonali. Hemm
bżonn ta’ nies ta’ fidi li jkunu
awtorevoli, b’identità umana
ċara, appartenenza ekkleżjali
soda, karattru spiritwali li
jidher, passjoni edukattiva
kollha ħeġġa u ħila qawwija ta’
dixxerniment. Imma xi drabi,
adulti li ma jkunux ippreparati
u maturi aktarx jaġixxu b’mod
possessiv u manipulattiv, u
joħolqu dipendenzi negattivi,
inkonvenjenzi qawwija u
kontrotestimonjanzi serji, li
jistgħu jaslu wkoll sal-abbuż.
Biex ikollna figuri kredibbli,
irridu niffurmawhom u nweżnuhom,
u noffrulhom ukoll kompetenzi
pedagoġiċi akbar. Dan jgħodd
b’mod partikulari għal dawk li
f’idejhom hu fdat id-dmir li
jsiebħu fid-dixxerniment
vokazzjonali lejn il-ministeru
ordnat jew il-ħajja kkonsagrata.
Ġenituri u
familja: F’kull
komunità Nisranija rridu nagħrfu
r-rwol edukattiv li għandhom
il-ġenituri u familjari oħra,
rwol li ħadd u xejn ma jista’
jeħodlu postu. Huma l-ewwel u
qabel kollox il-ġenituri, fi
ħdan il-familja, li jesprimu ta’
kuljum l-għożża ta’ Alla għal
kull bniedem fl-imħabba li
torbothom bejniethom u ma’
wliedhom. F’dan huma prezzjużi
l-indikazzjonijiet offruti
mill-Papa Franġisku f’wieħed
mill-kapitli tal-Amoris
lætitia (ara
259-290).
Ragħajja: Il-laqgħa
ma’ figuri ministerjali, li
kapaċi jidħlu b’mod awtentiku
fid-dinja taż-żgħażagħ u
jiddedikaw għalihom ħin u
riżorsi, grazzi wkoll
għax-xhieda ġeneruża ta’ nisa u
rġiel ikkonsagrati, hi deċiżiva
biex il-ġenerazzjonijiet
il-ġodda jistgħu jikbru. Dan
fakkru wkoll il-Papa Franġisku:
“Dan nitolbu l-aktar mingħand
ir-ragħajja tal-Knisja,
mill-isqfijiet u mis-saċerdoti:
ir-responsabbiltà
tal-vokazzjonijiet Insara u
saċerdotali tinsab fuqkom, u dan
l-inkarigu ma tistgħux tqisuh
qisu xi uffiċċju burokratiku.
Intom ukoll għextu laqgħa li
bidlitilkom ħajjitkom, meta xi
saċerdot ieħor – il-kappillan,
il-konfessur, id-direttur
spiritwali – ġagħalkom tħossu
s-sbuħija tal-imħabba ta’ Alla.
Hekk intom ukoll: toħorġu,
tisimgħu liż-żgħażagħ – hemm
bżonn il-paċenzja! – tistgħu
tgħinuhom jiddixxernu ċ-ċaqliq
li jħossu f’qalbhom u
torjentawlhom il-passi tagħhom”
(Diskors
lill-parteċipanti tal-Konvenju
tal-pastorali vokazzjonali,
21
ta’ Ottubru
2016).
Għalliema u
figuri oħra edukattivi: Tant
għalliema Kattoliċi huma
impenjati bħala xhieda
fl-universitajiet u fl-iskejjel
ta’ kull ordni u grad; fid-dinja
tax-xogħol ħafna huma preżenti
b’kompetenza u passjoni;
fil-politika, ħafna li jemmnu,
ifittxu li jkunu ħmira għal
soċjetà iżjed ġusta;
fil-volontarjat ċivili ħafna
jirsistu għall-ġid komuni u
għall-għożża tal-ħolqien;
fl-animazzjoni tal-ħin liberu u
tal-isport ħafna huma impenjati
b’ħeġġa u ġenerożità. Dawn
kollha jagħtu xhieda ta’
vokazzjonijiet umani u Nsara
milqugħa u megħjuxa b’fedeltà u
impenn, u hekk iqanqlu f’min
jarahom ix-xewqa li jagħmel
l-istess: li nwieġbu b’qalb
ġeneruża għas-sejħa tagħna hu
l-ewwel mod kif nagħmlu
l-pastorali vokazzjonali.
3.
Postijiet
Il-ħajja ta’ kuljum u l-impenn
soċjali
Li nsiru adulti jfisser
nitgħallmu nqassmu b’mod
awtonomu d-dimensjonijiet
tal-ħajja li huma fl-istess ħin
fundamentali u ta’ kuljum: l-użu
tal-ħin u tal-flus, l-istil
tal-ħajja u tal-konsum,
l-istudju u l-ħin liberu,
il-ħwejjeġ u l-ikel, il-ħajja
affettiva u s-sesswalità. Din
l-edukazzjoni, li ż-żgħażagħ bla
dubju jsibuha bi tqila, hi
l-okkażjoni biex ipoġġu ftit
ordni fil-ħajja tagħhom u
fil-prijoritajiet tagħhom, u
jippruvaw mixjiet ta’ għażla li
jistgħu jsiru ġinnasju ta’
dixxerniment u jsaħħu
l-orjentament tagħhom fid-dawl
tad-deċiżjonijiet iżjed
importanti: il-fidi, iżjed ma
tkun awtentika, iżjed tisfida
l-ħajja ta’ kuljum u tħalliha
tisfidaha. Insemmu b’mod
partikulari l-esperjenzi, spiss
ibsin u problematiċi, tal-ħajja
tax-xogħol jew dawk ta’ nuqqas
ta’ xogħol: anki dawn huma
okkażjonijiet biex wieħed
jagħraf u jinżel iktar fil-fond
tas-sejħa tiegħu.
Il-foqra qed
jokorbu u magħhom l-art:
l-impenn biex nisimgħuhom jista’
jkun okkażjoni konkreta ta’
laqgħa mal-Mulej u mal-Knisja u
ta’ kixfa tal-vokazzjoni tagħna.
Kif jgħallimna l-Papa Franġisku,
l-azzjonijiet komunitarji
tal-għożża tad-dar komuni u
tal-kwalità tal-ħajja tal-foqra
“meta jesprimu mħabba li
tingħata, jistgħu wkoll jinbidlu
f’esperjenzi spiritwali
mill-aktar intensi”
(Laudato
sì,
232)
u għalhekk anki
f’okkażjonijiet ta’ mixjiet u
ta’ dixxerniment vokazzjonali.
L-oqsma speċifiċi tal-pastorali
Il-Knisja toffri liż-żgħażagħ
imkejjen speċifiċi ta’ laqgħa u
ta’ formazzjoni kulturali, ta’
edukazzjoni u ta’
evanġelizzazzjoni, ta’
ċelebrazzjoni u ta’ servizz, u
hi fuq quddiem nett biex tilqa’
lil kulħadd u lil kull wieħed u
waħda. L-isfida għal dawn
il-postijiet u għal dawk li
janimawhom hi li jibqgħu dejjem
mexjin iżjed fil-loġika tal-bini
ta’ xibka b’saħħitha ta’
proposti, u li fil-mod kif
jaħdmu jagħmlu tagħhom l-istil
ta’ min joħroġ, jara, isejjaħ.
- Fuq livell dinji jispikkaw
il-Jiem Dinjija taż-Żgħażagħ.
Barra dan, il-Konferenzi
Episkopali u d-Djoċesijiet
iħossuh dejjem iżjed dmirhom li
joffru avvenimenti u esperjenzi
speċifiċi għaż-żgħażagħ.
-
Il-parroċċi
joffru spazji, attivitajiet,
żminijiet u mixjiet
għall-ġenerazzjonijiet żgħażagħ.
Il-ħajja sagramentali toffrilhom
okkażjonijiet fundamentali biex
jikbru fil-ħila li jilqgħu d-don
ta’ Alla fil-ħajja tagħhom u
tistedinhom jieħdu sehem attiv
fil-missjoni tal-Knisja. Sinjal
ta’ attenzjoni għad-dinja
taż-żgħażagħ huma ċ-ċentri
taż-żgħażagħ u l-oratorji.
-
L-universitajiet
u l-iskejjel Kattoliċi,
bis-servizz kulturali u
formattiv prezzjuż tagħhom, huma
strument ieħor ta’ preżenza
tal-Knisja fost iż-żgħażagħ.
-
L-attivitajiet
soċjali u ta’ volontarjat joffru
l-opportunità li wieħed jingħata
f’qadi mill-qalb; il-laqgħa ma’
persuni li qed iġarrbu faqar u
esklużjoni tista’ tkun okkażjoni
tajba biex wieħed jikber
spiritwalment u jagħmel
dixxerniment vokazzjonali: anki
minn din il-perspettiva l-foqra
huma għalliema, anzi huma
jwasslulna l-bxara t-tajba li
d-dgħufija hi l-post li fih
nagħmlu esperjenza
tas-salvazzjoni.
-
L-għaqdiet u
l-movimenti ekkleżjali, imma
anki tant imkejjen ta’
spiritwalità, joffru
liż-żgħażagħ mixjiet serji ta’
dixxerniment; l-esperjenzi
missjunarji jsiru mumenti ta’
qadi ġeneruż u ta’ qsim
għammiel; l-iskoperta mill-ġdid
tal-pellegrinaġġ bħala forma u
stil ta’ mixja tidher valida u
promettenti; f’ħafna kuntesti
l-esperjenza tal-pjetà popolari
twieżen u sseddaq il-fidi
taż-żgħażagħ.
- Postijiet ta’ importanza
strateġika huma s-seminarji u
d-djar ta’ formazzjoni, li, anki
permezz ta’ ħajja komunitarja
intensa, għandhom iħallu
liż-żgħażagħ li jilqgħu s-sejħa
jagħmlu l-esperjenza li mbagħad
twassalhom biex huma wkoll
isieħbu oħrajn.
Id-dinja diġitali
Għar-raġunijiet diġà msemmija,
jixraq li nsemmu b’mod
partikulari d-dinja tal-midja
ġdida, li fuq kollox
għall-ġenerazzjonijiet iż-żgħar
saret tassew post fil-ħajja
tagħhom; toffri tant
opportunitajiet li qatt ma
kellhom qabel, fuq kollox f’dak
li hu aċċess għall-informazzjoni
u n-nisġa ta’ rabtiet imbiegħda
minn xulxin, imma tippreżenta
wkoll riskji (ngħidu aħna s-cyberbullying,
il-logħob tal-azzard,
il-pornografija, perikli miċ-chat
rooms, il-manipulazzjoni
ideoloġika, u ħafna aktar).
Imqar jekk b’ħafna differenzi
bejn id-diversi reġjuni,
il-komunità Nisranija għadha qed
tibni l-preżenza tagħha f’dan
l-arjopagu ġdid, fejn
iż-żgħażagħ żgur għandhom
x’jgħallmuha.
4.
Strumenti
Il-lingwaġġi tal-pastorali
Xi drabi nintebħu li bejn
il-lingwaġġ tal-Knisja u dak
taż-żgħażagħ hemm spazju li
diffiċli nimlewh kollu, anki
jekk hemm tant esperjenzi ta’
laqgħa għammiela bejn
is-sensibbiltà taż-żgħażagħ u
l-proposti tal-Knisja fil-qasam
Bibliku, liturġiku, artistiku,
kateketiku u medjatiku. Noħolmu
Knisja li taf tħalli spazji
għad-dinja taż-żgħażagħ u
għal-lingwaġġi tagħha, waqt li
tapprezza u tivvalorizza
l-kreattività u t-talenti
tagħhom.
B’mod partikulari fl-isport
naraw riżorsa edukattiva
b’opportunitajiet kbar, u
fil-mużika u fl-espressjonijiet
artistiċi l-oħra lingwaġġ
espressiv ipprivileġġjat li
jsieħeb il-mixja li fiha
ż-żgħażagħ jistgħu jkomplu
jikbru.
Il-kura edukattiva u l-mixjiet
ta’ evanġelizzazzjoni
Fl-azzjoni pastorali
maż-żgħażagħ, fejn hemm bżonn
nagħtu bidu għal proċessi iktar
milli nimlew l-ispazji, niskopru
qabelxejn l-importanza
tas-servizz biex kull persuna
tikber umanament u tal-għodda
pedagoġika u formattiva li
tista’ twieżen dan is-servizz.
Bejn evanġelizzazzjoni u
edukazzjoni hemm rabta ġenetika
għammiela, li, fir-realtà
tal-lum, għandha tagħti kas
tal-gradwalità tal-mixjiet ta’
maturazzjoni tal-libertà.
B’differenza mill-imgħoddi,
irridu nidraw mixjiet ta’
tqarrib lejn il-fidi dejjem
inqas standardizzati u iżjed
attenti għall-karatteristiċi
personali ta’ kull persuna:
flimkien ma’ dawk li għadhom
isegwu t-tappi tradizzjonali
tal-inizjazzjoni Nisranija,
ħafna jaslu għal-laqgħa tagħhom
mal-Mulej u mal-komunità
tal-fidi minn triq oħra u f’età
ogħla, ngħidu aħna billi jitilqu
mill-prattika ta’ impenn b’risq
il-ġustizzja jew mil-laqgħa
tagħhom f’oqsma barra
mill-Knisja ma’ xi ħadd li
kapaċi jkun xhud kredibbli.
L-isfida għall-komunitajiet hi
li jilqgħu lil kulħadd, mexjin
wara Ġesù li kien kapaċi
jitkellem sew mal-Lhud u
mas-Samaritani, sew mal-pagani
ta’ kultura Griega u
mal-ħakkiema Rumani, u fehem
ix-xewqa profonda ta’ kull
wieħed u waħda minnhom.
Skiet, kontemplazzjoni, talb
Fl-aħħar nett u fuq kollox,
m’hemmx dixxerniment mingħajr ma
nrawmu fina familjarità
mal-Mulej, fid-djalogu mal-Kelma
tiegħu. B’mod partikulari, il-Lectio
Divina hi metodu prezzjuż li
tagħtina t-tradizzjoni
tal-Knisja.
F’soċjetà dejjem iżjed
storbjuża, li toffri kotra ta’
stimoli, oġġettiv fundamentali
tal-pastorali vokazzjonali
taż-żgħażagħ hu dak li toffri
okkażjonijiet biex wieħed
itiegħem il-valur tas-skiet u
tal-kontemplazzjoni u li
tifformah jerġa’ jaqra
l-esperjenzi tiegħu u jisma’
l-kuxjenza.
5. Marija
ta’ Nazaret
Nafdaw lil Marija din il-mixja
li fiha l-Knisja qed tistaqsi
lilha nfisha kif għandha ssieħeb
liż-żgħażagħ biex jilqgħu
s-sejħa għall-ferħ tal-imħabba u
għall-ħajja fil-milja tagħha.
Hi, ix-xebba żagħżugħa ta’
Nazaret, li f’kull pass ta’
ħajjitha tilqa’ l-Kelma u
tgħożżha, hi u taħseb fuqha
bejnha u bejn ruħha (ara Lq
2:19), kienet l-ewwel waħda li
terrqet din il-mixja.
Kull żagħżugħ u żagħżugħa jista’
jiskopri fil-ħajja ta’ Marija
l-istil tas-smigħ, il-kuraġġ
tal-fidi, il-profondità
tad-dixxerniment u l-għotja
għall-qadi (ara Lq 1:39-45).
Fiċ-“ċokon” tagħha, il-Verġni
mgħarrsa ma’ Ġużeppi dduq
id-dgħufija u t-taħbit ta’ min
jipprova jifhem ir-rieda
misterjuża ta’ Alla (ara Lq
1:34). Anki hi msejħa tgħix
il-ħruġ minnha nfisha u
mill-pjanijiet tagħha, u
titgħallem tintelaq u tafda.
Hi u tiftakar fil-“ħwejjeġ kbar”
li s-Setgħani għamel magħha (ara
Lq 1:49), il-Verġni Mbierka ma
tħosshiex waħidha, imma
għalkollox maħbuba u mwieżna
minn dik it-Tibżax
tal-anġlu (ara Lq 1:30).
Fl-għarfien tagħha li Alla hu
magħha, Marija tiftaħ qalbha
għall-Hawn jien u hekk
tniedi t-triq tal-Vaġelu (ara Lq
1:38). Mara tal-interċessjoni
(ara Ġw 2:3), quddiem is-salib
ta’ Binha, flimkien
mad-“dixxiplu l-maħbub”, tilqa’
mill-ġdid is-sejħa biex tkun
għammiela u tnissel il-ħajja
fl-istorja tal-bnedmin.
F’għajnejha kull żagħżugħ u
żagħżugħa jista’ jiskopri
l-ġmiel tad-dixxerniment,
f’qalbha jista’ jduq il-ħlewwa
tal-intimità u l-kuraġġ
tax-xhieda u tal-missjoni.
KWESTJONARJU
L-għan ta’ dan
il-kwestjonarju hu li jgħin
lill-Organizzazzjonijiet li
għandhom il-jedd jesprimu
l-fehma tagħhom dwar id-dinja
taż-żgħażagħ u jaqraw
l-esperjenza tagħhom ta’ tisħib
vokazzjonali, fid-dawl tal-ġabra
tat-tagħrif kollu għat-tfassil
tad-Dokument ta’ ħidma
jew
Instrumentum
laboris.
B’attenzjoni għad-diversi
sitwazzjonijiet fil-kontinenti
kolha, wara l-mistoqsija n. 15,
iddaħħlu tliet mistoqsijiet
speċifiċi għal kull parti
ġeografika, li għalihom huma
mistiedna jwieġbu
l-Organizzazzjonijiet
ikkonċernati.
Biex dan ix-xogħol ikun iktar
ħafif u sostenibbli,
l-organizzazzjonijiet rispettivi
huma mitluba jibagħtu sa paġna
waħda bit-tweġibiet tagħhom
għall-mistoqsijiet ta’
statistika, bejn seba’ u tmien
paġni għall-analiżi
tas-sitwazzjoni, paġna għal kull
waħda mit-tliet esperjenzi
maqsuma. Jekk ikun hemm bżonn
jew wieħed ikun jixtieq, jistgħu
jiġu mehmuża testi oħra bħala
sapport jew żieda ma’ din
il-ġabra qasira ta’ tagħrif.
1.
Ġbir ta’
statistika
Jekk possibbli, nitolbuk tindika
l-għejun tal-istatistika u
s-snin. Jista’ jiżdied tagħrif
ieħor fil-qosor li jidhirlek li
hu rilevanti biex tinftiehem
aħjar is-sitwazzjoni tad-diversi
pajjiżi.
-
L-għadd ta’
abitanti fil-pajjiż/i u r-rata
tat-twelid.
-
L-għadd u
l-perċentwal ta’ żgħażagħ (16-29
sena fil-pajjiż/i.
-
L-għadd u
l-perċentewal ta’ Kattoliċi
fil-pajjiż/i.
-
L-età
medja (fl-aħħar
ħames snin) taż-żwieġ (agħżel
bejn irġiel u nisa), tad-dħul
fis-seminarju jew tad-dħul
fil-ħajja kkonsagrata (agħżel
bejn irġiel u nisa).
-
Fil-faxxa 16-29
sena, il-perċentwal ta’:
studenti, ħaddiema (jekk
possibbli tispeċifika l-oqsma),
qiegħda,
NEET.
2.
Naqraw
is-sitwazzjoni
a)
Żgħażagħ, Knisja
u soċjetà
Dawn il-mistoqsijiet jirriferu
kemm għaż-żgħażagħ li
jiffrekwentaw l-ambjenti
tal-Knisja, u kemm għal dawk li
huma iżjed imbiegħda jew
barranin.
1. B’liema mod qed tisimgħu
r-realtà taż-żgħażagħ?
2. Liema huma l-isfidi
prinċipali u liema
l-opportunitajiet l-iżjed
sinifikattivi għaż-żgħażagħ ta’
pajjiżkom illum?
3. Liema tipi u postijiet fejn
jiltaqgħu ż-żgħażagħ,
istituzzjonali u mhumiex,
għandhom l-iżjed suċċess
fil-qasam ekkleżjali, u għaliex?
4. Liema tipi u postijiet fejn
jiltaqgħu ż-żgħażagħ,
istituzzjonali u mhumiex,
għandhom l-iżjed suċċess barra
mill-qasam ekkleżjali, u
għaliex?
5. X’qed jitolbu b’mod konkret
iż-żgħażagħ ta’ pajjiżkom
lill-Knisja llum?
6. F’pajjiżkom liema huma
l-ispazji ta’ parteċipazzjoni li
għandhom iż-żgħażagħ fil-ħajja
tal-komunità ekkleżjali?
7. Kif u fejn qed jirnexxilkom
tiltaqgħu maż-żgħażagħ li ma
jiffrekwentawx l-ambjenti
ekkleżjali tagħkom?
b)
Il-pastorali
vokazzjonali taż-żgħażagħ
8. X’sehem għandhom il-familji u
l-komunitajiet fid-dixxerniment
vokazzjonali taż-żgħażagħ?
9. X’sehem għandhom
fil-formazzjoni
għad-dixxerniment vokazzjonali
l-iskejjel u l-universitajiet
jew istituzzjonijiet oħra ta’
formazzjoni (ċivili jew
ekkleżjali)?
10. B’liema mod qed tagħtu kas
tal-bidla kulturali minħabba
fl-iżvilupp tad-dinja diġitali?
11. B’liema mod il-Jum Dinji
taż-Żgħażagħ jew avvenimenti
oħra nazzjonali jew
internazzjonali jidħlu
fil-prattika pastorali
ordinarja?
12. Kif fid-Djoċesijiet tagħkom
qed jitħejjew esperjenzi u
mixjiet ta’ pastorali
vokazzjonali maż-żgħażagħ?
ċ)
L-akkumpanjaturi
13.
X’ħinijiet u
spazji jiddedikaw ir-ragħajja u
l-edukaturi l-oħra għat-tisħib
spiritwali personali?
14. X’inizjattivi u mixjiet ta’
formazzjoni qed isiru
għall-akkumpanjaturi
vokazzjonali?
15. X’tisħib personali qed jiġi
propost fis-seminarji?
d)
Mistoqsijiet
speċifiċi għal postijiet
ġeografiċi
L-AFRIKA
a.
X’viżjonijiet u
strutturi ta’ pastorali
vokazzjonali maż-żgħażagħ
iwieġbu l-aħjar għall-bżonnijiet
tal-kontinent tagħkom?
b. Kif tinterpretaw
il-“paternità spiritwali”
f’kuntesti fejn wieħed jikber
mingħajr il-figura paterna?
X’formazzjoni toffru?
ċ. Kif jirnexxielkom turu
liż-żgħażagħ li għandkom
bżonnhom biex tistgħu tibnu
futur aħjar għall-Knisja?
L-AMERIKA
a.
B’liema mod
il-komunitajiet tagħkom qed
jerfgħu r-responsabbiltà ta’
żgħażagħ li jgħaddu minn
sitwazzjonijiet ta’ vjolenza
estrema (gwerrilja, gruppi
kriminali, ħabs, vizzji
tax-xorb, żwiġijiet sfurzati) u
jseħbuhom f’mixjiet ta’ ħajja?
b. X’formazzjoni qed toffru biex
tgħinu liż-żgħażagħ jimpenjaw
ruħhom fil-qasam soċjo-politiku
għall-ġid komuni?
ċ. F’kuntesti ta’
sekularizzazzjoni qawwija, liema
azzjonijiet pastorali tħossu li
huma l-iżjed effikaċi biex
tibqa’ għaddejja mixja ta’ fidi
wara dik tal-inizjazzjoni
Nisranija?
L-ASJA U L-OĊEANJA
a.
Għaliex u kif
għandhom faxxinu fuq iż-żgħażagħ
il-proposti reliġjużi
aggregattivi li joffrulhom
ir-realtajiet barra mill-Knisja?
b. Kif tistgħu xxierku l-valuri
tal-kultura lokali mal-proposta
Nisranija, billi tagħtu anki
valur lill-pjetà popolari?
ċ. Kif qed tużaw il-pastorali
tal-lingwaġġi taż-żgħażagħ, fuq
kollox il-midja, l-isport u
l-mużika?
L-EWROPA
-
Kif qed tgħinu
liż-żgħażagħ iħarsu lejn
il-futur b’fiduċja u tama, ibda
mill-għana tal-memorja Nisranija
tal-Ewropa?
- Spiss iż-żgħażagħ iħossuhom
mormija u miċħuda mis-sistema
politika, ekonomika u soċjali li
fiha jgħixu. Kif qed tisimgħu
din il-protesta li tista’
tinbidel f’parteċipazzjoni u
kollaborazzjoni?
- Fuq liema livelli għadha
taħdem ir-relazzjoni bejn
il-ġenerazzjonijiet? U kif
nerġgħu nagħtuha l-ħajja hemm
fejn m’għadhiex?
3.
Naqsmu flimkien
metodi ta’ prattika
1.
Semmu l-metodi
prinċipali ta’ prattika
pastorali ta’ tisħib u
dixxerniment vokazzjonali
preżenti fir-realtajiet tagħkom.
2. Agħżlu tliet prattiċi li
tħossu li huma l-iżjed
interessanti u jixraq li
taqsmuhom mal-Knisja universali,
u ppreżentawhom skont l-iskema
li ġejja (massimu ta’ paġna
għal kull esperjenza).
a) Tifsira:
Niżżlu
l-esperjenza fi ftit sentenzi.
Min huma l-protagonisti? Kif
issir il-ħidma? Fejn? Eċċ.
b) Analiżi:
Ivvalutaw
l-esperjenza, anki fi kliem
sempliċi, biex tiġbru aħjar
l-elementi li jikkwalifikawha:
Liema huma l-għanijiet? Liema
huma l-premessi teoriċi? Liema
huma l-intuwizzjonijiet l-iżjed
interessanti? Kif evolvew? Eċċ.
ċ) Valutazzjoni:
Xi ntlaħaq u ma
ntlaħaqx? Il-punti qawwija u
dgħajfa? Liema huma
l-konsegwenzi fuq livell
soċjali, kulturali, ekkleżjali?
Għaliex u fiex l-esperjenza hi
sinifikattiva/formattiva? Eċċ.
miġjub mit-Taljan għall-Malti
minn Francesco Pio Attard
|
