|
|
|
MESSAĠĠ
TAL-QDUSIJA TIEGĦU FRANĠISKU
LILL-PRESIDENT TAR-REPUBBLIKA TA’ FRANZA, EMMANUEL MACRON
FL-OKKAŻJONI TAS-SUMMIT GĦAL AZZJONI DWAR L-INTELLIĠENZA ARTIFIĊJALI
[Parigi, 10-11 ta’ Frar, 2025]
Sur President,
Eċċellenzi, distinti parteċipanti,
Sirt naf bl-inizjattiva ta’ min ifaħħarha li tlaqqgħu summit dwar l-intelliġenza artifiċjali, f’Pariġi, bejn l-10 u l-11 ta’ Frar, 2025. Sirt naf li int, Sur President, ridt tiddedika dan is-summit għal azzjoni dwar l-intelliġenza artifiċjali.
Meta ltqajna f’Puglia fil-qafas tal-G7 (1), kelli okkażjoni nisħaq dwar l-urġenza li “jkun garantit spazju sinifikattiv ta’ kontroll mill-bniedem fuq il-proċess tal-għażla tal-programmi tal-intelliġenza artifiċjali”. Fil-fatt nemmen li mingħajr dawn il-mekkaniżmi, l-intelliġenza artifiċjali, minkejja li hi strument “affaxxinanti”, tista’ tikxef in-naħa l-aktar “tremenda” tagħha u ssir theddida għad-dinjità umana (cfr Diskors lis-sessjoni tal-G7 dwar l-intelliġenza artifiċjali).
Għalhekk nifraħlek għall-isforzi li qed tagħmel b’kuraġġ u determinazzjoni, biex tniedi mixja politika mmirata lejn il-protezzjoni tal-umanità fl-użu tal-intelliġenza artifiċjali li “tillimita l-viżjoni tad-dinja għal realtajiet li jesprimu ruħhom f’numri u magħluqin f’gaġeġ ready made, waqt li jeskludu l-kontribut ta’ forom oħra ta’ veritajiet u jimponu unformità tal-mudelli antropoloġiċi, soċjo-ekonomiċi u kulturali” (ibid); u għall-fatt li fis-summit ta’ Pariġi ridtu tiġbru magħkom l-akbar għadd possibbli ta’ atturi u esperti f’riflessjoni li timmira biex tasal għal riżultati konkreti.
Fl-aħħar Ittra Enċiklika tiegħi Dilexit nos, ridt nagħmel distinzjoni bejn il-kategorija tal-algoritmi u “l-qalb”, kunċett muftiħ sostnut mill-kbir filosofu Blaise Pascal, li lilu kont iddedikajt Ittra Appostolika fl-okkażjoni tar-raba ċentinarju minn twelidu (cfr Sublimitas et miseria hominis, 2023), bl-għan li nisħaq illi, jekk l-algoritmi jistgħu jintużaw biex jingannaw lill-bniedem, “il-qalb” mifhuma bħala s-sede tal-aktar sentimenti intimi u veri, (lill-bniedem) qatt tista’ tingannah” (cfr Ittra Enċiklika Dilexit nos nn.14.20).
Lil dawk kollha li se jieħdu sehem fis-summit ta’ Pariġi nitlobhom ma jinsewx li hu biss “mill-qalb” tal-bniedem li jitnissel is-sens tal-eżistenza tiegħu (cfr Blaise Pascal, Pensieri). Nagħmel stedina biex il-prinċipju mfisser b’tant eleganza minn filosfu kbir ieħor franċiż, Jacques Maritain, isir assjoma: “L-imħabba tiswa aktar mill-intelliġenza” (Jacques Maritain, Riflessioni sull’intelligenza, 1938).
l-isforzi tagħkom, għeżież parteċipanti, huma eżempju brillanti ta’ politika sana li trid tnaqqax in-novitajiet tekonoolġiċi fi proġett immirat lejn il-ġid komuni biex “niftħu t-triq għal opportunitajiet differenti, li ma jfissrux li se nwaqqfu l-kreattività umana u l-ħolma tal-bniedem għall-progress, imma pjuttost li se nagħtu direzzjoni ġdida lil din l-enerġija tiegħu tal-progress” (Laudato si’ n. 191).
Jien konvint li l-intelliġenza artfiċjali tista’ ssir strument qawwi ħafna għax-xjenzjati u għall-esperti li flimkien ifittxu soluzzjonijiet innovattivi u kreattivi favur l-ekosostenibbiltà tal-pjaneta tagħna. Bla ma ninsew li l-konsum tal-enerġija li jolqot it-tħaddim tal-infrastrutturi tal-intelliġenza artifiċjali fih innifsu hu għoli ħafna.
Diġà fil-messaġġ tiegħi għall-Jum Dinji tal-Paċi 2024, iddedikat lill-intelliġenza artifiċjali, sħaqt li “fid-dibattiti dwar ir-regolamentazzjoni tal-intelliġenza artifiċjali, hemm bżonn jinstama l-leħen tal-partijiet kollha interessati, inkluz il-foqra, l-emarġinati u oħrajn li spiss leħinhom ma jasalx fil-proċessi deċiżjonali globali” (Messaġġ għall-57 Jum Dinji tal-Paċi, 1 ta’ Jannar, 2024). F’dil-perspettiva nawgura li s-summit ta’ Pariġi jimpenja ruħu biex tinħoloq pjattaforma ta’ interess pubbliku dwar l-intelliġenza artifiċjali; u sabiex kull nazzjon fl-intelliġenza artifiċjali jkun jista’ jsib strument ta’ żvilupp u ta’ ġlieda kontra l-faqar min-naħa, u tal-ħarsien tal-kulturi u tal-lingwi lokali mill-oħra. Hekk biss il-popli kollha tad-dinja jkunu jistgħu jagħtu sehemhom fil-ħolqien tad-data, li mbagħad tintuża mill-intelliġenza artifiċjali, li tkun tirrappreżenta l-veru diversità u għana li jikkaratterizzaw lill-umanità kollha kemm hi.
Dis-sena d-Dikasteru għad-Duttrina tal-Fidi flimkien mad-Dikasteru għall-Kultura u l-Edukazzjoni ikkollaboraw biex jiktbu Nota dwar “l-intelliġenza artifiċjali u l-intelliġenza umana”. F’dan id-dokument li kien ippubblikat fit-28 ta’ Jannar li għadda, ġew eżaminati diversi kwistjonijiet speċifiċi marbutin mal-intelliġenza artifiċjali, suġġett li qed jaffronta s-summiit, u oħrajn li jħassbuni b’mod partikolari. Għall-ġejjieni nittama li l-ħidma tas-summits li għad iridu jsiru, li għandhom ikunu segwitu għal dan li qed isir issa, jeżaminaw f’dettall akbar l-effetti soċjali tal-intelliġenza artifiċjali fuq ir-relazzjonijiet umani, fuq l-informazzjoni u fuq l-edukazzjoni. Il-kwistjoni fundamentali, għadha u tibqa’ dejjem antropoloġika, jiġifieri: “jekk il-bniedem, bħala bniedem fil-kuntest tal-progress tekonoloġiku “jitjiebx verament, jiġifieri jsirx aktar matur spiritwalment u aktar koxjenti tad-dinjità tal-umanità tiegħu, aktar responsabbli, aktar miftuh għall-oħrajn partikolarment lejn min u fil-bżonn u lejn l-aktar dgħajfa” (Ittra Enċiklika Redemptor hominis, n. 15). L-aħħar sfida tagħna hija l-bniedem u tibqa’ dejjem il-bniedem; ma ninsewh qatt dan. Grazzi sur President, u grazzi likom ilkoll li tajtu sehmekom f’dan is-Summit.
Mill-Vatikan, 7 ta’Frar, 2025
FRANĠISKU
Miġjub għall-Malti minn Joe Huber