IL-PAPA
FRANĠISKU
UDJENZA
ĠENERALI
Il-Quddiesa
– 5. Rit tal-bidu
Għeżież
ħuti, l-għodwa t-tajba!
Illum nixtieq
nidħol fil-qalba taċ-ċelebrazzjoni Ewkaristika. Il-Quddiesa hi
magħmula minn żewġ partijiet, li huma l-Liturġija tal-Kelma
u l-Liturġija tal-Ewkaristija, li huma hekk marbuta ma’ xulxin li jsawru
att wieħed tal-kult (ara Sacrosanctum concilium, 56; Ordni ġenerali tal-Missal Ruman, 28). Għalhekk
iċ-ċelebrazzjoni, li tiftaħ b’xi riti ta’ tħejjija u
tagħlaq b’oħrajn, hija ġisem wieħed u ma tistax tifridha,
imma biex nistgħu nifhmuha aħjar sa nipprova nfisser id-diversi
mumenti tagħha, li kull wieħed minnhom kapaċi jmiss u jinvolvi
dimensjoni tal-umanità tagħna. Hemm bżonn nagħrfu dawn
is-sinjali mqaddsa biex ngħixu b’mod sħiħ il-Quddiesa u nduqu
l-ġmiel kollu tagħha.
Meta l-poplu jkun
inġabar, iċ-ċelebrazzjoni tiftaħ bir-riti tal-bidu,
jiġifieri d-dħul taċ-ċelebranti jew
taċ-ċelebrant, it-tislima – “Il-Mulej magħkom”, “Il-paċi
magħkom” –, l-att penitenzjali – “Nistqarr ’l Alla”, fejn aħna
nitolbu maħfra ta’ dnubietna –, il-Kyrie
eleison, l-innu tal-Glorja u t-talba tal-kolletta: tissejjaħ “talba
tal-kolletta” mhux għax hemm issir xi ġabra tal-offerti: hi
l-ġabra tal-fehmiet ta’ talb tal-popli kollha; u dik il-ġabra ta’ intenzjonijiet
tal-popli titla’ fis-Smewwiet bħala talba. L-għan tagħhom – ta’
dawn ir-riti tal-bidu – hu li jgħinu “biex il-fidili, miġbura
flimkien, isawru komunità, u jagħtu widen bil-fidi għall-kelma ta’
Alla u jiċċelebraw kif jixraq l-Ewkaristija” (Ordni ġenerali
tal-Missal Ruman, 46). Mhix drawwa tajba li noqogħdu nħarsu lejn
l-arloġġ u ngħidu: “Qiegħed fil-ħin,
biżżejjed nasal sa wara l-prietka u nkun osservajt il-preċett”.
Il-Quddiesa tibda bis-sinjal tas-Salib, b’dawn ir-riti tal-bidu, għax hemm
nibdew bil-qima tagħna lil Alla bħala komunità. U għalhekk
importanti naraw minn qabel li ma naslux tard, anzi xi ftit qabel, biex
inħejju qalbna għal dan ir-rit, għal din
iċ-ċelebrazzjoni tal-komunità.
Waqt li normalment
isir il-kant tad-dħul, is-saċerdot mal-ministri l-oħra jasal
proċessjonalment sal-presbiterju, u hawn isellem lill-altar b’inkin u,
b’sinjal ta’ qima, ibusu u, meta jkun hemm l-inċens, jinċensah.
Għaliex? Għax l-altar hu Kristu: hu l-figura ta’ Kristu. Meta aħna
nħarsu lejn l-altar, inkunu nħarsu proprju lejn fejn jinsab Kristu.
L-altar hu Kristu. Dawn il-ġesti, li aktarx ħadd ma jagħti
kashom, għandhom tifsira qawwija, għax jesprimu sa mill-bidu li
l-Quddiesa hi laqgħa ta’ mħabba ma’ Kristu, li “bl-offerta
tal-ġisem tiegħu fis-sagrifiċċju veru tas-salib […] sar għalina
l-qassis, l-altar u l-ħaruf” (il-V Prefazju tal-Għid). Fil-fatt, l-altar,
bħala sinjal ta’ Kristu, “hu ċ-ċentru tal-azzjoni ta’ radd
il-ħajr imwettqa bl-Ewkaristija” (Ordni ġenerali tal-Missal Ruman, 296), u tal-komunità
kollha madwar l-altar, li hu Kristu; mhux biex noqogħdu nħarsu lejn
xulxin, imma biex inħarsu lejn Kristu, għax Kristu hu
fiċ-ċentru tal-komunità, mhuwiex imbiegħed minnha.
Imbagħad hemm
is-sinjal tas-salib. Is-saċerdot
li jkun jippresiedi jagħmlu hu fuqu nnifsu u l-istess jagħmlu
l-membri kollha tal-miġemgħa, għax jafu li l-att liturġiku
jitwettaq “fl-isem tal-Missier u tal-Iben u tal-Ispirtu s-Santu”. U hawn
ngħaddi għal argument ieħor ċkejken ħafna. Intom rajtu
kif jagħmluh it-tfal is-sinjal tas-salib? Ma jafux xi jkunu jagħmlu:
xi drabi jagħmlu disinn, li mhuwiex is-sinjal tas-salib. Nitlobkom:
ommijiet u missirijiet, nanniet, għallmu lit-tfal, mill-bidu nett – mindu
jkunu ċkejknin ħafna – biex iroddu s-salib sewwa. U fissrulhom li dan
nagħmluh biex ikollna s-salib ta’ Ġesù jħarisna. U l-Quddiesa
tibda bis-sinjal tas-salib. It-talba kollha titħarrek, biex ngħidu
hekk, fl-ispazju tat-Trinità Qaddisa – “Fl-isem tal-Missier, u tal-Iben, u
tal-Ispirtu s-Santu” –, li hu spazju ta’ komunjoni bla tarf; għandu
bħala bidu u bħala fini l-imħabba ta’ Alla Wieħed u Tlieta,
li jidher u hu mogħti għalina fis-Salib ta’ Kristu. Fil-fatt,
il-misteru tal-Għid tiegħu hu don tat-Trinità, u l-Ewkaristija
toħroġ dejjem mill-qalb minfuda tiegħu. Għalhekk, meta
nagħmlu s-sinjal tas-salib, mhux biss niftakru fil-Magħmudija
tagħna, imma naffermaw li t-talba liturġika hi l-laqgħa
tagħna ma’ Alla fi Kristu Ġesù, li għalina sar bniedem, miet fuq
is-salib u qam glorjuż.
Mela
s-saċerdot jagħtina t-tislima
liturġika, bl-espressjoni: “Il-Mulej magħkom” jew oħra
tixxiebah – hemm bosta –; u l-miġemgħa twieġeb: “U miegħek
ukoll”. Qegħdin fi djalogu; qegħdin fil-bidu tal-Quddiesa u rridu
naħsbu fit-tifsira ta’ dawn il-ġesti u kliem kollha. Deħlin
f’“sinfonija”, li fiha jidwu bosta tonalitajiet ta’ ilħna, fosthom waqtiet
ta’ silenzju, biex jinħoloq il-“ftehim” bejn dawk kollha li qed
jieħdu sehem, jiġifieri nagħrfu li hu l-istess Spirtu
wieħed li jmexxina lejn l-istess għan. Fil-fatt, “it-tislima
tas-saċerdot u t-tweġiba tal-poplu juru l-misteru tal-Knisja
miġbura” (Ordni ġenerali tal-Missal Ruman, 50). Hekk nesprimu l-fidi komuni u x-xewqa
reċiproka li noqogħdu mal-Mulej u li ngħixu fl-għaqda
mal-komunità kollha.
U din hi sinfonija
ta’ talb, li qed tinħoloq u dritt tippreżenta mument qawwi ħafna,
għax min jippresiedi jistieden lil kulħadd jagħraf dnubietu.
Ilkoll aħna midinba. Ma nafx, forsi xi ħadd minnkom mhuwiex midneb…
Jekk xi ħadd mhux midneb, jgħolli idu, jekk jogħġbu, hekk
narawh ilkoll. Imma m’iniex nara jdejna mgħollija, tajjeb: il-fidi tagħkom
qiegħda fit-triq it-tajba! Ilkoll aħna midinbin; u għalhekk fil-bidu
tal-Quddiesa nitolbu maħfra. Hu l-att
penitenzjali. Dan mhux biex naħsbu biss fid-dnubiet li għamilna,
imma ħafna iżjed minn hekk: hi l-istedina biex nistqarru li aħna
midinba quddiem Alla u quddiem il-komunità, quddiem ħutna, b’umiltà u
sinċerità, bħall-pubblikan fit-Tempju. Jekk tassew l-Ewkaristija
tagħmel preżenti l-Misteru tal-Għid, jiġifieri
l-passaġġ ta’ Kristu mill-mewt għall-ħajja, allura l-ewwel
ħaġa li rridu nagħmlu hu li nagħrfu liema huma
s-sitwazzjonijiet tagħna ta’ mewt biex nistgħu nqumu mill-ġdid
miegħu għal ħajja ġdida. Dan jurina kemm hu importanti
l-att penitenzjali. U għalhekk nerġgħu naqbdu dan l-argument
fil-katekeżi li jmiss.
Nibqgħu
mexjin pass wara l-ieħor fit-tifsira tal-Quddiesa. Imma nitlobkom:
lit-tfal għallmuhom iroddu s-salib sew, jekk jogħġobkom!
miġjuba mit-Taljan għall-Malti minn
Francesco Pio Attard