ŻJARA PASTORALI F’CAGLIARI
LAQGĦA MAD-DINJA TAX-XOGĦOL
DISKORS TAL-QDUSIJA TIEGĦU FRANĠISKU
Pjazza Carlo Felice, Cagliari
Il-Ħadd 22 ta’ Settembru 2013
Għeżież ħuti, l-għodwa t-tajba!
Minn qalbi nsellmilkom: ħaddiema, imprendituri, awtoritajiet, familji preżenti, b’mod partikulari l-Arċisqof Mons. Arrigo Miglio, u t-tlieta fostkom li wrejtu liema huma l-problemi tagħkom, ix-xewqat tagħkom, anki t-tamiet tagħkom. Din iż-Żjara – kif għidtu intom – qed tiftaħ propju bikom, li tiffurmaw id-dinja tax-xogħol. B’din il-laqgħa nixtieq qabel xejn nurikom li jien qrib tagħkom, speċjalment fis-sitwazzjonijiet ta’ tbatija: qrib ta’ tant żgħażagħ li huma bla xogħol, ta’ persuni qiegħda li qed jirreġistraw jew għandhom xogħol prekarju, ta’ l-imprendituri u nies tal-kummerċ li qed ibatu biex jibqgħu mexjin ’il quddiem. Hi realtà li jien nafha sewwa għax kelli esperjenza tagħha fl-Arġentina. Jien personalment ma ġarrabthiex, imma l-familja tiegħi iva: missieri, meta kien għadu żagħżugħ, mar l-Arġentina mimli ħolm li “se jikkonkwista l-Amerika”. U sofra l-kriżi terribbli tas-snin tletin. Tilfu kollox! Ma kienx hemm xogħol! U jiena fi tfuliti kont nismagħhom jitkellmu dwar dak iż-żmien, id-dar… Jien ma rajtux b’għajnejja, kont għadni ma twelidtx, imma d-dar stajt inħossha din it-tbatija, smajthom jitkellmu dwar din it-tbatija. Dan nafu sewwa! Imma rrid ngħidilkom: “Kuraġġ!”. Imma sadattant naf li min-naħa tiegħi rrid nagħmel minn kollox biex din il-kelma “kuraġġ” ma tibqax sempliċi kelma sabiħa li tgħaddi! Ma tkunx biss tbissima ta’ impjegat kordjali, impjegat tal-Knisja li ġie hawn u qed jgħidilkom: “Kuraġġ!”. Le! Ma rridx hekk! Jien irrid li dan il-kuraġġ jiġi minn ġewwa u jimbuttani biex nagħmel minn kollox bħala Ragħaj, bħala bniedem. Jeħtieġ li din l-isfida storika naffrontawha b’solidarjetà, bejnietkom – anki bejnietna –, ilkoll b’solidarjetà u b’intelliġenza.
Din hi t-tieni belt li żort fl-Italja. Ħaġa kurjuża: it-tnejn li huma – l-ewwel waħda u din – huma gżejjer. F’ta’ l-ewwel ilmaħt it-tbatija ta’ tant nies li tirriskja ħajjitha biex tfittex dinjità, ħobż, saħħa: id-dinja tar-rifuġjati. U rajt it-tweġiba ta’ dik il-belt, li – billi hi gżira – ma riditx tispiċċa iżolata u lil din id-dinja qed tilqagħha fiha, tagħmilha tagħha; tagħtina eżempju ta’ kif għandna nilqgħu: tbatija u tweġiba pożittiva. Hawn, f’din it-tieni belt u gżira li qed inżur, anki hawn qed insib it-tbatija. Tbatija li wieħed minnkom qal li “iddgħajfek u tispiċċa biex tisraqlek it-tama”. Tbatija – in-nuqqas ta’ xogħol – li twasslek – skużawni jekk qed inkun ftit qawwi, imma l-verità qed ngħid – biex tħossok bla dinjità ta’ xejn! Fejn m’hemmx xogħol, m’hemmx dinjità! U din m’hix problema tas-Sardinja biss – imma hawn hi qawwija! –, m’hix problema ta’ l-Italja jew ta’ xi pajjiżi fl-Ewropa biss, hi l-konsegwenza ta’ għażla li għamlet id-dinja, ta’ sistema ekonomika li qed twassal għal din it-traġedja; sistema ekonomika li fil-qalba tagħha għandha idolu, li jismu flus.
Alla ried li fiċ-ċentru tad-dinja ma jkunx hemm idolu, imma jkun hemm il-bniedem, ir-raġel u l-mara, li permezz tax-xogħol tagħhom imexxu d-dinja ’l quddiem. Imma issa, f’din is-sistema mingħajr etika, fiċ-ċentru hemm idolu u d-dinja saret idolatra ta’ dan l-“alla-flus”. Il-flus jikkmandaw! Jikkmandaw fuq dawk il-ħwejjeġ kollha li jservu lilhom, lil dan l-idolu. U x’jiġri? Biex jiddefendu lil dan l-idolu kollha jitgeddsu fiċ-ċentru u jaqgħu dawk tat-truf, jaqgħu l-anzjani għax f’din id-dinja m’għadx fadal post għalihom! Xi wħud jgħidu li issa qed issir drawwa l-“ewtanasja moħbija”, jiġifieri li ma jikkurawhomx, li ma jagħtux kashom… “Iva, ħallihom imorru…”. U jaqgħu ż-żgħażagħ li ma jsibux xogħol u d-dinjità tagħhom. Imma aħsbu ftit f’dinja fejn iż-żgħażagħ – żewġ ġenerazzjonijiet ta’ żgħażagħ – m’għandhomx xogħol. M’għandhiex futur din id-dinja. Għaliex? Għaliex huma m’għandhomx dinjità! Diffiċli jkollok dinjità mingħajr xogħol. Din hi t-tbatija li għaddejjin minnha hawnhekk. Din hi t-talba li intom t’hemmhekk kontu qed tgħajtu: “Xogħol”, “Xogħol”, “Xogħol”. Hi talba meħtieġa. Xogħol ifisser dinjità, xogħol ifisser tieħu l-ħobż id-dar, xogħol ifisser tħobb! Biex tiddefendi din is-sistema ekonomika idolatra l-lum għandna l-“kultura ta’ l-iskart”: narmu lin-nanniet u narmu liż-żgħażagħ. U aħna rridu ngħidu “le” għal din il-“kultura ta’ l-iskart”. Jeħtieġ li aħna ngħidu: “Irridu sistema ġusta! Sistema li timbutta ’l quddiem lilna lkoll kemm aħna”. Jeħtieġ ngħidu: “Aħna ma rridux sistema ekonomika globalizzata, li qed tagħmlilna daqshekk ħsara!”. Fiċ-ċentru jeħtieġ ikun hemm ir-raġel u l-mara, kif irid Alla, u mhux il-flus!
Jiena kont ktibt xi punti biex ngħidhomlkom, imma, meta rajtkom hawn, ġewni f’moħħi dawn il-kelmiet. Dawn il-kelmiet miktuba sa ngħaddihom lill-Isqof qishom intqalu. Imma ppreferejt ngħidilkom dak li ħareġ minn qalbi jiena u nħares lejkom bħalissa! Ħarsu, faċli tgħid: “Taqtgħux qalbkom”. Imma lilkom ilkoll, kemm dawk li għandhom xogħol u kemm dawk li m’għandhomx, ngħidilkom: “Tħallux lil min jisirqilkom it-tama! Tħallux lil min jisirqilkom it-tama!”. Forsi t-tama hi bħall-ġamar taħt l-irmied; ejjew ngħinu lil xulxin bis-solidarjetà, u nonfħu fuq l-irmied, biex in-nar jerġa’ jieħu l-ħajja. Imma t-tama żżommna għaddejjin. Dan m’hux ottimiżmu, dan ħaġa oħra. Imma t-tama m’hix ta’ wieħed waħdu, it-tama nagħmluha lkoll flimkien! It-tama jeħtieġ inżommuha ħajja bejnietna lkoll, ilkoll kemm intom u lkoll kemm aħna li ninsabu mbiegħda. It-tama hi ħaġa tagħkom u tagħna. Hi ħaġa ta’ kulħadd! Għalhekk ngħidilkom: “Tħallux lil min jisirqilkom it-tama!”. Imma ejjew inkunu għaqlin, għax il-Mulej qed jgħidilna li l-idoli huma iżjed għaqlin minna. Il-Mulej jistedinna jkollna l-għaqal tas-serp u t-tjieba tal-ħamiema. Ħa jkollna dan l-għaqal u nsejħu l-affarijiet bl-isem veru tagħhom. F’dan il-mument, fis-sistema ekonomika tagħna, fis-sistema globalizzata li qed tipproponilna l-ħajja, fiċ-ċentru hemm idolu, u dan ma jistax ikun! Nissieltu lkoll flimkien biex fiċ-ċentru, ta’ l-inqas ta’ ħajjitna, ikun hemm ir-raġel u l-mara, il-familja, ilkoll kemm aħna, biex it-tama tista’ tibqa’ ħajja… “Tħallux lil min jisirqilkom it-tama!”.
U issa rrid nagħlaq billi nitlob magħkom ilkoll, fis-skiet, fis-skiet, nitlob magħkom ilkoll. Jien se ngħid dak li qed inħoss f’qalbi u intom, fis-skiet, itolbu miegħi.
“Mulej Alla, ħares lejna! Ħares lil din il-belt, din il-gżira. Ħares lill-familji tagħna.
Mulej, Int ma kontx nieqes mix-xogħol, ħdimt ta’ mastrudaxxa, kont hieni.
Mulej, lilna jonqosna x-xogħol.
L-idoli jridu jaħtfulna d-dinjità minn taħt idejna. Is-sistemi inġusti jridu jisirqulna t-tama.
Mulej, titlaqniex waħidna. Għinna biex ngħinu lil xulxin; biex ninsew xi ftit l-egoiżmu u nħossu fil-qalb tagħna l-“aħna”, aħna l-poplu li jixtieq jibqa’ miexi ’l quddiem.
Mulej Ġesù, Int ma kontx nieqes mix-xogħol, agħtina x-xogħol u għallimna nissieltu għax-xogħol u berikna lkoll. Fl-isem tal-Missier, u ta’ l-Iben, u ta’ l-Ispirtu s-Santu”.
Grazzi ħafna u itolbu għalija!
-----------
[Dawn huma l-kelmiet li l-Papa Franġisku kien ħejja u li għadda lill-Arċisqof ta’ Cagliari daqs li kieku nqraw.]
Nixtieq naqsam magħkom tliet punti sempliċi imma kruċjali.
L-ewwel: nerġgħu nqiegħdu fiċ-ċentru l-persuna u x-xogħol. Il-kriżi ekonomika għandha dimensjoni Ewropea u globali; imma l-kriżi m’hix biss waħda ekonomika, hi wkoll etika, spiritwali u umana. Fl-għeruq hemm tradiment tal-ġid komuni, kemm minn individwi u kemm minn gruppi ta’ poter. Hu għalhekk meħtieġ inneħħu miċ-ċentru l-liġi tal-profitt u tad-dħul u nerġgħu npoġġu fiċ-ċentru l-persuna u l-ġid komuni. U fattur importanti ħafna għad-dinjità tal-persuna hu sewwa sew ix-xogħol; biex ikun hemm promozzjoni awtentika tal-persuna hemm bżonn niggarantixxu x-xogħol. Din hi ħidma li hi tas-soċjetà kollha, u għalhekk jimmeritaw rikonoxximent kbir dawk l-imprendituri li, minkejja kollox, ma waqfux jimpenjaw ruħhom, jinvestu u jirriskjaw biex jiggarantixxu l-impjiegi. Il-kultura tax-xogħol, f’konfront ma’ dik ta’ l-assistenzjaliżmu, timplika edukazzjoni għax-xogħol sa mill-età żagħżugħa, akkumpanjament għax-xogħol, dinjità għal kull attività ta’ xogħol, kondiviżjoni tax-xogħol, u t-tneħħija ta’ kull xogħol illegali. F’din il-fażi, is-soċjetà kollha, fl-oqsma kollha li jibnuha, trid tagħmel kull sforz possibbli biex ix-xogħol, li hu għajn ta’ dinjità, ikun il-preokkupazzjoni ċentrali! Il-qagħda insulari tagħkom imbagħad tagħmel aktar urġenti dan l-impenn min-naħa ta’ kulħadd, fuq kollox mill-oqsma politiċi u ekonomiċi.
It-tieni element: il-Vanġelu tat-tama. Is-Sardinja hi art imbierka minn Alla b’tant riżorsi umani u ambjentali, imma bħal fil-bqija ta’ l-Italja hi meħtieġa imbuttatura ġdida biex nitilqu mill-ġdid. U l-Insara jistgħu u għandhom jagħmlu l-parti tagħhom, billi jagħtu l-kontribut speċifiku tagħhom: il-viżjoni evanġelika tal-ħajja. Infakkarkom fil-kliem tal-Papa Benedittu XVI fiż-żjara tiegħu f’Cagliari fl-2008: jeħtieġ “nevanġelizzaw id-dinja tax-xogħol, ta’ l-ekonomija, tal-politika, li teħtieġ ġenerazzjoni ġdida ta’ lajċi Nsara impenjati, kapaċi jfittxu b’kompentenza u rigorożità morali soluzzjonijiet għal żvilupp sostenibbli” (Omelija, 7 ta’ Settembru 2008). L-Isqfijiet tas-Sardinja huma partikularment sensibbli għal din ir-realtà, speċjalment dik tax-xogħol. Intom, għeżież Isqfijiet, indikaw il-ħtieġa ta’ dixxerniment serju, realistiku, imma orjentaw ukoll lejn mixja ta’ tama, kif ktibtu fil-Messaġġ bi tħejjija għal din iż-Żjara. Dan hu importanti, din hi t-tweġiba t-tajba! Inħarsu lejn ir-realtà f’wiċċha stess, insiru nafuha tajjeb, nifhmuha, infittxu flimkien toroq tajbin, bil-metodu tal-kollaborazzjoni u d-djalogu, u ngħixu qrib ta’ xulxin biex inwasslu t-tama. Qatt ixxekklu t-tama! Tifxluhiex ma’ l-ottimiżmu – li jesprimi biss atteġġjament psikoloġiku – jew ma’ ħwejjeġ oħra. It-tama hi kreattiva, kapaċi toħloq il-futur.
It-tielet: xogħol dinjituż għal kulħadd. Soċjetà miftuħa għat-tama ma tingħalaqx fiha nfisha, fil-ħarsien ta’ l-interessi tal-ftit, imma tħares ’il quddiem fil-prospettiva tal-ġid komuni. U dan jitlob min-naħa ta’ kulħadd sens qawwi ta’ responsabbiltà. M’hemmx tama soċjali mingħajr xogħol dinjituż għal kulħadd. Għalhekk hu meħtieġ “nissoktaw nagħtu prijorità lill-aċċess lejn xogħol stabbli għal kulħadd” (Benedittu XVI, Enċiklika Caritas in veritate, 32).
Għidt xogħol “dinjituż”, u nagħmel enfasi, għax b’xorti ħażina, speċjalment meta titfaċċa kriżi u l-ħtieġa tkun kbira, jiżdied ix-xogħol diżuman, ix-xogħol sfurzat, ix-xogħol mingħajr sigurtà meħtieġa, jew mingħajr ir-rispett lejn il-ħolqien, jew mingħajr rispett għall-mistrieħ, għall-jiem ta’ festa u għall-familja, ix-xogħol nhar ta’ Ħadd meta m’hemmx bżonnu. Ix-xogħol jeħtieġ jiġi mżewweġ mal-ħarsien tal-ħolqien, biex dan jiġi ppreservat b’responsabbiltà lejn il-ġenerazzjonijiet li ġejjin. Il-ħolqien m’hux merkanzija biex nisfruttawha, imma don biex inħarsuh. L-istess impenn ekoloġiku hu okkażjoni għal impjiegi ġodda fl-oqsma marbuta miegħu, bħall-enerġija, il-prevenzjoni u l-ġlieda kontra l-għadd ta’ forom ta’ tinġis, il-ħarsien tal-wirt tal-boskijiet mill-ħruq, u l-bqija. Hu impenn ta’ kulħadd li jħares il-ħolqien, li jħares lill-bniedem permezz ta’ xogħol dinjituż! Ekoloġija… hi wkoll “ekoloġija umana”!
Għeżież ħbieb, inħossni partikularment qrib tagħkom, u nqiegħed il-beżgħat u t-tħassib kollu tagħkom f’idejn il-Mulej u l-Verġni Mqaddsa ta’ Bonaria. Il-Beatu Ġwanni Pawlu II insista li Ġesù “ħadem b’idejh stess. Anzi, ix-xogħol tiegħu, li kien xogħol fiżiku fil-veru sens tal-kelma, ħa l-parti l-kbira ta’ ħajtu fuq din l-art, u hekk sar parti mill-opra tal-fidwa tal-bniedem u tad-dinja” (Diskors lill-ħaddiema, Terni, 19 ta’ Marzu 1981). Hu importanti niddedikaw ruħna għax-xogħol tagħna b’mod assidwu, b’attenzjoni u b’kompetenza, hu importanti nidħlu fir-rutina tax-xogħol.
Nawgura li, bil-loġika tal-gratwità u tas-solidarjetà, nistgħu lkoll flimkien noħorġu minn din il-fażi negattiva, biex ikun żgurat xogħol sigur, dinjituż u stabbli.
Selluli għall-familji tagħkom, għat-tfal, għaż-żgħażagħ, għall-anzjani. Anki jien sa nġorrkom miegħi, speċjalment fit-talb tiegħi. U nagħti minn qalbi l-Barka tiegħi fuqkom, fuq ix-xogħol tagħkom u fuq l-impenn soċjali tagħkom.
miġjub mit-Taljan għall-Malti minn Francesco Pio Attard