Għeżież ħbieb,
Ġejt inżur il-Komunità ta’ Sant’Eġidju hawn fi Trastevere, fejn twieldet. Nirringrazzjakom tal-merħba sabiħa li tajtuni!
Ninsabu miġburin hawn madwar Kristu li, mill-għoli tal-mużajk, iħares lejna b’għajnejn mimlija ħlewwa u li jidħlu fil-fond ta’ qalbna, bil-Verġni Marija maġenbu, li hu jħaddan b’dirgħajh. Din il-bażilika antika saret imkien ta’ talb ta’ kuljum għal tant Rumani u pellegrini. Li nitolbu fil-qalba tal-belt ma jfissirx ninsew il-periferiji umani u urbani. Ifisser li niġu hawn biex nisimgħu u nilqgħu l-Vanġelu ta’ l-imħabba ħalli mbagħad noħorġu niltaqgħu ma’ l-aħwa fit-truf tal-belt u tad-dinja!
Kull knisja, kull komunità hi msejħa għal din il-ħajja storbjuża u kultant imħawda tal-belt. Kollox jitlaq mit-talb. It-talb iħares lill-bniedem anonimu tal-belt minn tentazzjonijiet li jistgħu jsiru wkoll tagħna: il-protagoniżmu fejn kollox idur mal-persuna, l-indifferenza, il-vittimiżmu. It-talb hu l-ewwel ħidma tal-Komunità tagħkom, u jikkonsisti f’li tisimgħu l-Kelma ta’ Alla – dan il-ħobż, il-ħobż li jqawwina, li jgħajjixna – imma anki f’li titfgħu ħarsitkom fuqU, bħal f’din il-bażilika: “Ħarsu lejh u jiddi bil-ferħ wiċċkom, u ma jkollkomx għax tistħu”, jgħid is-Salm (34:6).
Min iħares lejn il-Mulej, jilmaħ ukoll lill-oħrajn. Anki intom tgħallimtu tħarsu lejn l-oħrajn, b’mod partikulari lejn dawk l-iżjed foqra; u nawguralkom li tgħixu dak li qal il-Professur Riccardi, jiġifieri li fostkom ma tibqgħux tagħrfu lil min qed jgħin minn min qed jiġi megħjun. Attenzjoni li ftit ftit ma tibqax attenzjoni u ssir laqgħa, tgħanniqa: ma tibqax tingħaraf id-differenza bejn min qed jgħin u min qed jirċievi l-għajnuna. Min hu l-protagonista? It-tnejn li intom, jew, aħjar, it-tgħanniqa.
Fil-foqra hemm Ġesù, li jidentifika ruħu magħhom. San Ġwann Kriżostmu jikteb: “Il-Mulej jersaq qrib tiegħek bħal wieħed fqir…” (In Matthæum Homil. LXVI, 3: PG 58, 629). Ibqgħu, kif intom, Komunità mal-foqra. Nilmaħ fostkom anki bosta anzjani. Iferraħni li intom ħbieb tagħhom u qrib tagħhom. It-trattament ta’ l-anzjani, bħal dak tat-tfal, jindika xi kwalità għandha s-soċjetà. Meta l-anzjani jiġu mormija, meta l-anzjani huma mwarrba għall-ġenb u kultant jispiċċaw bla mħabba, dan hu sinjal ikrah! Min-naħa l-oħra, kemm hi ħaġa tajba dik ir-rabta li hawn qed nilmaħ bejn żgħażagħ u anzjani fejn kulħadd jirċievi u jagħti! L-anzjani u t-talb tagħhom huma għana għal Sant’Eġidju. Poplu li ma jiħux ħsieb ta’ l-anzjani tiegħu, li ma jiħux ħsieb taż-żgħażagħ tiegħu, hu poplu bla futur, poplu bla tama. Għax iż-żgħażagħ – it-tfal, iż-żgħażagħ – u l-anzjani jmexxu l-istorja ’l quddiem. It-tfal, iż-żgħażagħ bis-saħħa bijoloġika tagħhom, m’għandniex xi ngħidu. L-anzjani, billi jagħtuhom il-memorja. Imma meta soċjetà titlef il-memorja, tispiċċa, tispiċċa. Kemm hi ħaġa kerha naraw soċjetà, poplu, kultura li tilfu l-memorja. In-nanna ta’ disgħin sena li tkellmet – brava! – qaltilna li kien hemm din il-ġirja għall-iskart, din il-kultura ta’ l-iskart. Biex jinżamm bilanċ bħal dan, fejn fiċ-ċentru ta’ l-ekonomija tad-dinja ma jkunx hemm ir-raġel u l-mara, imma l-idolu tal-flus, ikun hemm bżonn jintremew xi affarijiet. Jintremew it-tfal: tfal xejn. Aħsbu mqar fir-rata ta’ twelid fl-Ewropa: fl-Italja, Spanja, Franza… U jintremew l-anzjani, b’atteġġjamenti li warajhom hemm moħbija ewtanasja, forma ta’ ewtanasja. Ma jiswewx, u dak li ma jiswiex, jiġi mormi. Dak li ma jipproduċix, jintrema. U l-lum il-kriżi hi hekk kbira li qed jintremew iż-żgħażagħ: meta naħsbu f’dawn il-75 miljun żagħżugħ u żagħżugħa ta’ inqas minn 25 sena, li huma “la-lanqas”: la xogħol, lanqas studju. Jonqoshom kollox. Hekk qed jiġri l-lum, f’din l-Ewropa għajjiena, kif għidt int. F’din l-Ewropa li għejiet; mhux xjaħet, le, għejiet. Ma tafx x’ħa taqbad tagħmel. Ħabib tiegħi xi żmien ilu staqsieni għaliex jien ma nitkellimx dwar l-Ewropa. Jien għamiltlu nassa, għidtlu: “Int smajtni nitkellem dwar l-Asja?”, u nduna li kienet nassa! Il-lum nitkellem dwar l-Ewropa. L-Ewropa għejiet. Irridu ngħinuha terġa’ ssir żagħżugħa, issib għeruqha. Hu minnu: ċaħdet l-għeruq tagħha. Hu minnu. Imma rridu ngħinuha terġa’ ssibhom.
Is-soċjetà nibdew nibdluha jekk nitilqu mill-foqra u l-anzjani. Ġesù fuqu nnifsu jgħid hekk: “Il-ġebla li warrbu l-bennejja saret il-ġebla tax-xewka” (Mt 21:42). Anki l-foqra huma b’xi mod “ġebla tax-xewka” għall-bini tas-soċjetà. Il-lum b’xorti ħażina għandna ekonomija spekulattiva li tfaqqarhom dejjem iżjed, iċċaħħadhom minn dak li hu essenzjali, bħalma huma d-dar u x-xogħol. Dan hu inaċċettabbli! Min iħaddan is-solidarjetà dan ma jaċċettahx u allura jaġixxi. U din il-kelma “solidarjetà” ħafna jridu jneħħuha mid-dizzjunarju, għax għal ċerta kultura tidher qisha kelma baxxa. Le! Hi kelma Kristjana, is-solidarjetà! U għalhekk intom familja għal dawk li huma bla saqaf, ħbieb tal-persuni b’diżabbiltà, li – meta maħbuba – jesprimu tant umanità. Qed nara wkoll hawn bosta “Ewropej ġodda”, immigranti li waslu wara vjaġġi iebsien u riskjużi. Il-Komunità tilqagħhom bi mħabba u turi li l-barrani hu ħuna li rridu nsiru nafuh u ngħinuh. U dan iżommna żgħażagħ.
Minn hawn, minn Santa Marija in Trastevere, nibgħat it-tislijiet tiegħi lil dawk kollha li jagħmlu parti mill-komunità tagħkom f’pajjiżi oħra tad-dinja. Inħeġġeġ lilhom ukoll ikunu ħbieb ta’ Alla, tal-foqra u tal-paċi: min jgħix hekk isib il-barka fil-ħajja u jsir barka hu għall-oħrajn.
F’xi pajjiżi li qed isofru minħabba l-gwerra, intom tfittxu li żżommu ħajja t-tama tal-paċi. Il-ħidma b’riżq il-paċi ma tagħtix riżultati mgħaġġlin, imma hi ħidma ta’ nies tas-sengħa li kollhom sabar ifittxu dak li jgħaqqad u jwarrbu dak li jifred, kif kien iħobb jgħid San Ġwann XXIII.
Hawn hu meħtieġ nitolbu iżjed u niddjalogaw iżjed: din hi ħtieġa. Id-dinja bla djalogu tispiċċa tifga. Imma d-djalogu hu possibbli biss jekk nibdew mill-identità tagħna. Jien ma nistax nagħmel tabirruħi li għandi identità oħra ħalli nista’ niddjaloga. Le, hekk ma nistgħux niddjalogaw. Jien għandi din l-identità, imma nidħol fi djalogu, għax jien persuna, għax jien raġel, jien mara, u r-raġel u l-mara għandhom din il-possibbiltà li jiddjalogaw mingħajr ma jinnegozjaw l-identità tagħhom. Id-dinja bla djalogu tifga: għalhekk anki intom agħtu s-sehem tagħkom biex ixxettlu l-ħbiberija bejn ir-reliġjonijiet.
Ibqgħu mexjin fuq din it-triq: talb, foqra u paċi. U intom u mexjin hekk, għinu biex tikber il-mogħdrija fil-qalb tas-soċjetà – hi li l-vera rivoluzzjoni, dik tal-mogħdrija u tal-ħlewwa –, biex toktor il-ħbiberija flok l-iħirsa tal-mibegħda u l-indifferenza.
Il-Mulej Ġesù, li mill-għoli tal-mużajk iħaddan miegħu lill-Omm Imqaddsa tiegħu, iweżinkom kull fejn tkunu u jgħannaqkom ilkoll flimkien magħha fil-ħniena tagħha. Neħtieġuha, neħtieġuha ħafna. Dan hu ż-żmien tal-ħniena. Nitlob għalikom, u intom itolbu għalija! Grazzi.
miġjuba mit-Taljan għall-Malti minn Francesco Pio Attard