Għeżież kittieba tal-Kulleġġ taċ-“Civiltà Cattolica, għeżież kollaboraturi lajċi,
Inħossni hieni li nitlaqa’ magħkom flimkien ma’ Ġiżwiti oħra tal-Komunità, mas-sorijiet u ma’ dawk kollha li jikkollaboraw magħkom fil-ħajja ta’ dir-rivista u fl-amministrazzjoni tad-dar fejn tgħixu. Insellem ukoll lill-edituri li minn issa se jibdew jippublikaw ir-rivista tagħkom bl-Ispanjol, bl-Ingliż, bil-Franċiż, u l-Korejan. Hawnhekk qed inħoss li hawn preżenti l-familja kollha tal-qarrejja tagħkom. Qed niltaqa’ magħkom ilkoll bi pjaċir kbir fl-okkażjoni tal-pubblikazzjoni tal-4000 faxxiklu. Hu riżultat tassew uniku: ir-rivista għamlet vjaġġ fiż-żmien twil 167 sena u għadha għaddejja bil-kuraġġ, tbaħħar f’baħar miftuħ.
Hekkhu, ibqgħu fil-baħar miftuħ! Il-Kattoliku m’għandux jibża’ mill-baħar miftuħ, m’għandux ifittex il-kenn u s-sigurtajiet ta’ portijiet kennija. Aktar u aktar intom, bħala Ġiżwiti, evitaw li tiggranfaw maċ-ċertezzi u s-sigurtajiet. Il-Mulej isejħilna biex noħorġu f’missjoni, biex naqilgħu ‘l barra u ma nirtirawx bil-pensjoni bl-għan li nibqgħu nindukraw iċ-ċertezzi. Meta noħorġu ‘l barra se niltaqgħu mat-tempesti u jista’ jkollna r-riħ kontrina. Madankollu, il-vjaġġ qaddis isir dejjem fil-kumpanija ta’ Ġesù li jgħid lil tiegħu: «Kuraġġ, jien magħkom, tibżgħux!» (Mt 14,27).
M’intomx tbaħħru waħedkom. Il-predeċessuri tiegħi, mill-Beatu Piju IX sa Benedittu XVI, kull meta ltaqgħu magħkom f’udjenza, dejjem taw għarfien lill-fatt li t-tbaħħir tagħkom jinsab fl-istess dagħjsa ta’ Pietru. Dir-rabta tal-Papa minn dejjem kienet karatteristika essenzjali tar-rivista tagħkom. Intom tinsabu fid-dgħajsa ta’ Pietru. Din, xi drabi tul l-istorja – illum bħall-bieraħ – tista’ tkun mitfugħa ‘l hawn u ‘l hinn mill-mewġ u m’għandniex niskantaw għal dan. Imma l-istess baħrin imsejħa biex jaqdfu fid-dgħajsa ta’ Pietru jistgħu jkunu jaqdfu kontra. Minn dejjem hekk sar. Intom taċ-“Civiltà Cattolica” għandkom tkunu «qaddiefa esperti u qalbiena» (Piju VII: Bolla Sollecitudo omnium Ecclesiarum): għalhekk, aqdfu! Aqdfu, kunu qalbiena anki bir-riħ kontrikom! Naqdfu għas-servizz tal-Knisja! Naqdfu flimkien!» (Omelija fil-Vespri bit-Te Deum, 27 ta’ Settembru, 2014). Din hi r-rabta bejni u bejnkom. U jien nesprimi «x-xewqa kbira tiegħi li dir-rabta mhux biss tibqa’, imma tissaħħaħ» (Ġwanni Pawlu II, Diskors lill-kittieba taċ-“Civiltà Cattolica, 19 ta’ Jannar, 1990). Nibqgħu dejjem mexjin ‘il quddiemn fit-tbaħħir tagħna, imbuttati mir-riħ tal-Ispirtu s-Santu li jmexxina.
4000 faxxiklu mhumiex sempliċi ġabra ta’ karti. Fihom hemm ħajja magħmula minn tant riflessjonijiet, tant passjoni, tant taqbid u kuntradizzjonijiet, li ltqajtu magħhom. Imma fuq kollox, ta’ tant ħidma. Sirt naf li l-predeċessuri antiki tagħkom kienu jħobbu jsejħu lilhom infushom sempliċiment «ħaddiema». Mhux «intellettwali» iżda «ħaddiema». Togħġobni ħafna din id-definizzjoni li hija umli, modesta u effikaċi ħafna. San Injazju jridna ħaddiema fl-għalqa tad-dwieli mistika. Jien naħdem mod, intom taħdmu mod ieħor. Imma qiegħdin flimkien, maġenb xulxin. Fix-xogħol tiegħi narakom, insegwikom, nakkumpanjakom bl-imħabba. Ir-rivista tagħkom spiss tkun fuq l-iskrivanija tiegħi. U naf li fil-ħidma tagħkom intom qatt ma tinsewni. Akumpanjajtu bil-fedeltà kull passaġġ fundamentali tal-Pontifkat tiegħi ibda mill-intervista twila li tajt lid-direttur tagħkom f’Awwissu tal-2013: il-pubblikazzjoni tal-Enċikliki u tal-Eżortazzjonijiet Appostoliċi, li intom interpetajtuhom fedelment; is-Sinodi, il-Vjaġġi Appostoliċi, il-Ġublew tal-Ħniena. Irroddilkom ħajr ta’ dan u nitlobkom tibqgħu mexjin f’dit-triq li taħdmu flimkien miegħi u titolbu għalija.
Kemm ġraw affarijeit matul 167 sena ta’ ħajja tar-rivista u rrakkuntati fl-4000 ħarġa! Kull elf ħarġa intom iltqajtu mal-Papa: Ljun XIII, Piju IX, Pawlu VI, iċċelebraw dawk ta’ qabel. Issa hawn intom miegħi. U magħkom hemm il-Patri Ġeneral tal-Kumpanija ta’ Ġesù għax il-Beatu Piju IX ried li l-Kulleġġ «ikun jiddependi għal kollox u f’kollox, minnu» (Breve App. Gravissimum Supremi). Jien nikkonferma li nafda (il-pubblikazzjoni) Civiltà Cattolica f’idejn il-Ġeneral propju minħabba l-kompitu speċifiku li r-rivista tagħkom tagħti bħala servizz dirett lis-Sede Appostolika.
U b’mod aktar ġeneraliżżat nikkonferma l-Istatuti oriġinali tar-rivista tagħkom, li Piju IX kien kiteb fl-1866 biex waqqaf “La Civiltà Cattolica” «b’mod perpetwu». Meta nerġgħu naqrawhom illum ninnutaw fihom lingwaġġ li m’għadux tagħna. Imma s-sens profond u speċifiku tar-rivista tagħkom hu deskritt tajjeb u għandu jibqa’ bla mibdul, jiġifieri dak ta’ rivista li hi espressjoni ta’ komunità ta’ kittieba, kollha Ġiżwiti, li bejniethom ma tgħaqqadhomx biss esperjenza intellettwali imma wkoll ispirazzjoni kariżmatika, u, tal-anqas fin-nukleju fundammentali tar-redazzjoni, il-ħajja ta’ kuljum tal-komunità. Il-varjetà tas-suġġetti li intom tittrattaw għandha tkun magħżula u elaborata b’konsultazzjoni bejnietkom tant li titlob minnkom laqgħat ta’ spiss bejnietkom (cfr Ljun XIII, Ittra Sapienti consilio). U dan jitlob minnkom li tikkonfrontaw ruħkom mhux biss dwar l-idejat imma wkoll dwar il-mod kif tesprimuhom u dwar il-mezzi addattati biex tagħmlu dan. Il-qofol taċ-Civiltà Cattolica hu l-Kulleġġ tal-Kittieba. Kollox idur miegħu u mal-missjoni li għandu.
Dil-missjoni – għall-ewwel darba wara 167 sena – mil-lum se tinfirex ‘l hinn mill-konfini lingwistiċi tat-Taljan. Jien ferħan li nista’ nbierek l-edizzjonijiet taċ-Civiltà Cattolica bl-Ispanjol, bl-Ingliż, bil-Franċiż u bil-Korejan. Din hi evoluzzjoni li l-predeċessuri tagħkom, fi żmien il-Konċilju, diġà kellhom f’moħħhom, imma li qatt ma daħlet fis-seħħ. Is-Segreterija tal-Istat diġà ilha ħafna żmien tibgħat ir-rivista lin-Nunzjaturi kollha tad-dinja. Issa, li d-dinja hija dejjem aktar magħquda, is-superament tal-barrieri lingwistiċi se jgħin biex il-messaġġ ikun magħruf aħjar fuq firxa aktar wiesa. Din it-tappa ġdida se tkun kontribut ukoll biex ix-xefaq tagħkom jitwassa’ u biex tirċievu kontribuzzjonijiet ta’ kitbiet minn Ġiżwiti oħra f’inħawi differenti tad-dinja. Il-kultura ħajja għandha t-tendenza li tiftaħ, tintegra timmoltiplika, taqsam, tiddjaloga, tagħti u tirċievi mill-qalba ta’ poplu u minn popli oħra li tkun f’komunikazzjoni magħhom. Iċ-Civiltà Cattolica tkun rivista miftuħa dejjem aktar għad-dinja. Dan hu mod ġdid kif intom tgħixu l-missjoni speċifika tagħkom.
U liema hi dil-missjoni speċifika? Hi dik li tkun rivista Kattolika. Imma li tkun rivista Kattolika ma jfissirx biss li tiddefendi l-idejat Kattoliċi, qiesu l-Kattoliċiżmu hu xi filosofija. Kif kien kiteb il-fundatur tagħkom Patri Carlo Maria Curci, iċ-Civilità Cattolica «m’għandhiex tidher bħala xi ħaġa tas-sagristija». Rivista tkun verament «Kattolika» biss, jekk tħaddan il-ħarsa ta’ Ġesù fuq id-dinja, tittrasmettiha u tagħti xhieda tagħha.
Tul il-laqgħa li kelli magħkom tliet snin ilu kont ippreżentajtilkom il-missjoni tagħkom fi tliet kelmiet: djalogu, dixxerniment, fruntiera. Intennihom illum. Fil-biljett ta’ awguri li bgħattilkom fl-okkażjoni tal-pubblikazzjoni numru 4000 użajt ix-xbieha tal-pont. Jien inħobb naħseb li ċ-Civiltà Cattolica hi rivista «pont» u «fruntiera» fl-istess ħin.
Illum nixtieq inżid xi riflessjonijiet biex nidħol aktar fil-fond ta’ dak li l-fundaturi tagħkom, imtennija mbagħad minn Pawlu VI, kienu sejħulha “it-tifsila kostituzzjonali” tar-rivista. U se ntikom ukoll tliet “patruni”, jiġifieri l-figura ta’ tliet Ġiżwiti biex intom tħarsu lejhom ħalli tibqgħu mexjin ‘il quddiem.
L-ewwel kelma hi “INKWETUDNI”. Nagħmlilkom mistoqsija: qalbkom baqgħet tgħożż l-inkwetudni tar-riċerka? Hi biss l-inkwetudni li tagħti l-paċi lill-qalb ta’ Ġiżwita. Mingħajr inkwetudni nsiru sterili. Jekk tridu tgħixu fuq il-pontijiet u fuq il-fruntieri jeħtieġ li jkollkom moħħ u qalb inkwieti. Kultant inħawdu s-sigurtà tad-duttrina mas-suspett li toħloq ir-riċerka. M’għandux ikun hekk għalikom. Il-valuri u t-tradizzjonijiet Kristjani mhumiex oġġetti rari biex jingħalqu f’xi vertina ta’ mużew. Minflok, iċ-ċertezza tal-fidi għandha tkun li ssuq il-magna tar-riċerka tagħkom.
Bħala patrun intikom li San Pietro Favre (1506-1546), raġel ta’ xewqat kbar, spirtu inkwiet, qatt sodisfatt, pijunier tal-ekumeniżmu. Għal Favre kien propju meta kienu jinqalgħu sitwazzjonijiet diffiċli li kien jidher il-veru spirtu li jqanqal għall-azzjoni (cfr Memoriale, 301). Fidi awtentika timplika dejjem xewqa profonda li tibdel id-dinja. Din hi l-mistoqsija li għandna nagħmlu lilna nfusna: għandna viżjonijiet kbar u entużjażmu? Nissugraw? Jew inkella aħna medjokri u nikkuntentaw bir-riflessjonijiet tal-laboratorju?
Ir-rivista tagħkom għandha tikseb l-għarfien mill-ġrieħi ta’ din id-dinja u ssib it-terapiji addattati. Għandha tkun kitba li tfittex li tifhem il-ħażen, imma wkoll li tferrgħa ż-żejt fuq il-feriti miftuħa, tfejjaq. Favre kien imur kullimkien bil-mixi u miet żgħir minħabba l-għeja, ikkunsmat mix-xewqat li kellu biex Alla jkun imfaħħar dejjem aktar. Intom timxu bl-inteliġenza inkwieta tagħkom li t-tastieri tal-kompjuters tagħkom jittraduċuha f’riflessjonijiet utli biex tinbena dinja aħjar, (biex tinbena) is-Saltna t’Alla.
It-tieni kelma hi INKOMPLETEZZA. Alla hu dejjem Deus semper maior, Alla li jissorprendina dejjem. Għaldaqstant intom għandkom tkunu kittieba u ġurnalisti li ħsiebkom qatt m’hu sħiħ, jiġifieri miftuħ, mhux magħluq u riġidu. Il-fidi tagħkm għandha tiftħilkom ħsiebkom. Ħallu l-ispirtu tal-Evanġelju jmexxikom biex il-viżjoni tagħkom tkun oriġinali, vitali, dinamika, mhux ovvja. U dan speċjalment illum f’dinja tant kumplessa u mimlija sfidi li fiha donnha qed tittrijonfa «il-kultura tan-nafraġju» - imżoqqa minn messjaniżmu profan, medjokrità relativista, suspett u riġidità – hija «l-kultura tal-iskip», fejn dak kollu li ma jiffunzjonax kif nixtiquh jew li jitqies inutli, jintrema.
Il-kriżi hi globali u għalhekk meħtieġ li ndawwru ħarsitna lejn il-konvinzjonijiet kulturali dominanti u lejn il-kriterji li bihom il-persuni jiġġudikaw ħaġa hix tajba jew ħażina, mixtieqa jew le. Hu biss il-ħsieb miftuħ beraħ li jista’ jaffronta l-kriżijiet l-aktar kumplessi u jifhem id-direzzjoni ‘l fejn hi miexja d-dinja, kif għandhom ikunu affronatati l-kriżijiet l-aktar kumplessi u urġenti, il-ġeopolitika, l-isfidi tal-ekonomija u l-kriżi umanitarja gravi marbuta mad-dramm tal-imigrazzjoni, li hi l-veru kobba mħabbla politika ta’ jiemna.
Għalhekk intikom bħala figura biex tħarsu lejha lill-Qaddej t’Alla Patri Matteo Ricci (1522-1610). Hu kien fassal “atlas Ċiniż” kbir, li juri l-kontinenti u l-gżejjer li kienu magħrufin sa dak iż-żmien. B’hekk il-maħbub poplu Ċiniż seta jara viżivament taħt għamla ġdida, bosta artijiet imbiegħda li kienu mmarakti b’isimhom, b’deskrizzjoni qasira dwarhom. Fosthom anki l-Ewropa u l-post fejn kien jgħix il-Papa. L-“atlas” kien ukoll ta’ għajnuna biex lill-poplu Ċiniż jintroduċilu ċiviltajiet oħra. Hekkhu, bl-artikli tagħkom intom ukoll imsejħin biex issawru “atlas”: uru l-iskoperti reċenti, agħtu isem lill-postijiet, wasslu t-tifsira ta’ x’inhi “ċiviltà” Kattolika, imma għarrfu wkoll lill-Kattoliċi li Alla qed jaħdem ukoll ‘il barra mill-konfini tal-Knisja, f’kull “ċivilità” awtentika, bin-nifs tal-Ispirtu s-Santu.
It-tielet kelma hi IMMAĠINAZZJONI. Għall-Knisja u għad-dinja dan hu żmien ta’ dixxerniment. Id-dixxerniment isir dejjem fil-preżenza tal-Mulej, bil-ħarsa fuq is-sinjali, bis-smigħ ta’ dak li qed jiġri, billi “nħossu” n-nies li jafu t-triq umli tad-diffikultajiet tal-ħajja ta’ kuljum, u speċjalment tal-foqra. L-għerf tad-dixxerniment jirhan l-ambigwità inevitabbli tal-ħajja. Imma jeħtieġ li nirfdu l-ambigwità, jeħtieġ nidħlu fiha kif għamel il-Mulej Ġesù meta ħa l-ġisem bħalna. Il-fehema riġida mhix divina għax Ġesù ħa l-laħam bħalna, laħam li mhux riġidu ħlief fil-waqt tal-mewt.
Għal dir-raġuni togħġobni ħafna l-poeżija, u kull meta nkun nista’, għandi naqraha. Il-poeżija hi miżgħuda bil-metafri. Li nifhmu l-metafri hu ta’ għajnuna biex ħsiebna jsir żvelt, intwittiv, flessibbli, akut. Min għandu l-immaġinazzjoni, mhuwiex riġidu, għandu s-sens tal-umoriżmu, dejjem mogħni bil-ħlewwa tal-ħniena u tal-libertà interjuri. Għandu ħila jiftaħ beraħ immaġinazzjoni kbira anki fi spazji limitati kif għamel fl-opri tal-pittura tiegħu Fra Andrea Pozzo (1642-1709), li bl-immaġinazzjoni fetaħ beraħ spazji, koppli u kuriduri, fejn hemm is-soqfa u l-ħitan. Intikom lilu wkoll bħala figura ta’ riferiment.
Għalhekk, fir-rivista tagħkom ikkultivaw l-ispazju għall-arti, għal-letteratura, iċ-ċinema, it-teatru u l-mużika. Hekk għamiltu sa mill-bidu, mill-1850. Ftit jiem ilu kont qed nimmedita l-pittura ta’ Hans Memling, il-pittur Fjamming. U kont qed naħseb kif il-miraklu tad-delikatezza li hemm fil-pittura tiegħu hu rappreżentazzjoni tajba tan-nies. Imbagħad ħsibt fil-versi ta’ Baudelaire dwar Rubens, fejn jikteb: «la vie afflue et s’agite sans cesse, / Comme l’air dans le ciel et la mer dans la mer». Iva. Il-ħajja hi fluwida u titqalleb bla heda kif titqalleb l-arja fis-sema u l-baħar fil-baħar. Il-ħsieb tal-Knisja jrid jerġa’ jikseb lura mill-ġdid il-ġenjalità u jifhem dejjem aħjar kif il-bniedem illum jifhem lilu nnifsu, ħalli t-tagħlim tagħha jiżviluppa u jkun aktar profond. U dil-ġenjalità tgħin biex nifhmu li l-ħajja mhix kwadru mpitter bl-abjad u l-iswed. Hu kwadru bil-kuluri. Uħud ċari u oħrajn skuri, uħud mitfija u oħrajn vivaċi. Iżda madankollu l-aktar li jidhru huma l-isfumaturi. U dan hu l-ispazju tad-dixxerniment, l-ispazju li fih l-Ispirtu jħarrek is-sema bħall-arja u l-baħar bħall-ilma. Xogħolkom hu - kif talab il-Beatu Pawlu VI – li tgħixu dan il-konfront «bejn l-esiġenzi immedjati tal-bniedem u l-messaġġ dejjiemi tal-Evanġelju» (Diskors fl-okkażjoni tat-XXXII Kungress Ġenerali tal-Kumpanija ta’ Ġesù, 3 ta’ Diċembru, 1974). U dawk l-esiġenzi immedjati intom iġġorruhom magħkom, ġewwa fikom u fil-ħajja spiritwali tagħkom. Lil dal-konfront tuh l-għamliet l-aktar addattati, ġodda wkoll, kif hu mitlub illum mill-mod kif nikkomunikaw, li jinbidel mal-mogħdija taż-żmien.
Nawgura li ċ-Civiltà Cattolica, anki bis-saħħa tal-verżjoni b’lingwi oħra, tilħaq ħafna qarrejja. Il-Kumpanija ta’ Ġesù għandha ssostni din l-opri tant antika u prezzjuża, anzi unika fis-servizz lejn is-Sede Appostolika. Ħa tkun ġeneruża bl-għotja ta’ Ġiżwiti ta’ ħila u tinxtered fejn hu l-aktar opportun. Qed naħseb l-aktar dwar iċ-ċentri tal-formazzjoni edukattiva u l-iskejjel, partikolarment għall-formazzjoni tal-għalliema u l-ġenituri. Imma wkoll dwar iċ-ċentri ta’ formazzjoni spiritwali. Nirrikmanda li tinxtered sewwa fis-seminarji u fiċ-ċentri tal-formazzjoni. L-isqfijiet għandhom jissaportjawha. Ir-rabta tagħha mas-Sede Appostolika tagħmilha fil-fatt, rivista unika fil-ġeneru tagħha.
Nagħlaq dil-laqgħa billi nirringrazzjakom għax-xhieda li tagħtu. Nafda lilkom ilkoll hawn preżenti fl-interċessjoni tal-Madonna tat-Triq u ta’ San Ġużepp, filwaqt li ntikom il-Barka Appostolika tiegħi. Grazzi.
Miġjub għall-Malti mit-Taljan minn Joe Huber