IL-KTIEB TAD-DEWTORONOMJU
1. Dħul il-ktieb
[Dt:1:1] Dan hu l-kliem li Mosè qal lil ulied Iżrael kollu n-naħa l-oħra
tal-Ġordan, fid-deżert ta' l-Għaraba, li jiġi biswit Suf, bejn Faran minn naħa u
bejn Tofel, Laban, Ħaserot u Diżaħab mill-oħra; [Dt:1:2] ħdax-il jum mixi 'l
bogħod minn Ħoreb sa Kades-barnigħa mit-triq tal-muntanja Xegħir.
[Dt:1:3] Fis-sena erbgħin, fl-ewwel tal-ħdax-il xahar, Mosè kellem lil Iżrael
kollu skond kull ma ordnalu l-Mulej għalihom, [Dt:1:4] wara li kien għeleb lil
Siħon, is-sultan ta' l-Amurrin, li kien joqgħod f'Ħesbon, u lil Għog, sultan ta'
Basan, li kien joqgħod f'Għastarot u f'Edregħi. [Dt:1:5] In-naħa l-oħra
tal-Ġordan, fl-art ta' Mowab, Mosè beda jfisser din il-liġi u jgħid:
L-ewwel diskors: ħarsa lejn il-ġrajja ta' qabel
[Dt:1:6] “Il-Mulej Alla tagħna kellimna f'Ħoreb u qalilna: 'Qgħadtu biżżejjed
f'din il-muntanja. [Dt:1:7] Duru u itilqu; idħlu fil-muntanji ta' l-Amurrin u
fl-inħawi tagħhom kollha, fl-Għaraba, fl-għoljiet, fil-witat u fin-Negeb, f'xatt
il-baħar, fl-art tal-Kangħanin, u fil-Libanu, sax-xmara l-kbira ta' l-Ewfrat.
[Dt:1:8] 'Jien tlaqt l-art f'idejkom; idħlu u ħudu l-art li l-Mulej ħalef lil
missirijietkom, lil Abraham, lil Iżakk, lil Ġakobb, li jagħtiha lilhom u lil
nisilhom warajhom.' [Dt:1:9] Dak iż-żmien għedtilkom: 'Ma niflaħx inreġikom
waħdi. [Dt:1:10] Il-Mulej, Alla tagħkom, kattarkom bil-bosta; u intom illum
kotrana bħall-kwiekeb tas-sema. [Dt:1:11] Jalla l-Mulej, Alla ta' missirijietkom,
ikattarkom għal elf darba, u jberikkom kif qalilkom. [Dt:1:12] Kif nista' jien
waħdi nitgħabba bil-piż tagħkom, u t-tilwim tagħkom? [Dt:1:13] Ġibuli
mit-tribujiet tagħkom irġiel għorrief, dehnin u magħrufin, u jien nagħtihom is-setgħa
fuqkom.'
[Dt:1:14] “U intom weġibtuni u għidtuli: 'Sewwa li qiegħed tgħidilna, nagħmluh.'
[Dt:1:15] “Għalhekk ħadt il-prinċpijiet tat-tribujiet tagħkom, rġiel għorrief u
magħrufin, qegħedthom kapijiet fuqkom, kapijiet ta' l-eluf u kapijiet tal-mijiet,
kapijiet tal-ħamsinijiet, u kapijiet ta' l-għaxriet u uffiċjali oħra
għat-tribujiet tagħkom.
[Dt:1:16] “U dak iż-żmien wissejt lill-imħallfin u għedtilhom: 'Isimgħu lil
ħutkom, u agħmlu l-ħaqq bis-sewwa bejn bniedem u ħuh, u bejnu u l-barrani.
[Dt:1:17] Tħarsux lejn l-uċuħ meta tagħmlu l-ħaqq, isimgħu ż-żgħir u l-kbir l-istess.
Tibżgħu minn ħadd, għax il-ħaqq f'idejn Alla. Meta jkollkom xi kwistjoni tqila,
ġibuha quddiemi u nismagħha jien.'
[Dt:1:18] “Dak iż-żmien jien tajtkom l-ordnijiet u għedtilkom kull ma għandkom
tagħmlu.
F'Kades-barnigħa
[Dt:1:19] “Mbagħad tlaqna minn Ħoreb u qsamna dak id-deżert kollu, deżert kbir
iwaħħxek, li intom rajtu. Għaddejna mit-triq li tieħu għall-muntanji ta' l-Amurrin,
bħalma kien ordnalna l-Mulej, Alla tagħna, u wasalna Kades-barnigħa.
[Dt:1:20] “U għedtilkom: 'Wasaltu fl-għoljiet ta' l-Amurrin li l-Mulej, Alla
tagħna, se jagħtina: [Dt:1:21] Ara, tak il-Mulej, Alla tiegħek, l-art f'idejk;
itla' u ħudha f'idejk skond ma wiegħdek il-Mulej, Alla ta' missirijietek. Tibżax
u taqtax qalbek.'
[Dt:1:22] “U intom ersaqtu lkoll lejja u għedtuli: 'Ħa nibagħtu qabilna nies
biex jitkixxfulna l-art, u jgħarrfuna t-triq, li għandna nitilgħu minnha, u l-ibliet
li se mmorru fihom.' [Dt:1:23] Dan il-kliem għoġobni, u għażilt minn fostkom
tnax-il raġel, wieħed minn kull tribù. [Dt:1:24] U marru u telgħu l-għoljiet u
waslu sa wied Eskol, u tkixxfu l-art. [Dt:1:25] U ħadu f'idejhom mill-frott ta'
l-art u ġibuhulna, u tawna l-aħbar u qalulna: 'Tajba l-art li se jagħtina l-Mulej,
Alla tagħna.' [Dt:1:26] Imma intom ma ridtux titilgħu, u ħadtuha kontra l-kelma
tal-Mulej, Alla tagħkom. [Dt:1:27] U bdejtu tgergru fit-tined tagħkom u tgħidu:
'Għax jobgħodna l-Mulej ħariġna mill-Eġittu biex jerħina f'idejn l-Amurrin, u
jeqridna. [Dt:1:28] Fejn se nitilgħu aħna? Ħutna qatgħulna qalbna u qalulna:
Hemm poplu kbir u nies itwal minna; bliet kbar u mdawwra bi swar għoljin
sas-smewwiet; u saħansitra rajna hemmhekk ulied Għanak.'
[Dt:1:29] “Jien għedtilkom: 'Titwerwrux, u titbeżżgħux minnhom. Dt:1:30] Il-Mulej,
Alla tagħkom, jimxi quddiemkom, u hu stess jitqabad għalikom bħalma għamel
magħkom fl-Eġittu quddiem għajnejkom. [Dt:1:31] U bħalma għamel fid-deżert, fejn
rajtu kif il-Mulej, Alla tagħkom, refagħkom bħalma bniedem jerfa' lil ibnu, fit-triq
kollha li mxejtu sakemm wasaltu hawn.'
[Dt:1:32] “Imma intom, madankollu, ma ridtux tafdaw fil-Mulej, Alla tagħkom,
[Dt:1:33] li kien jimxi quddiemkom fit-triq, ifittxilkom post fejn tistrieħu.
Billejl kien jidher fin-nar biex jurikom it-triq li kellkom tgħaddu minnha, u
binhar fis-sħaba.
[Dt:1:34] “Il-Mulej sama' kliemkom, u xegħel bil-korla, u ħalef u qal: [Dt:1:35]
'Ħadd minn dawn in-nies ta' dan in-nisel ħażin ma jara l-art tajba li jien ħlift
li nagħti lil missirijietkom, [Dt:1:36] ħlief Kaleb bin Ġefunni. Dan biss jaraha,
u lilu nagħti l-art li rifes, u lil uliedu, għax żamm sħiħ mal-Mulej.'
[Dt:1:37] “Minħabba fikom il-Mulej ħadha kontra tiegħi wkoll u qal: 'Lanqas int
ma tidħol hemm. [Dt:1:38] Jidħol Ġożwè bin Nun, li qiegħed iservik. Qawwilu
qalbu, għax hu għad iqassam l-art lil Iżrael. [Dt:1:39] U t-tfal iż-żgħar
tagħkom li intom għedtu se jaqgħu priża, uliedkom, li llum la jafu t-tajjeb u
lanqas il-ħażin, jidħlu huma, u lilhom nagħtiha, u huma jirtuha. [Dt:1:40] Intom
ikollkom idduru u tiġbdu lejn id-deżert mat-triq tal-Baħar tal-Qasab.'
[Dt:1:41] “U intom weġibtu u għedtuli: 'Dnibna kontra l-Mulej. Nitilgħu u
nitqabdu skond ma ordnalna l-Mulej, Alla tagħna.' U mbagħad ilkoll tħażżimtu
bl-armi tal-gwerra u ħsibtuha ħaġa ħafifa li titilgħu l-muntanja.
[Dt:1:42] “Imma l-Mulej qalli: 'Għidilhom: Titilgħu xejn u titqabdux, għaliex
jien m'iniex f'nofskom, li ma jegħlbukomx l-għedewwa tagħkom.'
[Dt:1:43] U jien kellimtkom, u ma smajtux, u ħadtuha kontra l-kelma tal-Mulej, u
għamiltuha ta' prużuntużi, u tlajtu l-muntanja. [Dt:1:44] U ħarġu l-Amurrin li
kienu jgħammru fuq il-muntanja, u ġrew warajkom bhan-naħal, u għamlukom bċejjeċ
minn Xegħir sa Ħorma.
[ Dt:1:45] “Rġajtu lura u bkejtu quddiem il-Mulej, u l-Mulej ma semax leħinkom u
ma takomx widen. [Dt:1:46] U hekk intom bqajtu f'Kades-barnigħa għal ħafna żmien,
iż-żmien kollu li bqajtu hemm.
2. Il-mixja fid-deżert
[Dt:2:1] “U dorna lura u tlaqna għad-deżert mat-triq tal-Baħar tal-Qasab, bħalma
qalli l-Mulej, u bqajna niġġerrew mal-muntanja ta' Xegħir għal ħafna żmien.
[Dt:2:2] “U l-Mulej kellimni u qalli: [Dt:2:3] 'Ilkom tiġġerrew biżżejjed ma'
dawn il-muntanji, duru lejn it-tramuntana. [Dt:2:4] Agħti lill-poplu din l-ordni:
Intom se taqsmu l-art ta' ħutkom, ulied Għesaw, li jgħammru f'Xegħir. Huma
jibżgħu minnkom, iżda intom oqogħdu attenti ħafna. [Dt:2:5] Taħbtux għalihom,
għax ma nagħtikom xejn minn arthom, anqas daqs rifsa ta' riġel, għax il-muntanja
ta' Xegħir tajtha b'wirt lil Għesaw. [Dt:2:6] L-ikel li tieklu tixtruħ minn
għandhom bil-flus, u hekk ukoll l-ilma li tixorbu. [Dt:2:7] Għax il-Mulej, Alla
tiegħek, bierkek f'kull xogħol ta' idejk; ħa ħsiebek fi triqtek f'dan id-deżert
kbir; għal dawn l-aħħar erbgħin sena l-Mulej Alla tiegħek kien miegħek, u f'xejn
ma naqsek.'
[Dt:2:8] “U għaddejna għalhekk 'il bogħod minn ħdejn ħutna, ulied Għesaw, li
jgħammru f'Xegħir, mit-triq ta' l-Għaraba, minn Elat, u minn Għesjon-geber, u
mbagħad ilwejna u qbadna t-triq li tieħu għad-deżert ta' Mowab.
[Dt:2:9] “U l-Mulej qalli: 'La taħbatx għal Mowab; la titqabadx u tiġġelidx
magħhom; għax m'iniex se nagħtik b'wirt art minn tagħhom; l-art ta' Għar tajtha
b'wirt lil ulied Lot.' [Dt:2:10] Qabilhom kienu jgħammru hemm l-Emin, poplu kbir
u kotran, u twal bħall-Għanakin. [Dt:2:11] Kienu jqisuhom bhar-Refajin, li kienu
wkoll bħall-Għanakin, imma l-Mowabin isejjħulhom Emin. [Dt:2:12] Qabel f'Xegħir
kienu għammru l-Ħorin, imma keċċewhom ulied Għesaw, u qerduhom u daħlu flokhom,
bħalma għamel Iżrael, bl-art li għandu f'idejh, l-art li tahom il-Mulej.
[Dt:2:13] 'Issa, qumu u aqsmu l-wied ta' Żered', u qsamna l-wied ta' Żered.
[Dt:2:14] “Iż-żmien li ħadna biex imxejna minn Kades-barnigħa sa ma qsamna l-wied
ta' Żered kien ta' tmienja u tletin sena, sakemm ma ntemmx minn nofs il-kamp in-nisel
ta' dawk in-nies gwerriera, bħalma kien ħalef il-Mulej. [Dt:2:15] U id il-Mulej
kienet fuqhom u qerdithom minn nofs il-kamp sa ma ntemmu għalkollox.
[Dt:2:16] “Meta l-gwerriera kienu mietu u ntemmu minn fost il-poplu, [Dt:2:17]
il-Mulej kellimni u qalli: [Dt:2:18] 'Illum int se taqsam minn Għar,
il-fruntiera ta' Mowab, [Dt:2:19] u toqrob lejn ulied Għammon; taħbatx għalihom
u titqabadx magħhom, għax ma tajtek ebda art mill-art ta' Għammon biex tkun
tiegħek, għax tajtha biex jirtuha lil ulied Lot.' [Dt:2:20] Din l-art iqisuha
wkoll art ir-Refajin, għax qabel kienu jgħammru fiha huma, imma l-Għammonin
isejjħulhom Żamżummin, [Dt:2:21] nies kbar u kotrana, twal bħall-Għanakin;
il-Mulej iżda qeridhom malli l-Għammonin tfaċċaw quddiemhom; keċċewhom u daħlu
flokhom; [Dt:2:22] bħalma għamel għal ulied Għesaw, li jgħammru f'Xegħir, meta
qered il-Ħorin minn quddiemhom, u huma keċċewhom, u daħlu flokhom, u għadhom
hemm sa llum. [Dt:2:23] U l-Kaftorin, li ħarġu minn Kaftor, qerdu lil Għawwin,
li kienu jgħammru fl-irħula sa Gaża, u daħlu flokhom.
[Dt:2:24] “ 'Isaw, itilqu, aqsmu l-wied ta' l-Arnon. Ara, jien tajtek f'idek lil
Siħon, is-sultan ta' Ħesbon l-Amurri, bl-art tiegħu. Idħol fiha u agħmillu
gwerra. [Dt:2:25] Minn dan il-jum jiena nġiegħel lill-ġnus kollha taħt is-sema
jitriegħdu u jitwerwru quddiemek; malli jisimgħu b'aħbarek jitriegħdu, u
jinħallu quddiemek.'
Rebħa fuq Siħon u Għog
[Dt:2:26] “Jien bgħatt messaġġiera mid-deżert ta' Kedemot għand Siħon, sultan ta'
Ħesbon, jgħidulu bil-kwiet; [Dt:2:27] 'Ħallini ngħaddi minn artek; nibqa' dejjem
miexi dritt mat-triq, bla ma nilwi lejn il-lemin jew lejn ix-xellug. [Dt:2:28]
Tbegħli bil-flus l-ikel li niekol, u tagħtini l-ilma li nixrob bil-flus, basta
tħallini ngħaddi bil-mixi, [Dt:2:29] bħalma għamlu miegħi wlied Għesaw li
jgħammru f'Xegħir, u l-Mowabin li jgħammru f'Għar, sakemm naqsam il-Ġordan għall-art
li l-Mulej, Alla tagħna, se jagħtina.' [Dt:2:30] Iżda Siħon, is-sultan ta'
Ħesbon, ma riedx li ngħaddu minn għandu, għax il-Mulej, Alla tiegħek, stinalu
rasu u webbislu qalbu, biex jagħtih f'idek bħalma hu llum.
[Dt:2:31] “U l-Mulej qalli: 'Arani, jien bdejt nerħi f'idejk lil Siħon u 'l artu.
Idħol fiha biex tieħu artu f'idek.' [Dt:2:32] U Siħon ħareġ għalina, hu u l-poplu
tiegħu kollu, sa Gaħas biex jitqabad magħna.
[Dt:2:33] “U l-Mulej, Alla tagħna, rħieh f'idejna, u qtilna lilu, 'l uliedu u l-poplu
tiegħu kollu. [Dt:2:34] Ħadna dak iż-żmien l-ibliet kollha tiegħu, u qridna
għalkollox in-nies bin-nisa u t-tfal kollha, u ma ħallejna lil ħadd ħaj.
[Dt:2:35] Żammejna għalina l-bhejjem u l-priża ta' l-ibliet li ħadna. [Dt:2:36]
Minn Għarogħer, li qiegħda ma' xifer il-wied ta' l-Arnon, u l-belt li qiegħda
fil-wied sa Gilgħad, ma kienx hemm belt li ma stajniex negħlbuha; ilkoll
erħiehom f'idejna l-Mulej, Alla tagħna. [Dt:2:37] Biss ma rsaqtx lejn l-art ta'
l-Għammonin, il-medda kollha tal-wied ta' Ġabbok, u l-ibliet ta' l-għolja,
kollox skond ma kien ordna l-Mulej, Alla tagħna.
3. Ir-rebħa fuq Għog
[Dt:3:1] “Mbagħad ilwejna u bqajna mexjin mat-triq ta' Basan; u Għog, sultan ta'
Basan, ħareġ għalina, hu u l-poplu tiegħu kollu, biex jitqabad magħna f'Edregħi.
[Dt:3:2] “U l-Mulej qalli: 'La tibżax minnu. Jien erħejtu f'idek, lilu u l-poplu
tiegħu kollu, u l-art kollha tiegħu, u nagħmel miegħu dak li għamilt ma' Siħon,
is-sultan ta' l-Amurrin, li jgħammar f'Ħesbon.'
[Dt:3:3] “U l-Mulej, Alla tagħna, tana wkoll f'idejna lil Għog, sultan ta' Basan,
u l-poplu tiegħu kollu; qtilnieh u ma ħallejnielu lil ħadd ħaj. [Dt:3:4]
Dakinhar għelibna l-ibliet tiegħu kollha, u ma kienx hemm belt li ma qbadnihiex
minn idejhom, sittin belt, l-inħawi kollha ta' Argob, is-saltna kollha ta' Għog
f'Basan. [Dt:3:5] Dawn kienu kollha bliet iffortifikati, swar għolja, bwieb u
staneg, barra l-ħafna bliet miftuħa. [Dt:3:6] Qridniehom bħalma għamilna 'l
Siħon, sultan ta' Ħesbon; qridna l-ibliet kollha, ħuh, nisa u tfal. [Dt:3:7]
Għalina żammejna biss il-bhejjem u l-priża.
[Dt:3:8] “Dak iż-żmien ħadna l-art minn idejn iż-żewġ slaten ta' l-Amurrin in-naħa
l-oħra tal-Ġordan, mill-wied ta' l-Arnon sal-muntanja Ħermon - [Dt:3:9] is-Sidonin
isejjħu 'l Ħermon Sirjon, u l-Amurrin isejjħulha Xenir - [Dt:3:10] l-ibliet
kollha tal-wita fl-għoljiet, Gilgħad kollu, u Basan sa Saleka u Edregħi, bliet
ta' Għog f'Basan. [Dt:3:11] Mill-bqija tar-Refajin kien baqa' waħdu Għog,
is-sultan ta' Basan; it-tebut tiegħu tal-ħadid, li għadu jinsab f'Rabbat ta' l-Għammonin,
hu twil disat idriegħ u erbgħa wiesa' skond id-driegħ ta' raġel.
It-tqassim ta' l-art
[Dt:3:12] “Din hi l-art, mela, li ħadna dak iż-żmien: minn Għarogħer, li qiegħda
fuq il-wied ta' l-Arnon, u nofs il-muntanji ta' Gilgħad bl-ibliet tagħhom, u
tajthom lir-Rubenin u lill-Gadin. [Dt:3:13] Il-bqija ta' Gilgħad u Basan kollu,
is-saltna ta' Għog, tajtha lil nofs it-tribù ta' Manassi, jiġifieri n-naħa
kollha ta' Argob, l-art kollha ta' Basan li jsejjħulha art ir-Refajin.
[Dt:3:14] “Ġajir bin Manassi ħa n-naħa kollha ta' Argob, f'Basan, sa truf
il-Ġesurin u l-Magħkatin, u semmieha b'ismu, Ħawwat-ġajir, sa llum. [Dt:3:15]
Lil Makir tajtu 'l Gilgħad. [Dt:3:16] Lir-Rubenin u 'l Gadin tajthom minn
Gilgħad sal-wied ta' l-Arnon bil-fruntiera f'nofs il-wied, sal-wied ta' Ġabbok,
fi truf l-art ta' l-Għammonin; [Dt:3:17] u l-Għaraba u l-Ġordan u l-medda kollha
minn Kinneret sal-Baħar ta' l-Għaraba, il-Baħar il-Mielaħ, taħt ix-xaqliba
tal-Pisga, in-naħa tal-lvant.
[Dt:3:18] “F'dak iż-żmien tajtkom din l-ordni: 'Il-Mulej, Alla tagħkom, riedkom
tieħdu f'idejkom din l-art; mela intom, in-nies armati u kemm hemm fostkom nies
ta' ħila, tgħaddu lkoll qabel ħutkom ulied Iżrael; [Dt:3:19] u jibqgħu biss fl-ibliet
li tajtkom in-nisa u t-tfal u l-imrieħel tagħkom - għax naf li għandkom ħafna
mrieħel - [Dt:3:20] sakemm il-Mulej jagħti l-mistrieħ lil ħutkom bħalkom, u huma
wkoll jieħdu taħt idejhom l-art li l-Mulej, Alla tagħkom, se jagħtihom in-naħa
l-oħra tal-Ġordan; u mbagħad terġgħu lura, kull wieħed lejn l-art tiegħu, li
jiena tajtkom.'
[Dt:3:21] “Lil Ġożwè f'dak iż-żmien wissejtu u għedtlu: 'Rajt b'għajnejk
x'għamel il-Mulej, Alla tagħkom, lil dawk iż-żewġ slaten; hekk jagħmel il-Mulej
lis-saltniet kollha, li int sejjer fihom. [Dt:3:22] Tibżax minnhom, għax
il-Mulej, Alla tagħkom, jitqabad għalikom.'
Mosè ma jidħolx f'Kangħan
[Dt:3:23] “Dak iż-żmien tlabt ħniena lill-Mulej u għedtlu: [Dt:3:24] 'Sidi Mulej,
int bdejt turi lill-qaddej tiegħek il-kobor tiegħek u l-qawwa ta' driegħek; għax
liema alla hemm fis-sema u fl-art li jista' jagħmel opri bħal tiegħek u għandu
l-ħila tiegħek? [Dt:3:25] Ħa naqsam in-naħa l-oħra u nara din l-art tajba li
qiegħda n-naħa l-oħra tal-Ġordan, dawn il-muntanji sbieħ u l-Libanu.'
[Dt:3:26] “Iżda l-Mulej inkorla għalija minħabba fikom, u ma semagħnix u qalli:
'Biżżejjed, tkellimnix aktar fuq dan. [Dt:3:27] Itla' fuq il-quċċata tal-Pisga u
erfa' għajnejk lejn il-punent u t-tramuntana, lejn in-nofsinhar u l-lvant, u ara
b'għajnejk, għax m'intix se taqsam il-Ġordan. [Dt:3:28] Agħti l-kmand lil Ġożwè,
qawwilu u saħħaħlu qalbu, għax hu se jgħaddi quddiem dan il-poplu, u jagħtihom
l-art li tara.'
[Dt:3:29] “U qgħadna fil-wied, biswit Bet-Pegħor.
4. Il-ħarsien tal-liġi ta' Alla
[Dt:4:1] “U issa, Iżrael, agħti widen għal-liġijiet u l-ordnijiet li qiegħed
ngħallimkom tagħmlu, ħalli tgħixu, u tidħlu tieħdu l-art li se jagħtikom
il-Mulej, Alla ta' missirijietkom. [Dt:4:2] La żżidu xejn ma' dak li qiegħed
nordnalkom u lanqas tnaqqsu minnu; qisu li tħarsu l-liġijiet tal-Mulej, Alla
tagħkom, bħalma qiegħed nagħtihomlkom jien. [Dt:4:3] Rajtu b'għajnejkom x'għamel
il-Mulej minħabba Bagħal-Pegħor; kull min mar wara Bagħal-Pegħor qerdu l-Mulej,
Alla tiegħek, minn ġo nofskom. [Dt:4:4] Imma intom li bqajtu qalbkom miġbuda
lejn il-Mulej, Alla tagħkom, għadkom ilkoll ħajjin sa llum. [Dt:4:5] Araw, jien
għallimtkom liġijiet u ordnijiet kif ikkmandani l-Mulej, Alla tiegħi, biex
tagħmluhom sewwa fil-pajjiż li fih se tidħlu biex ikun tagħkom. [Dt:4:6]
Ħarsuhom u agħmluhom, għax hekk tidhru għorrief u għaqlin f'għajnejn il-ġnus li,
kif jisimgħu b'dawn il-liġijiet kollha, jgħidu, 'M'hemmx poplu ieħor għaref u
għaqli għajr dan il-ġens kbir.' [Dt:4:7] Għax liema ġens hu hekk kbir li għandu
l-allat hekk qrib tiegħu daqs kemm hu qrib tagħna l-Mulej, Alla tagħna, kull
xħin insejjħulu? [Dt:4:8] Jew liema ġens hu hekk kbir li għandu liġijiet u
ordnijiet hekk sewwa daqs dak kollu li fiha din il-liġi li qiegħed noffrilkom
illum jien? [Dt:4:9] Biss iftaħ għajnejk, u oqgħod attent ħafna għalik innifsek,
li ma tmurx tinsa l-ħwejjeġ li rajt b'għajnejk; tħallihomx iwarrbu minn qalbek
tul il-jiem kollha ta' ħajtek, imma għallimhom lil uliedek u 'l ulied uliedek.
[Dt:4:10] “Ftakar fil-jum meta int qgħadt quddiem il-Mulej, Alla tiegħek,
f'Ħoreb, meta l-Mulej qalli: 'Iġmagħli l-poplu u nsemmgħalhom kliemi biex
jitgħallmu jibżgħu minni kemm idumu ħajjin fuq l-art u jgħallmuhom lil uliedhom.'
[Dt:4:11] U intom qrobtu u waqaftu taħt il-muntanja u l-muntanja bdiet tħeġġeġ
bin-nar tiela' sa qiegħ is-smewwiet, bis-sħab iswed u ċ-ċpar.
[Dt:4:12] “Il-Mulej imbagħad kellimkom minn ġon-nar. Smajtu l-ħoss tal-kliem,
imma ma rajtu ebda xbieha, leħen biss. [Dt:4:13] Ħabbrilkom il-patt tiegħu, li
ordnalkom tħarsu, l-għaxar kelmiet, u kitibhom fuq żewġ twavel tal-ġebel.
[Dt:4:14] U lili l-Mulej ordnali dakinhar li ngħallimkom il-liġijiet u l-ordnijiet,
biex tħarsuhom fl-art li intom sejrin fiha biex teħduha f'idejkom.
Il-qima ta' Alla wieħed
[Dt:4:15] “Meta l-Mulej, Alla tagħkom, kellimkom minn ġon-nar minn fuq
il-muntanja Ħoreb, intom ma rajtu ebda xbieha, [Dt:4:16] mela ħarsu rwieħkom li
ma titħassrux u tagħmlu xi sura ta' idolu, fi xbieha ta' raġel jew mara;
[Dt:4:17] xbieha ta' xi bhima fuq l-art; xbieha ta' xi għasfur bil-ġwienaħ li
jittajjar fl-ajru; [Dt:4:18] xbieha ta' xi ħlejqa li titkaxkar fl-art; xbieha ta'
xi ħuta tal-baħar taħt l-art; [Dt:4:19] u li ma terfax għajnejk lejn is-sema u
tara x-xemx, u l-qamar, u l-kwiekeb u t-tagħmir kollu tas-smewwiet, u tinxteħet
quddiemhom u tadurahom.
“Dawn il-Mulej, Alla tiegħek, qassamhom lill-ġnus kollha ta' taħt is-smewwiet.
[Dt:4:20] Imma lilkom għażilkom il-Mulej u ħariġkom mill-forn fejn jiddewweb
il-ħadid, mill-Eġittu, biex issiru l-poplu tiegħu bħalma intom illum.
[Dt:4:21] “U l-Mulej inkorla għalija minħabba fikom, u ħalef li jien ma naqsamx
il-Ġordan, li ma nidħolx fl-art tajba, li l-Mulej, Alla tiegħek, se jagħtik
b'wirt. [Dt:4:22] Għax jien se mmut f'din l-art, u m'iniex se naqsam il-Ġordan,
imma intom tieħdu f'idejkom din l-art tajba.
[Dt:4:23] “Qisu li ma tinsewx il-patt tal-Mulej, Alla tagħkom, li għamel magħkom
u ma tagħmlu ebda xbieha mnaqqxa, li l-Mulej, Alla tiegħek, ordnalek li ma
tagħmilx. [Dt:4:24] Għax il-Mulej, Alla tiegħek, nar qerried, Alla għajjur.
[Dt:4:25] “Meta jkollkom uliedkom, u wlied uliedkom, u tkunu xjaħtu fl-art, u
titħassru, u tagħmlu xbieha mnaqqxa, u tagħmlu dak li hu ħażin f'għajnejn
il-Mulej, Alla tiegħek, u tinkurlawh; [Dt:4:26] jien insejjaħ illum b'xhud
kontrikom is-smewwiet u l-art. Minnufih tinqerdu minn wiċċ l-art, li intom se
taqsmu l-Ġordan biex teħduha f'idejkom; ma ddumux żmien twil fiha, għax tinqerdu
għalkollox.
[Dt:4:27] “Ixerridkom il-Mulej qalb il-ġnus, u tibqgħu għadd żgħir fost il-ġnus
li jkun ħadkom ġo nofshom il-Mulej. [Dt:4:28] U hemm isservu lill-allat, xogħol
idejn il-bniedem, injam u ġebel, li la jaraw, la jisimgħu, la jieklu u lanqas
ixommu.
[Dt:4:29] “U tfittex hemmhekk il-Mulej, Alla tiegħek, u ssibu jekk inti tfittxu
b'qalbek kollha u b'ruħek kollha. [Dt:4:30] Fl-hemm tiegħek kollu, meta jiġu
fuqek dawn il-ħwejjeġ kollha fl-aħħar jiem, terġa’ lura għal għand il-Mulej,
Alla tiegħek, u tisma' minnu. [Dt:4:31] Għaliex il-Mulej Alla tiegħek, hu Alla
ħanin: ma jitilqekx u ma jeqirdekx, u anqas ma jinsa l-patt li ħalef lil
missirijietek u li għamel magħhom.
[Dt:4:32] “Staqsi liż-żminijiet ta' l-imgħoddi, iż-żminijiet ta' qabel, sa minn
mindu Alla ħalaq il-bniedem fuq l-art, fittex minn tarf għall-ieħor tas-sema, u
ara kienx hemm ġrajja hekk kbira bħal din, jew qattx instemgħet oħra bħalha.
[Dt:4:33] Qatt kien hemm poplu li sama' leħen Alla jitkellem minn ġon-nar -
bħalma smajt int - u baqa' ħaj? [Dt:4:34] Jew qatt xi alla fittex li jagħżel
għalih poplu minn fost poplu ieħor b'tiġrib, b'sinjali, b'għeġubijiet, b'taqbid,
b'id qawwija u bi driegħ merfugħ, b'għemejjel kbar tal-biża', bħalma għamel
għalik quddiem għajnejk fl-Eġittu l-Mulej, Alla tiegħek? [Dt:4:35] Lilek uriehom
biex tagħraf li l-Mulej hu Alla, u m'hemmx ieħor ħliefu. [Dt:4:36] Mis-sema
semmagħlek leħnu biex jgħallmek, u fl-art uriek in-nar tiegħu kbir, u kliemu
semmgħek minn ġon-nar. [Dt:4:37] U għaliex ħabb lil missirijietek, għażel lil
nisilhom warajhom; u hu stess ħarġek mill-Eġittu bil-qawwa tiegħu kbira,
[Dt:4:38] biex ikeċċi minn quddiemek ġnus ikbar u aqwa minnek, u jmexxik u
jagħtik arthom b'wirt, bħalma hi llum. [Dt:4:39] Mela, kun af illum, u żommha
f'moħħok, li l-Mulej hu tassew Alla, kemm fl-għoli tas-sema kemm hawn isfel fuq
l-art, u li ma hawnx ieħor għajru. [Dt:4:40] Ħares, għalhekk, l-ordnijiet u l-kmandamenti
tiegħu li se nagħtik illum biex ikollok riżq, int u wliedek warajk, ħalli tgħix
żmien twil fuq l-art li l-Mulej, Alla tiegħek, se jagħtik għal dejjem.”
L-ibliet tal-kenn
[Dt:4:41] Mbagħad Mosè għażel tlitt ibliet in-naħa l-oħra tal-Ġordan, in-naħa
tal-lvant, [Dt:4:42] fejn jistkenn il-qattiel, li jkun qatel lil għajru bla ma
ried, mingħajr dan ma kien l-għadu tiegħu fl-imgħoddi. Jekk jistkenn f'waħda
minn dawn l-ibliet, jibqa' ħaj. [Dt:4:43] Dawn kienu: Beser fid-deżert fil-wita
għar-Rubenin, Ramot f'Gilgħad għall-Gadin, u Golan f'Basan għall-Manassin.
[Dt:4:44] Din hi l-liġi li Mosè qiegħed quddiem ulied Iżrael; [Dt:4:45] dawn
huma l-preċetti u l-kmandamenti u d-digrieti li Mosè ta lil ulied Iżrael fi
ħruġhom mill-Eġittu, [Dt:4:46] in-naħa l-oħra tal-Ġordan, fil-wied biswit Bet-Pegħor
fl-art ta' Siħon, is-sultan ta' l-Amurrin, li kien jgħammar f'Ħesbon, u li
għelbuh Mosè u wlied Iżrael fi ħruġhom mill-Eġittu. [Dt:4:47] U ħadu f'idejhom
l-art tiegħu u l-art ta' Għog, is-sultan ta' Basan, iż-żewġ slaten ta' l-Amurrin,
li tinsab in-naħa l-oħra tal-Ġordan, in-naħa tal-lvant; [Dt:4:48] minn Għarogħer
li qiegħda fuq xtut il-wied ta' l-Arnon sal-muntanja ta' Sirjon, jiġifieri l-Ħermon,
[Dt:4:49] u l-Għaraba kollha n-naħa l-oħra tal-Ġordan mil-lvant sal-baħar ta' l-Għaraba
għal taħt ix-xaqliba tal-Pisga.
5. It-tieni diskors: L-Għaxar Kmandamenti
[Dt:5:1] U Mosè sejjaħ lil Iżrael kollu u qalilhom: “Isma', Iżrael, il-liġijiet
u d-digrieti li jien qiegħed ngħidilkom f'widnejkom illum, u tgħallimhom u qis
li tħarishom. [Dt:5:2] Il-Mulej, Alla tagħna, għamel patt magħna f'Ħoreb.
[Dt:5:3] Mhux ma' missirijietna għamlu dan il-patt, imma magħna, magħna li
qegħdin hawn illum ilkoll ħajjin. [Dt:5:4] Wiċċ imbwiċċ tkellem magħkom il-Mulej
minn fuq il-muntanja, minn ġon-nar. [Dt:5:5] Jien kont qiegħed bejn il-Mulej u
bejnkom f'dak il-waqt, biex ngħarrafkom bil-kelma tal-Mulej, għaliex meta rajtu
n-nar bżajtu, u ma tlajtux fuq il-muntanja. U hu qalilkom:
[Dt:5:6] 'Jiena l-Mulej li ħriġtek mill-art ta' l-Eġittu, minn dar il-jasar.
[Dt:5:7] 'Ma jkollokx allat oħra ħliefi; [Dt:5:8] ma tagħmel ebda idolu jew
xbieha ta' ebda ħlejqa li hemm fl-għoli tas-smewwiet, jew taħt l-art, jew fl-ibħra
taħt l-art. [Dt:5:9] Tadurahomx u sservihomx. Għax jiena l-Mulej, Alla tiegħek,
Alla għajjur, li nikkastiga l-ulied għad-dnubiet ta' missirijiethom sat-tielet u
r-raba' generazzjoni ta' min jobgħodni. [Dt:5:10] U nagħmel ħniena għal elf
ġenerazzjoni ma' min iħobbni u jħares il-liġijiet tiegħi. [Dt:5:11] Issejjaħx l-isem
tal-Mulej, Alla tiegħek, fil-batal, għaliex il-Mulej ma jħallix bla kastig lil
min isejjaħ ismu fil-batal. [Dt:5:12] Ħares jum is-Sibt u qaddsu bħalma ordnalek
il-Mulej, Alla tiegħek. [Dt:5:13] Sitt ijiem tista' taħdem, u tagħmel ix-xogħol
kollu tiegħek. [Dt:5:14] Imma s-seba' jum hu l-mistrieħ tal-Mulej, Alla tiegħek:
ebda xogħol ma għandek tagħmel dak in-nhar, la int, la ibnek u lanqas bintek; la
l-qaddej u lanqas il-qaddejja tiegħek; la l-barri, la l-ħmar u ebda waħda mill-bhejjem
tiegħek; lanqas il-barrani li jgħix f'beltek; ħalli jistrieħu bħalek il-qaddejja
tiegħek, rġiel u nisa.
[Dt:5:15] 'Ftakar li int kont ilsir fl-art ta' l-Eġittu, u l-Mulej, Alla tiegħek,
ħarġek minn hemm b'id qawwija u bi driegħ merfugħ; għalhekk il-Mulej, Alla
tiegħek, ordnalek li tħares jum is-Sibt.
[Dt:5:16] 'Weġġaħ lil missierek u 'l ommok, bħalma l-Mulej, Alla tiegħek,
ordnalek, sabiex tgħix ħajja twila, u jkollok ir-riżq fl-art li l-Mulej, Alla
tiegħek, se jagħtik.
[Dt:5:17] 'La toqtolx.
[Dt:5:18] 'La tagħmilx adulterju.
[Dt:5:19] 'La tisraqx.
[Dt:5:20] 'La tixhidx fil-falz kontra għajrek.
[Dt:5:21] 'La tixtieqx il-mara ta' għajrek. La tixxennaqx għal dar għajrek:
għar-raba' tiegħu, għall-qaddej tiegħu, għall-qaddejja tiegħu, għall-gendus
tiegħu, għall-ħmar tiegħu, għal xejn milli għandu għajrek.'
[Dt:5:22] “Dan il-kliem qalu l-Mulej b'leħen qawwi lill-ġemgħa kollha tagħkom
minn fuq il-muntanja, minn ġon-nar, minn ġos-sħaba u ċ-ċpar iswed, u xejn aktar
ma żied. U kitibhom fuq żewġ twavel tal-ġebel, u tahom lili.
[Dt:5:23] “U ġara li, kif smajtu l-leħen minn ġod-dalma u l-muntanja kienet
tħeġġeġ bin-nar, resqu lejja l-prinċpijiet tat-tribujiet tagħkom u x-xjuħ
tagħkom [Dt:5:24] u qaluli: 'Ara, il-Mulej, Alla tagħna, wriena s-sebħ u l-kobor
tiegħu, u semmagħna leħnu minn ġon-nar. Illum rajna li Alla jista' jkellem
lill-bniedem u l-bniedem jibqa' ħaj. [Dt:5:25] U issa għaliex għandna mmutu?
Għax se jiblagħna dan in-nar il-kbir. Jekk nibqgħu nisimgħu aħna leħen il-Mulej,
Alla tagħna, se mmutu. [Dt:5:26] Għax min minn fost kemm huma l-bnedmin, qatt
sama' bħalna leħen Alla ħaj jitkellem u baqa' ħaj? [Dt:5:27] Mela ersaq int, u
isma' kull ma jgħid il-Mulej, Alla tagħna, mbagħad int tgħidilna kull ma
jgħidlek il-Mulej, Alla tagħna, u aħna nisimgħuh u nagħmluh.'
[Dt:5:28] “U l-Mulej sama' kliemkom jidwi, intom u tkellmuni, u l-Mulej qalli: 'Jien
smajt jidwi l-kliem li qallek dan l-poplu; sewwa kull ma qalulek. [Dt:5:29]
M'hux li kien ikollhom dan il-ħsieb, li jibżgħu minni, u jħarsu kull ma
nordnalhom għal ħajjithom kollha, u jkollhom ir-riżq, huma u wliedhom, għal
dejjem. [Dt:5:30] Mur għidilhom: Erġgħu lura lejn it-tined tagħkom.
[Dt:5:31] 'Imma int, ibqa' hawn quddiemi, u jien ngħidlek il-kmandamenti u l-liġijiet
u d-digrieti li għandek tgħallimhom, biex jagħmluhom fl-art li jiena se
nagħtihom biex jirtuha.'
[Dt:5:32] “Mela qisu li tħarsuhom, kif ordnalkom il-Mulej, Alla tagħkom. La
tilwux la lejn ix-xellug u lanqas lejn il-lemin. [Dt:5:33] Imxu fit-triq kollha
li ordnalkom il-Mulej, Alla tagħkom, sabiex tgħixu u jkollkom ir-riżq, u
jkollkom ħajja twila fuq l-art li se tieħdu.
6. L-imħabba ta' Alla
[Dt:6:1] “U din hi l-ordni, il-liġijiet u d-digrieti li l-Mulej, Alla tagħkom,
ordnali ngħallimkom biex tħarsuhom fl-art li se tidħlu fiha biex teħduha
f'idejkom: [Dt:6:2] ibża' mill-Mulej, Alla tiegħek, billi int, ibnek u bin ibnek,
tħarsu dejjem il-liġijiet u l-kmandamenti kollha tiegħu, li jien qiegħed nagħtik,
biex ikollok għomor twil. [Dt:6:3] Isma', o Iżrael, u ħu ħsieb agħmilhom, biex
ikollok il-ġid u toktor ħafna, bħalma wiegħed il-Mulej, Alla ta' missirijietek,
li jagħtik art tnixxi ħalib u għasel.
[Dt:6:4] “Isma', o Iżrael: Alla tagħna l-Mulej, il-Mulej waħdu. [Dt:6:5] Ħobb,
mela, lill-Mulej, Alla tiegħek, b'qalbek kollha, b'ruħek kollha u b'saħħtek
kollha. [Dt:6:6] Żomm f'qalbek dan il-kliem u dawn il-kmandamenti li qiegħed
nagħtik illum. [Dt:6:7] Tennihom lil uliedek, u tkellem fuqhom meta tkun f'darek,
u meta tkun miexi fit-triq, u meta timtedd, u meta tqum; [Dt:6:8] torbothom
b'sinjal ma' idek u ddendilhom bejn għajnejk. [Dt:6:9] U tiktibhom mal-ġnub
tal-bibien u fuq il-bwieb tiegħek.
[Dt:6:10] “Il-Mulej, Alla tiegħek, idaħħlek fl-art li ħalef lil missirijietek,
lil Abraham, lil Iżakk, u lil Ġakobb, li jagħtiha lilek, bliet kbar u sbieħ li
int ma bnejtx; [Dt:6:11] u djar mimlija b'kull ġid li ma ħżintx int; bjar
imħaffrin, li ma ħaffirthomx int; dwieli u żebbuġ li ma ħawwilthomx int; u
tiekol u tixba'. [Dt:6:12] Qis li ma tinsiex lill-Mulej, li ħarġek mill-Eġittu,
minn dar il-jasar. [Dt:6:13] Tibża' mill-Mulej, Alla tiegħek, lilu sservi u
taħlef b'ismu. [Dt:6:14] Tmurx wara allat oħra, l-allat tal-ġnus l-oħra ta'
madwarek. [Dt:6:15] Għax il-Mulej, Alla tiegħek, hu Alla għajjur f'nofsok, li ma
tixgħelx għalik il-qilla tal-Mulej, Alla tiegħek, u jeqirdek minn wiċċ l-art.
[Dt:6:16] “La ġġarrbux lill-Mulej, Alla tagħkom, bħalma ġarrabtuh f'Massa.
[Dt:6:17] Ħarsu sewwa l-liġijiet tal-Mulej, Alla tagħkom, u l-preċetti u l-kmandamenti
li tak. [Dt:6:18] Int tagħmel is-sewwa u t-tajjeb f'għajnejn il-Mulej, biex
ikollok ir-riżq, u tidħol u tieħu f'idejk l-art tajba li l-Mulej ħalef lil
missirijietek. [Dt:6:19] Mbagħad tkeċċi 'l barra l-għedewwa tiegħek minn
quddiemek bħalma tkellem il-Mulej.
[Dt:6:20] “Meta ibnek għada pitgħada jistaqsik, u jgħidlek: 'X'inhuma dawn
il-preċetti, il-kmandamenti u d-digrieti li takom il-Mulej, Alla tagħna?'
[Dt:6:21] int twieġeb lil ibnek: 'Konna lsiera tal-Fargħun fl-Eġittu, u ħariġna
l-Mulej mill-Eġittu bil-qawwa ta' jdejh. [Dt:6:22] U l-Mulej għamel quddiem
għajnejna sinjali u għeġubijiet kbar bi ħsara għall-Eġittu, għall-Fargħun u daru
kollha. [Dt:6:23] Lilna ħariġna minn hemm biex iġibna fl-art, u jagħtihielna kif
ħalef lil missirijietna. [Dt:6:24] Il-Mulej ordnalna li nħarsu dawn
il-kmandamenti kollha u li nibżgħu mill-Mulej, Alla tagħna, biex ikollna r-riżq
il-jiem kollha ta' ħajjitna bħalma aħna llum. [Dt:6:25] U dan ikun is-sewwa
tagħna: li nqisu li nagħmlu din il-liġi kollha quddiem il-Mulej, Alla tagħna,
bħalma ordnalna hu.'
7. L-imġiba tagħhom mal-Kangħanin
[Dt:7:1] “Meta l-Mulej, Alla tiegħek, ikun wasslek fl-art li se tidħol fiha biex
teħodha f'idejk, u jkun keċċa 'l barra l-ħafna ġnus minn quddiemek, il-Ħittin,
il-Girgasin, l-Amurrin, il-Kangħanin, il-Periżżin, il-Ħiwwin u l-Ġebusin, seba'
ġnus akbar u aqwa minnek; [Dt:7:2] u meta l-Mulej, Alla tiegħek, ikun irħiehom
f'idejk, u int tkun għelibthom, eqridhom u tidħol f'ebda patt magħhom, u tħennx
għalihom. [Dt:7:3] La titħattinx magħhom. Lil bintek tagħtihiex lil binhom, u
anqas ma tieħu lil binthom għal ibnek. [Dt:7:4] Għax dan ibiegħed lil ibnek
minni biex iservi allat oħra, u jixgħel imbagħad il-Mulej bl-għadab kontra
tagħkom u jeqridkom minnufih.
[Dt:7:5] “Imma hekk għandkom tagħmlulhom: iġġarrfu l-artali tagħhom, tfarrku l-plieri
tagħhom, tqaċċtu x-xbihat tagħhom ta' l-Asera, u l-idoli tagħhom taħarquhom bin-nar.
[Dt:7:6] Għax inti poplu qaddis għall-Mulej, Alla tiegħek; minn fost il-popli
kollha li jinsabu fuq wiċċ l-art, lilek għażel il-Mulej, Alla tiegħek, biex tkun
il-poplu miksub tiegħu. [Dt:7:7] U l-Mulej tgħaxxaq bikom u għażilkom, mhux għax
kontu kbar fil-għadd iżjed minn kull poplu ieħor, għax intom l-iċken fil-għadd
fost il-popli kollha, [Dt:7:8] iżda l-Mulej għażilkom għax ħabbkom, u għax ried
iżomm il-ħalfa li ħalef lil missirijietkom; kien għalhekk li l-Mulej, b'id
qawwija, ħariġkom u fdiekom minn dar il-jasar, minn id il-Fargħun, is-sultan ta'
l-Eġittu.
[Dt:7:9] “Agħraf, mela, li l-Mulej, Alla tiegħek, hu Alla; Alla l-fidil, li
jżomm għal elf nisel il-patt u t-tjieba tiegħu ma' ħbiebu u ma' dawk li jħarsu
l-kmandamenti tiegħu; [Dt:7:10] imma jitħallas f'wiċċhom stess mill-għedewwa
tiegħu billi jeqridhom; ma joqgħodx jitlajja ma' l-għadu tiegħu, imma f'wiċċu
jitħallas minnu. [Dt:7:11] Ħares, mela, il-kmandamenti u l-liġijiet u d-digrieti
li jiena llum qiegħed nordnalek, biex tagħmel kif jgħidu huma. [Dt:7:12] U jekk
inti tisma' dawn l-ordnijiet u tħarishom u tagħmilhom, il-Mulej, Alla tiegħek,
iħares il-patt u t-tjieba li ħalef lil missirijietek; [Dt:7:13] u jħobbok, u
jbierkek u jkattrek, ibierek frott ġufek u frott artek, il-qamħ tiegħek, l-inbid
tiegħek, iż-żejt tiegħek, il-frieħ tal-bhejjem tiegħek, u l-għalel ta' l-imrieħel
tiegħek, fl-art li ħalef li jagħti lil missirijietek.
[Dt:7:14] “Mbierek tkun int aktar mill-popli kollha; ħadd fik ma jkun ħawli jew
ħawlija, u lanqas fost il-bhejjem tiegħek. [Dt:7:15] Il-Mulej iwarrab minnek
kull mard u ma jġibx fuqek il-mardiet koroh ta' l-Eġittu, li inti taf bihom,
imma jitfagħhom fuq kull min jobogħdok. [Dt:7:16] Int tibla' l-popli kollha li
l-Mulej, Alla tiegħek, se jerħi f'idejk. Ma għandhiex tħenn għajnek għalihom u
ma għandekx tadura l-allat tagħhom, għax inkella dan ikun nasba għalik.
Alla jeqred il-ġnus
[Dt:7:17] “Jekk qatt tgħid f'qalbek: 'Akbar minni huma dawn il-ġnus, kif qatt
nista' naqlagħhom 'il barra?' [Dt:7:18] la tibżax minnhom; ftakar sewwa x'għamel
il-Mulej, Alla tiegħek, lill-Fargħun u lill-Eġittu kollu, [Dt:7:19] it-tiġrib
kbir li rajt b'għajnejk, u s-sinjali u l-għeġubijiet, u l-qawwa ta' l-id u d-driegħ
merfugħ, li bihom ħarġek il-Mulej, Alla tiegħek. Hekk jagħmel il-Mulej, Alla
tiegħek, lill-ġnus kollha, li int qiegħed tibża' minnhom. [Dt:7:20] U saħansitra
ż-żnażan jibgħat il-Mulej, Alla tiegħek, fuqhom, sa ma jinqerdu dawk li jkun
baqa' jew li jkunu nħbew minnek. [Dt:7:21] La titbeżżax quddiemhom għax il-Mulej,
Alla tiegħek, f'nofsok, Alla kbir u tal-biża'. [Dt:7:22] U 'l dawn il-ġnus
il-Mulej, Alla tiegħek, ikeċċihom bil-qajla l-qajla minn quddiemek; ma tistax
teqridhom malajr, li ma joktrux aktar minnek il-bhejjem tax-xagħri. [Dt:7:23] U
l-Mulej, Alla tiegħek, jitlaqhom f'idejk, u jħarbathom tħarbita kbira sakemm
jeqridhom. [Dt:7:24] U jerħi s-slaten tagħhom f'idejk, u int tħassar isimhom
minn taħt is-smewwiet; ebda bniedem ma jiqaflek sakemm ma tkunx qridthom.
[Dt:7:25] Ix-xbihat ta' l-allat tagħhom taħraqhom bin-nar, la tiklibx
għall-fidda u d-deheb ta' fuqhom u teħodhom għalik, inkella taqa' fix-xibka,
għax dawk il-ħwejjeġ jistkerrahhom il-Mulej, Alla tiegħek. [Dt:7:26] Iddaħħalx
f'darek ebda ħaġa mistkerrha, inkella tkun meqrud bħalha; għandek titqażżiżha u
tistkerahha, għax ħaġa misħuta hi.
8. Ftakar f'Alla fi żmien il-ġid
[Dt:8:1] “Qis li tħares u tagħmel kull kmandament li jien qiegħed nagħtik illum,
sabiex tgħix u toktor, u tidħol u tieħu l-art f'idejk, l-art li l-Mulej ħalef
lil missirijietek. [Dt:8:2] Ftakar fil-mixja kollha li mexxiek il-Mulej, Alla
tiegħek, matul dawn l-erbgħin sena fid-deżert, biex iċekknek u jġarrbek, ħalli
jkun jaf x'għandek f'qalbek, jekk tridx toqgħod għall-kmandamenti tiegħu jew le.
[Dt:8:3] Huwa ċekknek, ried li tbati l-ġuħ, mbagħad temgħek il-manna, li la int
u lanqas missirijietek ma kontu qatt tafu biha, biex jurik li mhux bil-ħobż biss
jgħix il-bniedem, imma b'dak kollu li joħroġ minn fomm il-Mulej, b'dan jgħix
il-bniedem. [Dt:8:4] Il-mantar tiegħek ma tkiddx minn fuqek, u riġlejk ma
ntefhux f'dawn l-erbgħin sena. [Dt:8:5] Mela għandek tkun taf u ddaħħal f'qalbek
li l-Mulej, Alla tiegħek, jgħakksek, bħalma l-missier jgħakkes lil ibnu,
[Dt:8:6] biex int tħares il-kmandamenti tal-Mulej, Alla tiegħek, u timxi fi
triqatu u tibża' minnu. [Dt:8:7] Għaliex il-Mulej, Alla tiegħek, se jdaħħlek
f'art tajba, art ta' widien ta' ilma, ta' għejun u gliegel, li jferrgħu
fil-witat u l-muntanji; [Dt:8:8] art tal-qamħ, tax-xgħir, tad-dwieli, tat-tin,
tar-rummien; art taż-żebbuġ, taż-żejt, ta' l-għasel; [Dt:8:9] art fejn ma tikolx
bl-għaks, fejn xejn ma jkun jonqsok, art fejn il-blat hu ħadid, u mill-muntanji
taqtgħu l-bronż. [Dt:8:10] U tiekol, u tixba' u tbierek il-Mulej, Alla tiegħek,
għall-art tajba li tak.
[Dt:8:11] “Qis li ma tinsiex lill-Mulej, Alla tiegħek, li ma tinsiex tħares
il-kmandamenti u d-digrieti u l-liġijiet tiegħu, li llum jien qiegħed nordnalek.
[Dt:8:12] Qis li meta tiekol u tixba', u tibni djar sbieħ u toqgħod fihom, u
joktru l-baqar u l-imrieħel tiegħek, [Dt:8:13] u jiżdiedu l-fidda u d-deheb, u
jikber kull ma għandek; [Dt:8:14] qis li ma titkabbarx qalbek u tinsa l-Mulej,
Alla tiegħek, li ħarġek mill-art ta' l-Eġittu, mill-art tal-jasar. [Dt:8:15] Hu
li mexxiek fid-deżert kbir u jwaħħax, mimli sriep velenużi u skorpjuni, art
niexfa bla ilma xejn, li ħariġlek l-ilma mill-blata taż-żnied, [Dt:8:16] li
temgħek il-manna fid-deżert, li missirijietek ma kienu jafu biha xejn, bil-ħsieb
li jgħakksek u jġarrbek, biex imbagħad jagħtik il-ġid. [Dt:8:17] Ma għandekx
tgħid f'qalbek: 'Il-ħila tiegħi u l-qawwa ta' idi kisbuli dan il-ġid kollu.'
[Dt:8:18] Ftakar fil-Mulej, Alla tiegħek, għax hu tak il-qawwa biex tikseb dan
il-ġid, biex iżomm il-patt tiegħu li ħalef lil missirijietek, bħalma hu llum.
[Dt:8:19] Jekk inti tinsa l-Mulej, Alla tiegħek, u tmur wara allat oħra,
tadurahom u tinxteħet fl-art quddiemhom, jien ngħidilkom mil-lum stess, tinqerdu
għalkollox; [Dt:8:20] bħall-ġnus li qeridhom il-Mulej minn quddiemek, hekk
tinqerdu, għax ma tkunux smajtu l-kelma tal-Mulej, Alla tagħkom.
9. Ħarsa lejn l-imgħoddi
[Dt:9:1] “Isma', o Iżrael, illum int se taqsam il-Ġordan biex tirbaħ ġnus ikbar
u aqwa minnek, bliet kbar bi swar m'ogħla s-smewwiet; [Dt:9:2] ġnus kbar u nies
twal; ulied Għanak; int taf x'inhuma u int smajt min jgħid minnhom: 'Min jista'
jiqfilhom 'l ulied Għanak?'
[Dt:9:3] “Kun af illum, mela, li l-Mulej, Alla tiegħek, hu li se jgħaddi
quddiemek bħal nar li jibla'; hu li se jeqridhom; hu li se jrażżanhom quddiemek,
u int taqlagħhom 'il barra u teqridhom minnufih, bħalma qallek il-Mulej.
[Dt:9:4] Meta jaqlagħhom 'il barra minn quddiemek il-Mulej, Alla tiegħek, tgħidx
f'qalbek: 'Għax kien jistħoqqli ġiebni l-Mulej biex nieħu f'idejja din l-art,'
għax hu minħabba ħżunithom li l-Mulej ħarbat dawn il-ġnus quddiemek. [Dt:9:5]
M'hux għax jistħoqqlok, jew għas-sewwa ta' qalbek, se tidħol int biex tieħu
f'idejk l-art tagħhom, għax minħabba l-ħażen ta' dawn il-ġnus il-Mulej, Alla
tiegħek, se jħarbathom quddiemek, u jtemm il-wegħda li ħalef il-Mulej lil
missirijietek: lil Abraham, lil Iżakk u lil Ġakobb.
L-infedeltà ta' Iżrael fl-imgħoddi
[Dt:9:6] “Kun af li m'hux għax jistħoqqlok li l-Mulej, Alla tiegħek, se jagħtik
din l-art tajba biex teħodha f'idejk, għax int poplu ta' ras iebsa. [Dt:9:7]
Ftakar u tinsiex kemm inkurlajt lill-Mulej, Alla tiegħek, fid-deżert; minn
dakinhar li ħriġt mill-art ta' l-Eġittu sakemm wasaltu hawn, dejjem ħadtuha
kontra l-Mulej. [Dt:9:8] F'Ħoreb inkurlajtu lill-Mulej, u l-Mulej għadab
għalikom li kien se jeqridkom. [Dt:9:9] Meta jien tlajt fuq il-muntanja biex
nieħu t-twavel tal-ġebel, it-twavel tal-patt, li l-Mulej għamel magħkom, bqajt
fuq il-muntanja erbgħin jum u erbgħin lejl, bla ma niekol ħobż u bla ma nixrob
ilma; [Dt:9:10] u l-Mulej tani ż-żewġ twavel tal-ġebel, miktuba b'saba' Alla;
fuqhom kien hemm il-kliem kollu li l-Mulej qalilkom minn fuq il-muntanja minn
ġon-nar f'jum il-ġemgħa.
[Dt:9:11] “U ġara li fi tmiem l-erbgħin jum u l-erbgħin lejl, il-Mulej tani ż-żewġ
twavel tal-ġebel, it-twavel tal-patt. [Dt:9:12] U l-Mulej qalli: 'Qum u fittex
inżel minn hawn fuq, għax il-poplu tiegħek, li int ħriġtu mill-Eġittu, tħassar;
diġà tbiegħdu mit-triq li jien ordnajtilhom; għamlu xbieha tal-metall imdewweb.'
[Dt:9:13] “U l-Mulej kellimni u qalli: 'Jien ħarist lejn dan il-poplu u rajt li
hu poplu rasu iebsa. [Dt:9:14] Ħallini ħa neqirdu u nħassar ismu minn taħt is-smewwiet
u nagħmel minnek poplu b'saħħtu u akbar minnhom.'
[Dt:9:15] “Mbagħad jien dort u nżilt minn fuq il-muntanja, hi u tħeġġeġ bin-nar,
u t-twavel tal-patt f'idejja t-tnejn. [Dt:9:16] Jien ħarist, u hemm intom,
dnibtu kontra Alla tagħkom; għamiltu għoġol tal-metall imdewweb, u malajr
tbegħedtu mit-triq li ordnalkom il-Mulej. [Dt:9:17] Mbagħad qbadt iż-żewġ twavel,
u waddabthom minn idejja t-tnejn, u kissirthom quddiem għajnejkom. [Dt:9:18] U
nxtħett fl-art quddiem il-Mulej, bħall-ewwel darba, għal erbgħin jum u erbgħin
lejl, bla ma niekol ħobż u bla ma nixrob ilma, minħabba d-dnubiet kollha li
dnibtu meta għamiltu l-ħażen f'għajnejn il-Mulej, biex tinkurlawh. [Dt:9:19]
Għax jien twerwirt kif rajt il-korla u l-qilla li bihom xegħel il-Mulej
kontrikom, li ried jeqridkom. Din id-darba wkoll semagħni l-Mulej. [Dt:9:20]
Inkorla ħafna wkoll kontra Aron il-Mulej, li ried jeqirdu; imma jien tlabt għal
Aron ukoll dakinhar. [Dt:9:21] U d-dnub li għamiltu, l-għoġol, qbadtu u ħraqtu
fin-nar, u sħaqtu tajjeb, u għamiltu tħin sakemm sar trab irqiq, u t-trab tiegħu
rmejtu fil-wied nieżel mill-muntanja.
[Dt:9:22] “F'Tabgħera u f'Massa u f'Kibrot-ħattawa wkoll inkurlajtu 'l-Mulej.
[Dt:9:23] U meta l-Mulej riedkom titilqu minn Kades-barnigħa u qalilkom: 'Qumu u
itilgħu, ħudu f'idejkom l-art li jien tajtkom,' intom merejtu l-kelma tal-Mulej,
Alla tagħkom, u ma fdajtuhx, u ma smajtux minn kliemu. [Dt:9:24] Kontu dejjem
stinati mal-Mulej, sa minn mindu għaraftkom.
[Dt:9:25] “U nxtħett fl-art quddiem il-Mulej; għal erbgħin jum u erbgħin lejl
domt mitfugħ fl-art, għax il-Mulej kien qal li kien ser jeqridkom. [Dt:9:26] U
tlabt lill-Mulej, u għedtlu: “Sidi, Mulej, teqridx il-poplu tiegħek u l-wirt
tiegħek, li int fdejtu bil-kobor tiegħek; li int ħriġt mill-Eġittu bil-qawwa ta'
driegħek. [Dt:9:27] Ftakar fil-qaddejja tiegħek, f'Abraham, f'Iżakk u f'Ġakobb;
tħarisx lejn ir-ras iebsa ta' dan il-poplu, lejn ħżunitu u lejn ħtijietu;
[Dt:9:28] biex ma jgħidux fl-art li ħriġtna minnha: 'Għax ma setax il-Mulej
idaħħalhom fl-art li qalilhom, u għax jobgħodhom ħariġhom biex joqtolhom fid-deżert.'
[Dt:9:29] Imma huma għadhom il-poplu tiegħek, il-wirt tiegħek, li int ħriġtu
bil-kobor tal-qawwa tiegħek, u bi driegħek merfugħ.
10. It-twavel tal-liġi għat-tieni darba
[Dt:10:1] “Mbagħad dakinhar qalli l-Mulej: 'Aqta' żewġ twavel tal-ġebel bħal ta'
qabel, u itla' ħdejja fuq il-muntanja, u agħmel ukoll arka ta' l-injam.
[Dt:10:2] U jien nikteb fuq it-twavel il-kliem, li kien fuq it-twavel ta' qabel,
li int kissirt, u qegħedhom fl-arka.'
[Dt:10:3] “U jien għamilt arka ta' l-injam tal-gażżi u fassalt żewġ twavel
tal-ġebel bħal ta' qabel, u tlajt fuq il-muntanja biż-żewġ twavel f'idejja.
[Dt:10:4] U l-Mulej kiteb fuq iż-żewġ twavel, bħalma kien kiteb qabel, l-għaxar
kelmiet li l-Mulej kien qalilkom fuq il-muntanja minn ġon-nar f'jum il-ġemgħa, u
l-Mulej tahom lili. [Dt:10:5] U dort u nżilt minn fuq il-muntanja, u qegħedt
it-twavel fl-arka li kont għamilt fejn baqgħu hemm sa llum, skond ma ordna
l-Mulej.
[Dt:10:6] “Ulied Iżrael telqu minn Berot-bene-ġagħkan għal Mosera; hemm miet
Aron u difnuh; u sar qassis floku ibnu Elgħażar. [Dt:10:7] Minn hemm telqu għal
Gudgoda u minn Gudgoda għal Ġotbata, art ta' l-ilma ġieri.
[Dt:10:8] “F'dan iż-żmien il-Mulej għażel lit-tribù ta' Levi biex iġorru l-arka
tal-patt tal-Mulej, joqogħdu quddiem il-Mulej u jaqduh, u jbierku b'ismu, kif
għadhom sa llum. [Dt:10:9] Għalhekk it-tribù ta' Levi ma kellux sehem fil-wirt
ma' ħutu; il-Mulej hu l-wirt tiegħu, bħalma qallu l-Mulej Alla tiegħek.
[Dt:10:10] U jien bqajt fuq il-muntanja bħal qabel, erbgħin jum u erbgħin lejl;
u l-Mulej semagħni dik id-darba wkoll, u ma ġiex il-Mulej biex jeqridkom.
[Dt:10:11] U l-Mulej qalli: 'Qum u mur, u imxi quddiem il-poplu ħa jidħlu u
jieħdu l-art f'idejhom, li jien ħlift li nagħtiha lilhom.'
Xi jrid Alla minn Iżrael
[Dt:10:12] “U issa, Iżrael, x'inhu jitlob Alla minnek, jekk mhux li tibża'
mill-Mulej, Alla tiegħek; li timxi fi triqatu kollha; li tħobbu u li sservi
lill-Mulej, Alla tiegħek, b'qalbek kollha u b'ruħek kollha; [Dt:10:13] li tħares
il-kmandamenti tal-Mulej u l-liġijiet tiegħu, li jien illum qiegħed nordnalek
għall-ġid tiegħek?
[Dt:10:14] “Ara! Tal-Mulej, Alla tiegħek, huma s-sema u s-sema tas-smewwiet, u
l-art u kull ma fiha. [Dt:10:15] Imma lejn missirijietek inġibed il-Mulej, u
ħabbhom u għażel lil nisilhom warajhom, lilkom minn fost il-popli kollha, bħalma
intom illum. [Dt:10:16] Aħtnu mela qlubkom, u la twebbsux raskom aktar.
[Dt:10:17] Għax il-Mulej, Alla tagħkom, hu Alla fuq l-allat, u sid fuq
is-sidien, Alla kbir, qawwi u tal-biża', li ma jħarisx lejn l-uċuħ u ma jiħux
rigali. [Dt:10:18] Jagħmel il-ġustizzja ma' l-iltim u ma' l-armla, u jħobb
il-barrani u jagħtih ħobż u lbies. [Dt:10:19] Ħobbu l-barrani, għax intom
barranin kontu fl-art ta' l-Eġittu. [Dt:10:20] Mill-Mulej, Alla tiegħek, għandek
tibża', lilu għandek isservi, miegħu għandek torbot qalbek, u b'ismu għandek
taħlef. [Dt:10:21] Hu l-foħrija tiegħek; hu Alla tiegħek, li għamel miegħek dawk
l-opri kbar u tal-biża', li rajt b'għajnejk. [Dt:10:22] Sebgħin ruħ kienu
missirijietek meta niżlu l-Eġittu, u issa l-Mulej, Alla tiegħek, kattrek
bħall-kwiekeb tas-sema.
11. L-imħabba ta' Alla u l-ħarsien tal-kmandamenti
[Dt:11:1] “Ħobb lill-Mulej, Alla tiegħek, u ħares l-ordnijiet tiegħu,
il-liġijiet tiegħu, id-digrieti tiegħu u l-preċetti tiegħu għal dejjem.
[Dt:11:2] U intom tagħrfu llum - mhux uliedkom li la jafu u lanqas raw
it-twiddib tal-Mulej, Alla tiegħek - il-kobor tiegħu, il-qawwa ta' idu, u
driegħu merfugħ; [Dt:11:3] u s-sinjali tiegħu, l-opri tiegħu li għamel f'nofs
l-Eġittu lill-Fargħun, is-sultan ta' l-Eġittu, u lil artu kollha; [Dt:11:4] u li
għamel lill-eżerċtu ta' l-Eġittu, liż-żwiemel u l-karrijiet tiegħu, kif il-Mulej
qaleb għal fuqhom l-ilma tal-Baħar tal-Qasab, huma u kienu jiġru warajk, u
qeridhom il-Mulej sa llum. [Dt:11:5] U x'għamel magħkom fid-deżert sakemm
wasaltu hawnhekk. [Dt:11:6] U tagħrfu x'għamel lil Datan u lil Abiram, ulied
Elijab bin Ruben; kif infetħet l-art u belgħethom, lilhom u l-familji bit-tined
tagħhom, u b'dawk kollha li żammew magħhom minn fost Iżrael kollu. [Dt:11:7]
Intom rajtu b'għajnejkom l-opri kbar kollha li għamel il-Mulej.
[Dt:11:8] “Ħarsu kull ma nordnalkom jien illum, sabiex titqawwew, u tidħlu u
tieħdu f'idejkom l-art li se tgħaddu għaliha biex tirbħuha. [Dt:11:9] Biex
iddumu żmien twil fl-art li l-Mulej ħalef li jagħti lil missirijietkom u 'l
nisilhom, art tnixxi ħalib u għasel. [Dt:11:10] L-art li dieħel fiha biex
teħodha f'idejk m'hijiex bħall-art ta' l-Eġittu, mnejn ħriġtu, fejn kont tiżra'
ż-żerriegħa u ssaqqiha b'riġlek, bħal ġnien tal-ħxejjex; [Dt:11:11] l-art li int
se tgħaddi għaliha biex teħodha f'idejk hi art miżgħuda bil-muntanji u l-widien;
art li tixrob l-ilma tax-xita mis-smewwiet; [Dt:11:12] art li jieħu ħsiebha
l-Mulej, Alla tiegħek, b'għajnejh dejjem fuqha mill-ewwel sa l-aħħar tas-sena.
[Dt:11:13] “Jekk intom tisimgħu sewwa l-ordnijiet tiegħi, li qiegħed nagħtikom
illum, u tħobbu lill-Mulej, Alla tagħkom, u sservuh b'qalbkom kollha u b'ruħkom
kollha, [Dt:11:14] jien nagħtikom fi żmienha x-xita għal artkom, ix-xita bikrija
u x-xita mwaħħra u tiġbor il-qmuħ tiegħek, l-inbid tiegħek u ż-żejt tiegħek.
[Dt:11:15] Nagħtik il-ħdura tar-raba' għall-bhejjem tiegħek, u tiekol u tixba'.
[Dt:11:16] “Qis li qalbek ma titqarraqx, u tmorru sservu allat oħra u tinxteħtu
wiċċkom fl-art quddiemhom, [Dt:11:17] inkella tixgħel il-qilla tal-Mulej
kontrikom, u jagħlaq is-smewwiet, u ma jkunx hemm xita, u l-art ma tagħtix
il-frott tagħha, u tinqerdu f'qasir żmien minn wiċċ din l-art għammiela li
l-Mulej se jagħtikom.
[Dt:11:18] “Qiegħdu dawn il-kelmiet tiegħi f'qalbkom u f'moħħkom; orbtuhom
b'sinjali ma' idejkom u dendluhom bejn għajnejkom. [Dt:11:19] Għallmuhom lil
uliedkom u tkellmu fuqhom meta tkun mistrieħ f'darek u miexi fit-triq; meta
timtedd u meta tqum. [Dt:11:20] Iktibhom fuq il-ġnub ta' bwieb darek u fuq
il-bibien. [Dt:11:21] U hekk jitkattru jiemek u jiem uliedek fuq l-art, li
l-Mulej ħalef li jagħti lil missirijietek; jitkattru bħal jiem is-sema fuq
l-art.
[Dt:11:22] “Jekk tħarsu sewwa dawn il-kmandamenti kollha li qiegħed nagħtikom
illum u tagħmluhom, u tħobbu lill-Mulej, Alla tagħkom, u timxu fi triqatu
kollha, u torbtu qalbkom miegħu, [Dt:11:23] ikeċċi l-Mulej dawn il-ġnus kollha
minn quddiemkom u tegħlbu ġnus ikbar u aqwa minnkom. [Dt:11:24] Kull fejn jirfes
qiegħ riġlejkom, tagħkom ikun, mid-deżert sal-Libanu, mix-xmara l-kbira,
ix-xmara ta' l-Ewfrat, sal-Baħar tal-punent tinfirex il-fruntiera tiegħek.
[Dt:11:25] Ebda bniedem ma jiqaflek. Il-Mulej, Alla tagħkom, jitfa' l-biża' u
t-twerwir tagħkom fuq wiċċ l-art kollha, li fuqha tirfsu, bħalma wegħedkom.
Barka jew saħta
[Dt:11:26] “Araw, jiena llum inqiegħed quddiemkom barka u saħta; [Dt:11:27]
il-barka, jekk tħarsu l-kmandamenti tal-Mulej, Alla tagħkom, li jiena llum
qiegħed nordnalkom; [Dt:11:28] u s-saħta, jekk ma tħarsux il-kmandamenti
tal-Mulej, Alla tagħkom, imma toħorġu mit-triq li jiena llum qiegħed nordnalkom,
biex timxu wara allat oħra li ma kontux tafu bihom. [Dt:11:29] Malli l-Mulej,
Alla tiegħek, idaħħlek fl-art li inti sejjer fiha biex teħodha f'idejk, int
tagħti l-barka minn fuq il-muntanja Gariżim, u s-saħta minn fuq il-muntanja
Għebal. [Dt:11:30] - Dawn jinsabu n-naħa l-oħra tal-Ġordan mat-triq ta' nżul
ix-xemx, fl-art tal-Kangħanin, li jgħammru fl-Għaraba, biswit Gilgal, ħdejn
il-ballut ta' Mori. –
[Dt:11:31] “U issa intom se taqsmu l-Ġordan biex tmorru tieħdu f'idejkom l-art
li l-Mulej, Alla tagħkom, se jagħtikom, u tirbħuha u tgħammru fiha. [Dt:11:32]
Qisu li tagħmlu l-liġijiet, u d-digrieti li jien qiegħed inqegħdilkom illum
quddiemkom.
12. Santwarju wieħed
[Dt:12:1] “Dawn huma l-liġijiet u d-digrieti li għandkom tqisu li tagħmlu fl-art
li tak il-Mulej, Alla ta' missirijietek, biex tirtuha, il-jiem kollha sakemm
iddumu ħajjin fuq l-art. [Dt:12:2] “Eqirdu għalkollox l-imkejjen li fihom
il-ġnus li se tkeċċuhom qiemu l-allat tagħhom fuq il-muntanji, u fuq l-għoljiet,
u taħt kull siġra ħadra. [Dt:12:3] U ġġarrfu l-artali tagħhom u tkissru l-plieri
wieqfa tagħhom, u x-xbihat ta' l-Asera taħarquhom bin-nar, u teqirdu x-xbihat
ta' l-allat tagħhom, u tħassru sa isimhom minn dan il-post.
[Dt:12:4] “Ma tagħmlux hekk mal-Mulej, Alla tagħkom. [Dt:12:5] Imma tfittxu
l-post li l-Mulej, Alla tagħkom, jagħżel minn fost it-tribujiet kollha tagħkom,
biex hemm iqiegħed ismu; hemm għandkom tmorru. [Dt:12:6] U hemm tieħdu
s-sagrifiċċji tal-ħruq u s-sagrifiċċji l-oħra tagħkom, l-għexur tagħkom, u
l-offerti ta' idejkom, il-wegħdiet tagħkom, l-offerti minn rajkom, l-ewwel frieħ
tal-baqar tagħkom, u ta' l-imrieħel tagħkom. [Dt:12:7] U tieklu quddiem
il-Mulej, Alla tagħkom, u tifirħu, intom u l-familji tagħkom, b'kull xogħol ta'
idejkom, li jkun bierkek bih il-Mulej, Alla tiegħek.
[Dt:12:8] “La tagħmlux bħalma aħna qegħdin nagħmlu issa hawn, kulħadd dak li
jogħġbu f'għajnejh, [Dt:12:9] għax għalissa għadkom ma dħaltux f'art
il-mistrieħ, u ma ħadtux f'idejkom il-wirt li l-Mulej, Alla tiegħek, se jagħtik.
[Dt:12:10] “Meta taqsmu l-Ġordan u tgħammru fl-art li l-Mulej, Alla tagħkom, se
jagħtikom b'wirt u jserraħkom mill-għedewwa tagħkom ta' madwarha, u intom
tgħammru bla biża', [Dt:12:11] il-Mulej, Alla tagħkom, jagħżel post biex fih
jgħammar ismu, u hemmhekk tieħdu kull ma nordnalkom; is-sagrifiċċji tal-ħruq u
s-sagrifiċċji l-oħra tagħkom, l-offerti ta' idejkom, u kull ma tagħżlu b'wegħda
għall-Mulej. [Dt:12:12] U tifirħu quddiem il-Mulej, Alla tagħkom, intom u
s-subjien u l-bniet tagħkom, il-qaddejja tagħkom, rġiel u nisa, u l-Levita, li
jkun ġewwa bwiebek, għax dan ma għandux sehem jew wirt magħkom.
[Dt:12:13] “Qis li ma toffrix is-sagrifiċċji tal-ħruq tiegħek f'kull post li
tara. [Dt:12:14] Imma fil-post li jkun għażel il-Mulej f'wieħed mit-tribujiet
tagħkom; hemm għandek toffri s-sagrifiċċji tal-ħruq u hemm tagħmel kull ma jiena
qiegħed nordnalek.
[Dt:12:15] “Imma kull ma tkun tixtieq qalbek tista' toqtlu u tieklu; il-laħam fi
blietek kollha skond il-barka li jkun tak il-Mulej, Alla tiegħek. Min hu mniġġes
u min hu safi, it-tnejn jistgħu jieklu minnu, bħalma jistgħu jieklu l-għażżiela
u ċ-ċerv. [Dt:12:16] Biss id-demm tikluhx, imma xxerrdu fl-art bħall-ilma.
[Dt:12:17] Ma tistax tiekol fi blietek l-għexur tal-qmuħ tiegħek, ta' l-inbid u
ż-żejt tiegħek, l-ewwel frieħ tal-baqar u l-imrieħel tiegħek, u kull ma tagħti
b'wegħda li tkun għamilt, jew l-offerti ta' idejk minn rajk, u l-għotjiet
tiegħek; [Dt:12:18] imma tikolhom quddiem il-Mulej, Alla tiegħek, fil-post li
jkun għażel il-Mulej, Alla tiegħek, int, ibnek, bintek, il-qaddej tiegħek,
il-qaddejja tiegħek u l-Levita li jkun fi blietek, u tifraħ quddiem il-Mulej,
Alla tiegħek, b'kull ma jagħmlu idejk. [Dt:12:19] Qis li ma titlaqx waħdu
l-Levita, kemm idum fuq artek.
[Dt:12:20] “Meta l-Mulej iwessa' l-fruntiera tiegħek bħalma wiegħdek, u int
tgħid: 'Irrid niekol il-laħam,' għax ikollok xewqa kbira li tiekol il-laħam,
tkun tista' tiekol laħam kemm tixtieq qalbek. [Dt:12:21] Jekk imbagħad il-post
li jkun għażel il-Mulej, Alla tiegħek, biex iqiegħed ismu fih, ikun 'il bogħod
minnek, tkun tista' toqtol kif ordnajtlek mill-baqar u l-imrieħel tiegħek, li
l-Mulej ikun tak u tiekol fi blietek skond ma tixtieq qalbek. [Dt:12:22] Biss
tieklu bħalma jittieklu l-għażżiela u ċ-ċerv; l-imniġġes u s-safi, it-tnejn
l-istess, jistgħu jikluh.
[Dt:12:23] “Imma int għandek iżżomm sħiħ li ma tikolx id-demm, għax id-demm hu
l-ħajja, u ma għandekx tiekol il-ħajja flimkien mal-laħam. [Dt:12:24] Tikolx
minnu, imma għandek ixxerrdu fl-art bħall-ilma. [Dt:12:25] Ma għandekx tieklu,
biex ikollok ir-riżq int u wliedek warajk, għax tkun għamilt dak li jogħġob
lill-Mulej. [Dt:12:26] Imma l-offerti mqaddsa, u l-wegħdi tiegħek, taqbadhom u
tmur bihom fil-post li jkun għażel il-Mulej. [Dt:12:27] U toffri s-sagrifiċċji
tal-ħruq, il-laħam u d-demm fuq l-artal tal-Mulej, Alla tiegħek, u d-demm
tas-sagrifiċċji tiegħek ixxerrdu fuq l-artal tal-Mulej, Alla tiegħek, u l-laħam
tieklu.
[Dt:12:28] “Ħares u isma' dawn l-ordnijiet kollha li jien qiegħed nagħtik, biex
ikollok ir-riżq, int u wliedek warajk għal dejjem, għax tkun għamilt dak li
jogħġob lill-Mulej, Alla tiegħek.
Il-kult tal-pagani
[Dt:12:29] “Il-Mulej, Alla tiegħek, jeqred il-ġnus li int sejjer għandhom biex
tkeċċihom minn quddiemek, u int teqridhom u tgħammar f'arthom. [Dt:12:30] Qis li
ma tinqabadx u tmur warajhom, wara li tkun qridthom minn quddiemek, u li ma
titkixxifx dwar l-allat tagħhom, u tgħid: 'Kif kienu jqimu dawn il-ġnus l-allat
tagħhom? Ħa nagħmel hekk jiena wkoll.' [Dt:12:31] Tagħmilx hekk lill-Mulej, Alla
tiegħek, għaliex kull ma jistkerrah u jobgħod il-Mulej huma għamluh lill-allat
tagħhom, saħansitra ħarqu bin-nar lis-subjien u l-bniet tagħhom, lill-allat
tagħhom.
13. Il-kult tal-pagani
[Dt:13:1] “Kull ma ordjantilkom, qisu li tagħmluh. Iżżidu xejn miegħu, tnaqqsu
xejn minnu.
Tħallux lil Alla tagħkom
[Dt:13:2] “Jekk iqum f'nofsok xi profeta jew ħalliem, u jgħidlek li jagħtik
sinjal jew għaġeb, [Dt:13:3] u mbagħad iseħħ is-sinjal jew l-għaġeb li jkun
wiegħed u qallek: 'Ħa mmorru wara allat oħrajn, li int ma tafx bihom, u
nadurawhom,' [Dt:13:4] la tismax il-kliem ta' dan il-profeta jew il-ħolm li hu
jkun ħolom. Il-Mulej, Alla tiegħek, ikun qiegħed iġarrbek, biex jagħraf jekk
intomx nies li tħobbu lill-Mulej, Alla tagħkom, b'qalbkom kollha u b'ruħkom
kollha.
[Dt:13:5] “Intom għandkom timxu wara l-Mulej, u minnu tibżgħu, u l-kmandamenti
tiegħu tħarsu, u leħnu tisimgħu, u lilu taqdu, u miegħu tingħaqdu.
[Dt:13:6] “Profeta bħal dan, jew ħalliem bħal dan, agħtuh il-mewt, għax ikun
xewwixkom bi kliemu kontra l-Mulej, Alla tagħkom, li ħariġkom mill-art ta'
l-Eġittu u fdiekom minn dar il-jasar, biex ibiegħdek mit-triq li wissiek
il-Mulej, Alla tiegħek, li tgħaddi minnha. Hekk teqred il-ħażen minn ġo nofsok.
[Dt:13:7] “Jekk ħuk, bin missierek jew bin ommok, jew ibnek jew bintek, jew
il-mara li tistrieħ fi ħdanek jew ħabibek, li tqisu bħalek innifsek, jgħawwik
bil-moħbi u jgħidlek: 'Ħa mmorru nservu lil allat oħra' - allat li ma tafx
bihom, la int u lanqas missirijietek, [Dt:13:8] l-allat tal-ġnus ta' madwarek,
qrib tiegħek jew 'il bogħod minnek, minn tarf għal ieħor ta' l-art - [Dt:13:9]
toqgħodx għalih u lanqas tisimgħu, lanqas jitħassruh għajnejk, u la taħmlu u
lanqas tostru. [Dt:13:10] Imma għandek toqtlu, u l-ewwel ma terfa' idek int biex
toqtlu, u mbagħad il-poplu kollu.
[Dt:13:11] Int tħaġġru sa ma jmut, għax ikun fittex li jaqtgħek mill-Mulej, Alla
tiegħek, li ħarġek mill-art ta' l-Eġittu, minn dar il-jasar. [Dt:13:12] U jisma'
Iżrael kollu, u jibża', u ma jibqax jagħmel ħażen bħal dan f'nofsok. [Dt:13:13]
“Jekk f'xi waħda mill-ibliet, li l-Mulej, Alla tiegħek, se jagħtik biex tgħammar
fihom, tismagħhom jgħidu [Dt:13:14] li ħarġu xi nies ħżiena minn nofsok u xewwxu
lin-nies ta' l-ibliet u qalulhom: 'Ħa mmorru nservu allat oħra, li ma nafux
bihom,' [Dt:13:15] fittex għarbel u staqsi sewwa. Jekk issib li dan hu minnu, li
hekk hu tassew, li saret din il-ħaġa moqżieża f'nofsok, [Dt:13:16] oqtol
għalkollox b'xifer ix-xabla n-nies ta' din il-belt u ixħetha għall-qerda, lilha
b'kull ma fiha u l-bhejjem tagħha b'xifer ix-xabla. [Dt:13:17] U tiġbor il-ġid
kollu tagħha f'nofs il-pjazza, u taħraq bin-nar il-belt u l-ġid tagħha b'offerta
sħiħa lill-Mulej, Alla tiegħek, u tibqa' ħerba għal dejjem u ma tibniha qatt.
[Dt:13:18] Xejn ma għandu jeħel ma' idejk minn dak li jkun għall-qerda, biex
il-Mulej jerġa’ lura mill-korla tiegħu, u jagħmel ħniena miegħek, u jħenn għalik
u jkattrek, bħalma wiegħed lil missirijietek [Dt:13:19] għax tkun smajt leħen
il-Mulej, Alla tiegħek, u ħarist l-ordnijiet kollha li jien qiegħed nordnalek
illum, u qiegħed tagħmel dak kollu li jogħġob lill-Mulej, Alla tiegħek.
14. Riti tal-mejtin pagani
[Dt:14:1] “Intom ulied il-Mulej, Alla tagħkom: la tqattgħux ġisimkom, lanqas
taqtgħu xagħarkom ta' bejn għajnejkom minħabba xi mejjet. [Dt:14:2] Għaliex int
poplu qaddis għall-Mulej, Alla tiegħek; u lilek għażel il-Mulej biex tkun poplu
tiegħu, il-magħżul fost il-popli kollha fuq wiċċ l-art.
Bhejjem safja u bhejjem imniġġsa
[Dt:14:3] “Ma għandek tiekol xejn mistkerrah. [Dt:14:4] Dawn huma l-bhejjem li
tistgħu tieklu laħamhom: il-gendus, in-nagħga, il-mogħża, [Dt:14:5] iċ-ċerv,
l-għażżiela, u ċ-ċerv u l-mogħoż selvaġġi, l-antilop, il-buflu u l-kamoxx.
[Dt:14:6] Tistgħu tieklu minn kull bhima bid-dwiefer, jew bid-difer maqsum fi
tnejn u tixtarr; din tistgħu tieklu laħamha. [Dt:14:7] Imma minn dawk li
jixtarru, u minn dawk b'difrejhom m'humiex maqsumin, tiklux: il-ġemel,
il-liebru, u l-fenek; dawn jixtarru, imma difrejhom m'humiex maqsumin; intom
għandkom tqisuhom imniġġsa. [Dt:14:8] Il-ħanżir ukoll hu mniġġes għax, għalkemm
difrejh maqsumin, ma jixtarrx. M'għandkomx tieklu laħamhom, u ġisimhom mejjet la
tmissuhx.
[Dt:14:9] “Minn kull ma jgħix fl-ilma tistgħu tieklu dawn: tistgħu tieklu minn
dawk li għandhom il-ġwienaħ u l-qxur; [Dt:14:10] imma m'għandkomx tieklu minn
dawk li m'għandhomx ġwienaħ u qxur, għax dawn huma mniġġsa għalikom.
[Dt:14:11] “Tistgħu tieklu kull għasfur safi. [Dt:14:12] Ma tistgħux tieklu
mill-ajkla, il-bugħadam, il-kuċċarda, [Dt:14:13] is-seqer, kull xorta ta' bies;
[Dt:14:14] kull xorta ta' għareb; [Dt:14:15] in-nagħma, il-kokka, il-gawwija, u
s-seqer ta' kull xorta; [Dt:14:16] il-barbaġann, omm is-sibjien, iż-żinna;
[Dt:14:17] il-qwaqq, it-tiġieġa tal-baħar, [Dt:14:18] il-margun; il-laqlâq u
kull xorta ta' russett; id-daqquqa tal-pinnaċċ u l-farfett il-lejl. [Dt:14:19]
Kull dud li jtir qisuh imniġġes għalikom; tiklux minnu. [Dt:14:20] Tistgħu
tieklu minn kull tajra safja.
[Dt:14:21] “Tiklux mill-ebda bhima mejta: tista' tagħtiha lill-frustier li jkun
jgħammar fi blietek biex jiekol minnha, jew tbigħha lill-barrani. Għax int poplu
kkonsagrat lill-Mulej, Alla tiegħek. La tgħallix gidi f'ħalib ommu!
L-għexur
[Dt:14:22] “Ħu mill-għaxra waħda mill-frott tal-miżirgħa tiegħek, minn kull ma
trodd l-art kull sena. [Dt:14:23] U tiekol quddiem il-Mulej, Alla tiegħek,
fil-post li hu jagħżel fejn jgħammar ismu, mill-għaxra waħda tal-qmuħ, ta'
l-inbid ġdid tiegħek, taż-żejt tiegħek, l-ewwel frieħ tal-baqar u l-imrieħel
tiegħek, biex titgħallem tibża' mill-Mulej, Alla tiegħek, għal dejjem.
[Dt:14:24] “Jekk imbagħad ikollok triq twila żżejjed u ma tkunx tista' ġġorru,
għax il-post li l-Mulej, Alla tiegħek, ikun għażel biex iqiegħed ismu fih ikun
'il bogħod minnek, meta l-Mulej, Alla tiegħek, ikun bierkek, [Dt:14:25] bigħ
l-għexur tal-frott, u l-flus sorrhom u ħudhom miegħek fil-post li l-Mulej, Alla
tiegħek, ikun għażel. [Dt:14:26] Hemm tonfoq il-flus f'kull ma tixtieq qalbek;
baqar, nagħaġ, nbid, xorb, u kull ma tgħidlek qalbek, u tikolhom hemm quddiem
il-Mulej, Alla tiegħek, u tifraħ, int u l-familja tiegħek.
[Dt:14:27] “Imma tinsiex il-Levita li jkun fi blietek, għax dan ma għandu ebda
sehem u wirt miegħek. [Dt:14:28] Kull tliet snin, fl-aħħar tas-sena, tiġbor
mill-għaxra waħda tal-frott ta' dik is-sena u tqegħedha ħdejn bwieb blietek,
[Dt:14:29] u mbagħad jiġi l-Levita, li ma għandux sehem u wirt miegħek,
il-barrani, l-iltim u l-armla, li jkunu fi blietek, u jieklu u jixbgħu, biex
ibierkek il-Mulej, Alla tiegħek, f'kull ma tagħmel idek.
15. Is-sena tal-maħfra
[Dt:15:1] “Fi tmiem kull seba' snin tagħmel il-maħfra; [Dt:15:2] u l-maħfra tkun
din: kull min ikollu jieħu, jaħfer kull ma jkun silef lil għajru; ma jitlobx
lura l-ħlas minnu malli titnieda l-maħfra f'ġieħ il-Mulej. [Dt:15:3] Tista'
titlob lill-barrani, imma lil ħuk erħilu dak li jkollok għandu. [Dt:15:4] Ma
jkunx hemm fqir f'nofsok, għax il-Mulej ibierkek żgur fl-art li l-Mulej, Alla
tiegħek, se jagħtik biex tkun sehmek b'wirt; [Dt:15:5] basta tisma' l-kelma
tal-Mulej, Alla tiegħek, u tħares sewwa dawn l-ordnijiet kollha li jien qiegħed
nagħtik illum. [Dt:15:6] Għax il-Mulej, Alla tiegħek, ibierkek bħalma wiegħdek;
u tislef lil ħafna ġnus, imma int ma tissellifx; u ssaltan fuq ħafna ġnus, u
fuqek ma jsaltnux.
[Dt:15:7] “Jekk ikun hemm xi ħadd fil-bżonn minn fost ħutek f'xi waħda minn
bliet artek, li l-Mulej, Alla tiegħek, se jagħtik, la twebbisx qalbek u tagħlaqx
idek għal ħuk fil-bżonn. [Dt:15:8] Imma iftaħ idek miegħu, u isilfu skond ma
jkollu bżonn. [Dt:15:9] Qis li ma jidħolx xi ħsieb ħażin f'moħħok u tgħid:
'waslet is-seba' sena tal-maħfra,' u tħares b'għajn ħażina fuq ħuk fil-bżonn u
ma tagħtihx, għax jgħajjat lill-Mulej kontra tiegħek u int ikollok ħtija.
[Dt:15:10] Int għandek tagħtih, u la ssewwidx qalbek meta tagħtih, għaliex
minħabba f'dan ibierkek il-Mulej, Alla tiegħek, f'kull ma tmidd idek għalih.
[Dt:15:11] Għax qatt ma jonqos xi ħadd fil-bżonn fil-pajjiż; għalhekk jien
nordnalek u ngħidlek: Iftaħ idek sewwa lil ħuk, lill-fqir u lill-miskin f'artek.
[Dt:15:12] “Jekk ibigħulek lil xi ħadd minn ħutek, Lhudi jew Lhudija, iservik
sitt snin, u fis-seba' sena titilqu ħieles minn miegħek. [Dt:15:13] U meta
titilqu ħieles minnek, tibagħtux idu f'idu. [Dt:15:14] Imma agħtih b'idejk
miftuħa tagħmira mill-imrieħel tiegħek, mill-andar u mill-magħsar tiegħek;
agħtih milli jkun bierkek bih il-Mulej, Alla tiegħek. [Dt:15:15] Ftakar li int
ukoll kont ilsir fl-art ta' l-Eġittu u fdiek il-Mulej, Alla tiegħek; għalhekk
illum qiegħed nordnalek dan.
[Dt:15:16] “Jekk huwa jgħidlek: 'Ma rridx nitlaq minn miegħek,' għax iħobbok u
jħobb lil darek, għax ikun qiegħed tajjeb miegħek, [Dt:15:17] ħu xifa u taqqablu
widintu mal-bieb, u jkun ilsir tiegħek għal dejjem, u agħmel l-istess mal-mara
lsira tiegħek.
[Dt:15:18] “La teħodhiex bi kbira li tħallih jitlaq ħieles minn miegħek; għaliex
għal sitt snin ikun ħadimlek darbtejn daqskemm jiswa l-ħlas tal-ħaddiem mikri; u
jbierkek il-Mulej, Alla tiegħek, f'kull ma tagħmel.
L-ewwel frieħ
[Dt:15:19] “Kull ferħ raġel li jitwieled l-ewwel mill-baqar jew l-imrieħel
tiegħek tikkonsagrah lill-Mulej, Alla tiegħek; ma tagħmel ebda xogħol bl-ewwel
ferħ tal-baqar tiegħek u ġġiżżx l-ewwel ferħ tan-nagħaġ tiegħek. [Dt:15:20] Minn
sena għal sena, dawn il-frieħ tikolhom flimkien mal-familja tiegħek quddiem
il-Mulej, Alla tiegħek, fil-post li l-Mulej, Alla tiegħek, ikun għażel.
[Dt:15:21] Jekk il-ferħ ikun fih xi nuqqas, agħma jew zopp, jew ikollu xi difett
kbir ieħor, toffrihx b'sagrifiċċju lill-Mulej, Alla tiegħek. [Dt:15:22] Mniġġes
jew safi, tieklu fi blietek, bħalma tieklu l-għażżiela u ċ-ċerva. [Dt:15:23]
Biss m'għandekx tiekol demmu, iżda xxerrdu fl-art bħall-ilma.
16. Il-festi tas-sena
[Dt:16:1] “Ħares ix-xahar ta' Abib, u agħmel il-festa ta' l-Għid f'gieħ
il-Mulej, Alla tiegħek, għax fix-xahar ta' Abib ħarġek il-Mulej, Alla tiegħek,
mill-art ta' l-Eġittu billejl. [Dt:16:2] Oqtol u offri s-sagrifiċċju ta' l-Għid,
nagħaġ u baqar, lill-Mulej, Alla tiegħek, fil-post li jagħżel il-Mulej li
jqiegħed ismu fih. [Dt:16:3] Ma tikolx ħobż bil-ħmira miegħu; imma għal sebat
ijiem tiekol ħobż ażżmu, ħobż in-niket, għax bl-għaġla ħriġt mill-art ta'
l-Eġittu, biex tiftakar jum ħruġek mill-Eġittu, il-jiem kollha ta' ħajtek.
[Dt:16:4] M'għandha tidher ebda ħmira fil-pajjiż kollu tiegħek għal sebat ijiem,
u m'għandu jibqa' xejn għal filgħodu mil-laħam li tkun offrejt b'sagrifiċċju
fil-għaxija l-jum ta' qabel. [Dt:16:5] Ma tistax toffri s-sagrifiċċju ta' l-Għid
f'ebda waħda mill-ibliet li se jagħtik il-Mulej, Alla tiegħek, [Dt:16:6] jekk
mhux fil-post li jagħżel il-Mulej, Alla tiegħek, biex iqiegħed ismu fih. Hemm
toffri s-sagrifiċċju ta' l-Għid fil-għaxija ma' nżul ix-xemx, fil-ħin li int
ħriġt mill-Eġittu. [Dt:16:7] Issajjru u tieklu, fil-post li jagħżel il-Mulej,
Alla tiegħek. L-għada fil-għodu int tista' ddur lura, u tmur fit-tined tiegħek.
[Dt:16:8] Għal sitt ijiem tiekol ħobż ażżmu, u fis-seba' jum ikollok laqgħa
f'ġieħ il-Mulej, Alla tiegħek, u ma tagħmel ebda xogħol.
[Dt:16:9] “Int tgħodd seba' ġimgħat: tibda tgħodd seba' ġimgħat minn meta tibda
tmidd il-minġel għall-ħsad. [Dt:16:10] U tagħmel il-festa tal-Ġimgħat f'ġieħ
il-Mulej, Alla tiegħek, u toffri minn rajk kemm tista' tagħti idek, skond ma
jkun bierkek il-Mulej, Alla tiegħek.
[Dt:16:11] “U tifraħ quddiem il-Mulej, Alla tiegħek, int u wliedek, subjien u
bniet, l-ilsir u l-ilsira tiegħek, il-Levita li jkun fi blietek, u l-barrani,
l-iltim u l-armla, li jkunu f'nofsok fil-post li jkun għażel il-Mulej biex
iqiegħed ismu fih. [Dt:16:12] U ftakar li lsir kont fl-Eġittu, u qis li tħares
dawn il-liġijiet.
[Dt:16:13] “Tagħmel il-festa ta' l-Għerejjex meta taħżen il-ġabra ta' l-andar u
l-magħsar tiegħek. [Dt:16:14] U fil-festa tiegħek tifraħ int, uliedek, subjien u
bniet, l-ilsir u l-ilsira tiegħek, il-Levita u l-barrani, l-iltim u l-armla, li
jkunu fi blietek. [Dt:16:15] Għal sebat ijiem tagħmel il-festa f'ġieħ l-Mulej,
Alla tiegħek, fil-post li jkun għażel il-Mulej; għax il-Mulej, Alla tiegħek,
ibierkek fil-ġabra tiegħek kollha, u f'kull ma jagħmlu idejk, u tkun tassew
ferħan.
[Dt:16:16] “Tliet darbiet fis-sena kull raġel f'nofsok għandu jidher quddiem
il-Mulej, Alla tiegħek, fil-post li jkun għażel: fil-festa ta' l-Ażżmi,
fil-festa tal-Ġimgħat, u fil-festa ta' l-Għerejjex; u m'għandux jidher quddiem
il-Mulej idu f'idu. [Dt:16:17] Kulħadd jagħti kemm jista' skond il-barka li jkun
tak il-Mulej, Alla tiegħek.
L-imħallfin
[Dt:16:18] “Int tqiegħed imħallfin u uffiċjali f'kull belt tiegħek li l-Mulej,
Alla tiegħek, se jagħtik, għal kull tribù tiegħek, biex jagħmlu l-ħaqq
mill-poplu bis-sewwa. Dt:16:19] La tgħawwiġx il-ġustizzja, tħarisx lejn l-uċuħ,
u taċċettax rigali, għax ir-rigali jagħmu għajnejn l-għorrief u jgħawwġu kliem
in-nies sewwa. [Dt:16:20] Għandek tfittex il-ġustizzja, u l-ġustizzja biss, biex
inti tgħix u żżomm l-art f'idejk, li l-Mulej, Alla tiegħek, se jagħtik.
[Dt:16:21] “Ma għandek twaqqaf ebda xbieha ta' l-Asera, u ma tħawwel ebda siġra
ħdejn l-artal li tibni lill-Mulej, Alla tiegħek; [Dt:16:22] u anqas twaqqaf
plieri, għax jobgħodhom il-Mulej, Alla tiegħek.
17. Min jadura allat foloz
[Dt:17:1] “Toffrix b'sagrifiċċju lill-Mulej, Alla tiegħek, barri jew mogħża, li
jkun fiha xi difett jew xi ħsara, għax dan jistkerrhu l-Mulej.
[Dt:17:2] “Jekk jitfaċċa xi ħadd f'nofsok, f'xi waħda minn blietek, li l-Mulej,
Alla tiegħek, se jagħtik, raġel jew mara, li jagħmel xi ħaġa ma togħġobx
lill-Mulej, Alla tiegħek, u jikser il-patt tiegħu, [Dt:17:3] u jmur iservi allat
oħra - ix-xemx, il-qamar, it-tagħmir kollu tas-smewwiet - u jinxteħet
quddiemhom, ħaġa li jien ma ordnajtilkomx li tagħmlu; [Dt:17:4] u jgħidulek u
tisma' bihom, stħarreġ sewwa, u jekk ikun minnu, jiġifieri li tkun saret din
il-ħaġa mistkerrha f'nofs Iżrael, [Dt:17:5] oħroġ lil dan ir-raġel jew mara, li
jkunu għamlu din il-ħaġa ħażina, f'bieb beltek, ir-raġel u l-mara, u tħaġġarhom
sa ma jmutu.
[Dt:17:6] “Min hu għall-mewt oqtlu fuq ix-xhieda ta' tnejn jew tlieta; toqtolx
fuq il-kelma ta' xhud wieħed. [Dt:17:7] L-ewwel ma jmidd idu fuq rasu biex
joqtlu jkun ix-xhud stess, mbagħad imidd idu l-poplu kollu, u hekk tkun qridt
il-ħażen minn ġo nofsok.
[Dt:17:8] “Jekk il-kawża tkun tqila għalik biex tiddeċiedi bejn qtil u qtil,
bejn dritt u dritt, bejn drib u drib, qum u itla' fil-post li jagħżel il-Mulej,
Alla tiegħek, biex iqiegħed ismu fih, [Dt:17:9] u mur għand il-qassisin Leviti u
quddiem l-imħallef li jkun hemm dak iż-żmien, u fittex mingħandhom, u jagħtuk
is-sentenza tal-ħaqq. [Dt:17:10] U agħmel skond il-kelma li jgħidulek f'dak
il-post li jagħżel il-Mulej biex iqiegħed ismu fih, u qis li tagħmel skond ma
juruk hemmhekk. [Dt:17:11] Tagħmel skond it-twissijiet li jagħmlulek u skond
is-sentenzi li jagħtuk; ma tilwix minn dak li jgħallmuk, la lejn ix-xellug u
lanqas lejn il-lemin.
[Dt:17:12] “Min imbagħad jazzarda u ma jismax mill-qassis, li qiegħed hemm biex
jaqdi lill-Mulej, Alla tiegħek, jew mill-imħallef, dan il-bniedem ikun ħaqqu
l-mewt, u hekk tkun qridt il-ħażen minn Iżrael. [Dt:17:13] U l-poplu kollu
jisma', u jibża', u ma jitkabbrux aktar.
Is-sultan
[Dt:17:14] “Meta int tasal fl-art li l-Mulej, Alla tiegħek, se jagħtik biex
teħodha f'idejk u tgħammar fiha, u tgħid: 'Ħa nagħmel sultan fuqi bħall-ġnus ta'
madwari'; int tista' tagħmel sultan fuqek, li jkun ħatru l-Mulej, Alla tiegħek.
[Dt:17:15] Int tista' tagħmel sultan fuqek lil wieħed minn fost ħutek; ma tistax
tqiegħed fuqek wieħed barrani, li ma jkunx ħuk. [Dt:17:16] Biss m'għandux iżomm
għadd kbir ta' żwiemel u anqas m'għandu jieħu l-poplu lura fl-Eġittu biex iżid
iż-żwiemel, għax il-Mulej qalilkom: 'La taqbdux iżjed din it-triq.' [Dt:17:17]
Anqas ma għandu jkollu ħafna nisa, li ma ddurx qalbu; u lanqas ħafna fidda u
deheb. [Dt:17:18] Meta joqgħod fuq it-tron ta' saltnatu, jikteb mill-ġdid din
il-liġi fi ktieb minn fuq dik li hemm għand il-qassisin Leviti. [Dt:17:19] U
jżommha dejjem għandu u jaqraha l-jiem kollha ta' ħajtu, biex jitgħallem jibża'
mill-Mulej, Alla tiegħu, u jħares il-kliem kollu ta' din il-liġi u dawn
l-istatuti, biex iħarishom; [Dt:17:20] u ma jintrefax f'qalbu 'l fuq minn ħutu,
u ma jilwix mill-kmandamenti lejn il-lemin jew lejn ix-xellug; biex idum għal
żmien twil fuq saltnatu, hu u wliedu, f'nofs Iżrael.
18. Il-qassisin
[Dt:18:1] “Il-qassisin Leviti, it-tribù kollha ta' Levi, ma jkollhomx sehem u
wirt mal-poplu ta' Iżrael; jgħixu mis-sagrifiċċji u l-wirt tal-Mulej. [Dt:18:2]
Ma jkollhomx sehem f'nofs ħuthom; il-Mulej hu l-wirt tagħhom, kif wegħedhom.
[Dt:18:3] “Dan hu li jmiss bi dritt lill-qassisin mingħand il-poplu, mingħand
min joffri s-sagrifiċċju, mill-baqar jew min-nagħaġ; għandu jagħti lill-qassis
l-ispallejn, ix-xdieq u l-kirxa; [Dt:18:4] tagħtih ukoll il-bikri tal-qmuħ
tiegħek, ta' l-inbid ġdid, u taż-żejt tiegħek, u l-bikri tal-ġeżż tan-nagħaġ
tiegħek. [Dt:18:5] Għax lilu għażel il-Mulej, Alla tiegħek, mit-tribù kollha ta'
Iżrael, biex jaqdi lill-Mulej, Alla tiegħek, u jservi f'isem il-Mulej, hu u
wliedu għal dejjem.
[Dt:18:6] “Jekk imbagħad jiġi xi Levita fil-post li jkun għażel il-Mulej minn xi
waħda minn blietek, jew minn xi mkien f'Iżrael kollu fejn ikun joqgħod, jekk
jiġi minn qalbu u minn rajh, [Dt:18:7] ħallih iservi f'isem il-Mulej, Alla
tiegħu, bħal ħutu l-oħra l-Leviti, li jkunu quddiem il-Mulej. [Dt:18:8] Ikollu
l-istess porzjon ta' ikel, minbarra dak li jiret mill-ġid ta' missirijietu.
Il-profeta
[Dt:18:9] “Meta inti tidħol fl-art li l-Mulej, Alla tiegħek, se jagħtik,
titgħallimx timxi fuq id-drawwiet koroh ta' dawn il-ġnus. [Dt:18:10] Ma għandu
jkun hemm ħadd f'nofsok li jgħaddi min-nar lil ibnu jew lil bintu, lanqas min
jeħber, min jitkixxef il-ġejjieni, [Dt:18:11] min jagħmel il-magħmul u
s-sħarijiet, min isejjaħ l-erwieħ, min jobsor u jistħarreġ il-mejtin. [Dt:18:12]
Għax mistkerrah quddiem il-Mulej kull min jagħmel dawn il-ħwejjeġ; u minħabba
dawn id-drawwiet koroh li l-Mulej, Alla tiegħek, se jkeċċihom minn quddiemek.
[Dt:18:13] Kun perfett quddiem il-Mulej, Alla tiegħek. [Dt:18:14] Għax dawn
il-ġnus li int se tkeċċi 'l barra, jisimgħu minn dawk li jobsru u jeħbru, imma
lilek il-Mulej, Alla tiegħek, ma jħallikx tagħmel hekk.
[Dt:18:15] “Il-Mulej, Alla tiegħek, iqajjimlek profeta bħali minn ġensek, minn
fost ħutek; lilu għandkom tisimgħu. [Dt:18:16] Dan kollu skond ma tlabt inti
stess lill-Mulej, Alla tiegħek, fil-Ħoreb f'jum il-laqgħa, meta għedt: 'Jalla ma
nismax aktar leħen il-Mulej, Alla tiegħi, u ma narax aktar dan in-nar iħeġġeġ,
ħalli ma mmutx.' [Dt:18:17] U l-Mulej qalli: 'Sewwa għamlu li tkellmu.
[Dt:18:18] Jiena nqajjmilhom profeta bħalek, minn fost ħuthom; nqiegħed kliemi
fuq fommu, u jħabbrilhom kull ma nordnalu. [Dt:18:19] Min ma jagħtix widen għal
kliemi li huwa jħabbar f'ismi, jiena nitolbu kont talli jkun naqas. [Dt:18:20] U
jekk xi profeta jfettillu jgħid f'ismi ħwejjeġ li ma nkunx qabbadtu jgħid, jew
inkella jħabbar f'isem allat oħra, dan il-profeta jkun ħaqqu l-mewt.'
[Dt:18:21] “Jekk inti tiġi biex tgħid f'qalbek: 'Kif nagħrfu l-kelma li ma tkunx
tal-Mulej?' [Dt:18:22] Dan jiġri meta l-kelma li jgħid il-profeta f'isem
il-Mulej ma sseħħx u ma jiġri xejn; din il-kelma ma jkunx qalha l-Mulej; ikun
qalha l-profeta bi preżunzjoni; la tibżax minnu.
19. L-ibliet tal-kenn
[Dt:19:1] “Meta l-Mulej, Alla tiegħek, ikun qered il-ġnus, li l-Mulej, Alla
tiegħek, se jagħtik arthom, u int teħodha f'idejk u tgħammar fl-ibliet u d-djar
tagħhom, [Dt:19:2] agħżel għalik tlitt ibliet f'nofs l-art li l-Mulej, Alla
tiegħek, se jagħtik biex tkun tiegħek. [Dt:19:3] U inti twitti t-triq għalihom,
u tqassam fi tlieta l-medda ta' l-art li l-Mulej, Alla tiegħek, se jqassamlek, u
kull min joqtol ikun jista' jistkenn fihom.
[Dt:19:4] “Jistkenn hemmhekk, u jibqa' ħaj il-qattiel, li jkun darab lil għajru
bla ma kien jaf u bla ma kien jobogħdu qabel. [Dt:19:5] Bħal meta wieħed imur
ma' sieħbu fil-bosk biex jaqta' l-ħatab, u kif imidd idu bil-mannara biex jaqta'
siġra, itirlu l-ħadid mill-manku, u jolqot lil sieħbu u jmut; dan jaħrab f'waħda
minn dawn l-ibliet u jsalva ħajtu; [Dt:19:6] li ma jmurx jitlaq għal wara
l-qattiel qarib il-mejjet bil-jedd tal-vendetta f'saħna ta' demm, u jilħqu
minħabba t-tul tat-triq, u joqtlu, bla ma jkun ħaqqu l-mewt, għax ma kienx
jobogħdu fl-imgħoddi. [Dt:19:7] Għalhekk nordnalek, u ngħidlek, biex twarrab
għalik tlitt ibliet.
[Dt:19:8] “Jekk imbagħad il-Mulej, Alla tiegħek, iwessa' t-truf ta' artek,
bħalma wiegħed lil missirijietek, u jagħtik l-art kollha li wiegħed li jagħti
lil missirijietek - [Dt:19:9] għax tkun ħarist din l-ordni li qiegħed nagħtik
illum, u għamiltha u wrejt li tħobb il-Mulej, Alla tiegħek, u li timxi fi triqtu
l-jiem kollha ta' ħajtek - żid tlitt ibliet oħra ma' dawn it-tlieta, [Dt:19:10]
biex ma jixxerridx demm innoċenti f'artek, li se jagħtik il-Mulej, Alla tiegħek,
b'wirt, u ma jkollokx fuqek il-ħtija tad-demm.
[Dt:19:11] “Jekk ikun hemm xi ħadd li jobgħod lil għajru u jgħassislu bil-moħbi,
iħebb għalih u jidorbu għall-mewt u jmut, u l-qattiel jaħrab f'xi waħda minn
dawn l-ibliet, [Dt:19:12] ix-xjuħ tal-belt tiegħu jibagħtu jġibuh minn hemm, u
jagħtuh f'idejn il-qarib tal-mejjet bil-jedd tal-vendetta biex joqtlu.
[Dt:19:13] Tħarisx b'għajn ħanina lejh; neħħi minn nofs Iżrael il-ħati tad-demm
innoċenti, u jkollok ir-riżq.
[Dt:19:14] “La tħarrikx il-plieri tar-raba' ta' għajrek, minn fejn qegħduhom ta'
qablek, fil-qasam li jmissek fl-art li l-Mulej, Alla tiegħek, se jagħtik, u int
se tieħu f'idejk.
Ix-xhud
[Dt:19:15] “Xhud wieħed kontra xi ħadd ma jgħodd għall-ebda dnub u għall-ebda
ħtija, ikun xi jkun li wieħed ikun għamel; fuq il-kelma ta' żewġ xhieda jew
tlieta tipprova l-fatti. [Dt:19:16] Jekk iqum xi xhud kontra xi ħadd, u jixhed
b'fehma ħażina xi ħaġa ħażina kontrih, [Dt:19:17] it-tnejn min-nies li jkollhom
xi jgħidu jidhru quddiem il-Mulej, quddiem il-qassisin u quddiem l-imħallfin li
jkun hemm dak iż-żmien, [Dt:19:18] u l-imħallfin jistħarrġu sewwa, u jekk isibu
li x-xhud kien xhud giddieb, u jkun akkuża u gideb kontra ħuh, [Dt:19:19]
tagħmlulu dak li kellu ħsieb jagħmel hu lil ħuh. U hekk teqred il-ħażen minn ġo
nofsok. [Dt:19:20] U malli jisimgħu l-bqija tal-poplu, jibżgħu, u ma jibqgħux
jagħmlu ħażen bħal dan ġo nofsok. [Dt:19:21] Tħarisx b'għajn ħanina; iżda ħajja
b'ħajja, għajn b'għajn, sinna b'sinna, id b'id, riġel b'riġel.
20. Żmien il-gwerra
[Dt:20:1] “Meta toħroġ għall-ġlied kontra l-għedewwa tiegħek, u tara żwiemel u
karrijiet, kotra ta' nies ħafna aktar minnek, tibżax minnhom għax ikun miegħek
il-Mulej, Alla tiegħek, li ħarġek mill-Eġittu. [Dt:20:2] U meta tkunu se
titqabdu joħroġ fin-nofs il-qassis u jkellem lill-poplu [Dt:20:3] u jgħidilhom:
'Isma' Iżrael, intom illum sejrin titqabdu kontra l-għedewwa tagħkom; la
taqtgħux qalbkom, la tibżgħux, la titregħdux, la titwerwrux quddiemhom.
[Dt:20:4] Għax il-Mulej, Alla tagħkom, jimxi magħkom biex jitqabad għalikom
kontra l-għedewwa tagħkom u jsalvakom.
[Dt:20:5] “Mbagħad jitkellmu l-fizzjali u jgħidu lill-poplu: 'Hemm xi ħadd li
għadu kif bena xi dar ġdida u għadu ma żanżanhiex? Ħa jitlaq u jmur lura lejn
daru li ma jmutx fit-taqbida, u jżanżanha ħaddieħor. [Dt:20:6] Hemm xi ħadd li
ħawwel xi qasam dwieli u għadu ma ħa xejn minnu? Ħa jitlaq u jerġa’ lura lejn
daru, li ma jmutx fit-taqbida u jieħu l-frott ħaddieħor. [Dt:20:7] Hemm xi ħadd
li tgħarras xi mara u għadu ma żżewwiġhiex? Ħa jitlaq u jerġa’ lura lejn daru,
li ma jmutx fit-taqbida u jiżżewwiġha ħaddieħor.' [Dt:20:8] U l-fizzjali
jissuktaw ikellmu lill-poplu u jgħidulhom: 'Hemm xi ħadd li jibża' u jaqta'
qalbu? Ħa jitlaq u jerġa’ lura lejn daru, li ma jaqtax qalb ħutu, bħalma qata'
qalbu hu.' [Dt:20:9] Malli l-fizzjali jtemmu kliemhom lill-poplu, jintgħażlu
l-kmandanti ta' l-eżerċtu biex imexxu l-poplu.
[Dt:20:10] “Meta toqrob lejn xi belt biex taħbat għaliha, l-ewwel stedinha
għall-paċi. [Dt:20:11] Jekk tilqa' l-offerta tal-paċi u jiftħulek, in-nies
kollha li jkunu fiha jaqgħu lsiera tiegħek u jservuk. [Dt:20:12] Jekk imbagħad
ma jilqgħux l-offerta tal-paċi u jitqabdu miegħek, agħlaqha dawramejt,
[Dt:20:13] u l-Mulej, Alla tiegħek, jerħiha f'idejk, u oqtol l-irġiel kollha
bil-ponta tax-xabla. [Dt:20:14] Ħalli ħajja biss in-nisa, it-tfal, il-bhejjem u
kull ma jkun hemm fil-belt; dawn kollha teħodhom priża għalik; tiekol il-priża
ta' l-għadu tiegħek, li jkun reħa f'idejk il-Mulej, Alla tiegħek. [Dt:20:15]
Hekk għandek tagħmel ma' l-ibliet li huma 'l bogħod ħafna minnek, li m'humiex
mill-ibliet ta' dawn il-ġnus ta' hawnhekk.
[Dt:20:16] “Imma fl-ibliet ta' dawn il-ġnus, li l-Mulej, Alla tiegħek, se jerħi
f'idejk biex tirithom, tħalli ebda ruħ ħajja. [Dt:20:17] Eqridhom għalkollox -
il-Ħittin u l-Amurrin, il-Kangħanin u l-Periżżin, il-Ħiwwin u l-Ġebusin - bħalma
ordnalek il-Mulej, Alla tiegħek, [Dt:20:18] li ma jgħallmukomx tagħmlu
l-qżiżijiet kollha tagħhom li huma għamlu quddiem l-allat tagħhom, u tidinbu
kontra l-Mulej, Alla tagħkom.
[Dt:20:19] “Jekk intom taħbtu għal xi belt, u ddawwruha għal żmien twil biex
tegħlibha u teħodha, tmiddx għal fuqhom il-fies u tħarbatx is-siġar; tista'
tiekol minnhom iżda tqaċċathomx. Jaqaw is-siġar tar-raba' huma bnedmin biex int
iddur għalihom? [Dt:20:20] Imma s-siġar li inti taf li ma jiswewx għall-ikel
tista' tħarbat u tqaċċat, u tagħmel minnhom għodod tal-gwerra għal fuq il-belt,
li tkun tiġġieled miegħek, sakemm ma ċċedix.
21. Il-qattiel moħbi
[Dt:21:1] “Jekk fl-art li l-Mulej, Alla tiegħek, se jagħtik biex tiret, issibu
fir-raba' lil xi ħadd maqtul u mixħut fl-art bla ma jkun jaf ħadd min qatlu,
[Dt:21:2] joħorġu x-xjuħ u l-imħallfin tiegħek u jkejjlu l-bogħod ta' l-ibliet
madwar il-mejjet. [Dt:21:3] Mbagħad meta jsibu l-eqreb belt, ix-xjuħ ta' din
il-belt jieħdu għoġla, li qatt ma jkunu ħadmu biha u li qatt ma tkun ġarret
madmad. [Dt:21:4] U x-xjuħ ta' dik il-belt jieħdu l-għoġla f'wied dejjem
bl-ilma, fejn ma jinħadimx u ma jinżerax, u hemm jiksru għonq l-għoġla fil-wied.
[Dt:21:5] U jersqu l-qassisin, ulied Levi - għax lilhom għażel il-Mulej, Alla
tiegħek, biex jaqduh u jbierku f'isem il-Mulej - u fuq kelmthom tinqata' kull
tilwima u kull ħabta. [Dt:21:6] U x-xjuħ kollha ta' dik il-belt, l-eqreb lejn
il-maqtul, jaħslu idejhom fuq l-għoġla li jkunu kisrulha għonqha fil-wied,
[Dt:21:7] u mbagħad jistqarru u jgħidu: 'Idejna ma xerrdux dan id-demm, u
għajnejna ma raw xejn. [Dt:21:8] Aħfer Mulej lill-poplu tiegħek Iżrael, li int
fdejt, u tħallix il-ħtija ta' demm innoċenti f'nofs il-poplu tiegħek Iżrael.' U
hekk tinħafrilhom il-ħtija, [Dt:21:9] u int tkun neħħejt il-ħtija tad-demm
innoċenti minn ġo nofsok, għax tkun għamilt dak li jogħġob il-Mulej.
Żwieġ ma' mara priġuniera tal-gwerra
[Dt:21:10] “Meta toħroġ għall-gwerra kontra l-għedewwa tiegħek, u l-Mulej, Alla
tiegħek, jerħihom f'idejkom u tieħu minnhom priġunieri, [Dt:21:11] jekk fost
dawn il-priġunieri tilmaħ xi mara sabiħa f'suritha u titgħaxxaq biha, int tista'
teħodha b'martek.
[Dt:21:12] “Iddaħħalha ġo darek, u hi tqarweż rasha, u taqta' difrejha.
[Dt:21:13] Tneħħi minn fuqha l-ilbies ta' priġuniera u toqgħod f'darek, tibki
lil missierha u lil ommha għal xahar, u mbagħad int tkun tista' tersaq lejha, u
int tkun żewġha u hi martek. [Dt:21:14] U jekk imbagħad ma tibqax togħġbok
ħalliha tmur għal rasha, imma ma tistax tbigħha bil-flus, u lanqas taħqarha,
għax int tkun telliftilha ġieħha.
Id-dritt tal-primoġenitu
[Dt:21:15] “Jekk raġel ikollu żewġ nisa, u jħobb lill-waħda u jistmell
lill-oħra, u sew il-maħbuba sew il-mistmella jwildulu t-tfal, u l-iben il-kbir
ikun tal-mistmella, [Dt:21:16] dakinhar li jiġi biex jaqsam il-ġid li jkollu lil
uliedu, ma jistax iqis b'ibnu l-kbir bin il-maħbuba, flok ibnu l-kbir bin
il-mistmella. [Dt:21:17] Għandu jagħraf bħala ibnu l-kbir bin il-mistmella, u
jagħtih żewġ ishma minn kull ma jinsab għandu; għax hu l-bikri ta' saħħtu, u
lilu jmiss id-dritt ta' l-iben il-kbir.
L-iben stinat
[Dt:21:18] “Jekk xi ħadd ikollu ibnu ma jobdihx u jkun stinat, u ma jismax minn
kliem missieru u minn kliem ommu, iwiddbuh u jqum kontra tagħhom u ma jismax
minnhom, [Dt:21:19] jaqbduh missieru u ommu, u jeħduh għand ix-xjuħ tal-belt
tiegħu, f'bieb il-post fejn joqgħod. [Dt:21:20] U jgħidu lix-xjuħ tal-belt: 'Dan
minna ma jobdix u stinat, ma jismax minn kliemna, ħali u sakranazz.' [Dt:21:21]
Mbagħad in-nies kollha ta' beltu jħaġġruh sakemm imut, u hekk int teqred
il-ħażen minn ġo nofsok; u Iżrael kollu jisimgħu u jibżgħu.
Il-katavru ta' l-imgħallaq
[Dt:21:22] “Jekk xi ħadd ikun ħati u jkun ħaqqu l-mewt, u toqtlu u ddendlu ma'
zokk ta' siġra, [Dt:21:23] tħallix ġismu mdendel maz-zokk, iżda idfnu dak
in-nhar stess; għaliex wieħed imdendel hu s-saħta ta' Alla, u ma għandekx
ittabba' 'l artek, li l-Mulej, Alla tiegħek, se jagħtik b'wirt.
22. Il-ħniena ma' għajrek
[Dt:22:1] “Meta tara l-baqra ta' ħuk jew in-nagħġa tiegħu mitlufa, la tagħmilx
ta' bir-ruħek ma rajthomx, imma ħudhom lil ħuk. [Dt:22:2] Jekk ħuk ikun 'il
bogħod minnek, u ma tkunx tafu, iġbor il-bhima ġewwa darek, u żommha għandek
sakemm jiġi jfittixha ħuk, u mbagħad int troddhielu lura. [Dt:22:3] U hekk
agħmel lill-ħmar tiegħu, hekk agħmel lil mantaru, u hekk agħmel lil kull ħaġa
mitlufa li jitlef ħuk u ssibha int; ma tistax tagħmel ta' bir-ruħek ma rajthomx.
[Dt:22:4] Jekk int tara l-ħmara ta' ħuk, jew il-baqra tiegħu mixħuta fl-art
fit-triq, tagħmilx ta' bir-ruħek ma rajthomx; imma għandek tgħinu jqajjimhom.
[Dt:22:5] “Ebda mara ma għandha tilbes ħwejjeġ ta' raġel, anqas raġel ma jxidd
libsa ta' mara; għax il-Mulej ma jaħmilx lil min jagħmel ħwejjeġ bħal dawn.
[Dt:22:6] “Jekk tiltaqa' fit-triq ma' bejta għasafar, f'xi siġra jew fl-art,
bil-frieħ jew bil-bajd, bl-omm fuq il-frieħ jew fuq il-bajd, ma għandekx tieħu
l-omm u l-frieħ. [Dt:22:7] Imma itlaq l-omm, u ħu l-frieħ għalik, u hekk ikollok
ir-riżq, u jkollok ħajja twila.
[Dt:22:8] “Meta tibni dar ġdida agħmel ilqugħ madwar l-bejt, u ma tiġbidx
il-ħtija tad-demm fuq darek, jekk jaqa' xi ħadd minn hemm.
Ma jkunx hemm taħlit
[Dt:22:9] “La tiżrax il-qasam tad-dwieli tiegħek b'żewġ xorta ta' żrieragħ, li
ma jitqaddisx kollox, u titlef il-wiċċ li tkun żrajt u l-frott tad-dwieli.
[Dt:22:10] “La taħratx b'baqra u ħmar flimkien.
[Dt:22:11] “Tilbisx libsa minsuġa mis-suf u l-kittien.
[Dt:22:12] “Agħmel il-ġmiemem fl-erbat itruf tal-mantar li titgħatta bih.
Drittijiet taż-żwieġ
[Dt:22:13] “Jekk wieħed jiżżewweġ mara u jersaq lejha, u mbagħad jumbraha,
[Dt:22:14] u jaqla' fuqha ħwejjeġ mhux xierqa, u jxerrdilha fama ħażina, u
jgħid: 'Din il-mara ħadtha, rsaqt lejha u ma sibtilhiex il-provi tax-xbubija,'
[Dt:22:15] il-missier u l-omm tat-tifla jaqbdu u jieħdu l-provi tax-xbubija
tat-tifla quddiem ix-xjuħ fil-bieb tal-belt. [Dt:22:16] U missier it-tifla jgħid
lix-xjuħ: 'Tajt lil binti lil dan ir-raġel u issa umbraha. [Dt:22:17] U ara,
qiegħed jaqla' fuqha ħwejjeġ mhux xierqa, u jgħid: 'Lil bintek ma sibtilhiex
il-provi tax-xbubija.' Dawn huma l-provi tax-xbubija ta' binti.' U jifirxu
l-liżar quddiem ix-xjuħ tal-belt. [Dt:22:18] U x-xjuħ ta' dik il-belt jaqbduh u
jikkastigawh. [Dt:22:19] U jwaħħluh mitt xekel tal-fidda u jagħtuhom lil missier
it-tifla, għax ikun xerred fama ħażina fuq xebba ta' Iżrael; u hu għandu jżommha
b'martu u ma jista' jwarrabha qatt f'għomru.
[Dt:22:20] “Imma jekk dan ikun minnu u ma jinstabux il-provi tax-xbubija
tax-xebba, [Dt:22:21] jieħdu t-tifla fil-bieb ta' missierha, u jħaġġruha
l-irġiel tal-belt tagħha sakemm tmut, għax tkun għamlet għajb f'Iżrael li żniet
f'dar missierha. Hekk int teqred il-ħażen minn ġo nofsok.
[Dt:22:22] “Jekk raġel isibuh mimdud ma' mara miżżewwġa, għandhom imutu t-tnejn;
ir-raġel li mtedd magħha, u l-mara miegħu; u hekk teqred il-ħażen minn Iżrael.
[Dt:22:23] “Jekk tifla xebba tkun mgħarrsa ma' raġel, u jsibha raġel ieħor
fil-belt u jimtedd magħha, [Dt:22:24] oħorġuhom it-tnejn fil-bieb tal-belt, u
ħaġġruhom sakemm imutu t-tnejn; it-tifla għax ma għajjtitx fil-belt, u r-raġel
għaliex tellef ġieħ il-mara ta' għajru; u hekk teqred il-ħażen minn ġo nofsok.
[Dt:22:25] “Jekk ir-raġel isib it-tifla mgħarrsa fir-raba' u jisfurzaha, u
jimtedd magħha, imut biss ir-raġel li jkun imtedd magħha. [Dt:22:26] Lit-tifla
ma tagħmlilha xejn, għax it-tifla ma tkunx ħatja tal-mewt; għax dan bħal meta
jħebb wieħed għal għajru, u jneħħilu ħajtu. [Dt:22:27] Għax hu jkun sabha
fir-raba', u t-tifla mgħarrsa għajjtet, u ma kienx hemm min jeħlisha.
[Dt:22:28] “Jekk raġel jiltaqa' ma' xebba mhix mgħarrsa, u jaqbadha u jimtedd
magħha, u jinkixfu, [Dt:22:29] ir-raġel li jkun imtedd magħha jagħti ħamsin
xekel tal-fidda lil missier it-tifla, u jeħodha b'martu, billi jkun tellfilha
ġieħha, u ma jkun jista' jwarrabha qatt f'għomru.
23. Drittijiet taż-żwieġ
[Dt:23:1] “Ħadd ma jista' jiżżewweġ il-mara ta' missieru, l-anqas jikxef tarf
friex missieru.
Ma jistgħux jidħlu fil-poplu ta' Alla
[Dt:23:2] “Ma jidħolx fil-ġemgħa tal-Mulej ir-raġel li jkollu t-testikoli
misħuqin jew il-membru virili maqtugħ. [Dt:23:3] Ma jidħolx bin iż-żína
fil-ġemgħa tal-Mulej, lanqas sa l-għaxar nisel, anzi ħadd minn tiegħu ma jista'
qatt jidħol fil-ġemgħa tal-Mulej.
[Dt:23:4] “Ma jidħolx l-Għammoni u l-Mowabi lanqas sa l-għaxar nisel, anzi ħadd
minnhom ma jista' qatt jidħol fil-ġemgħa tal-Mulej, [Dt:23:5] għax dawn ma ġewx
jilqgħukom bil-ħobż u l-ilma fit-triq meta ħriġtu mill-Eġittu; anzi xtara kontra
tiegħek lil Bagħlam bin Begħor minn Petor f'Aram-naħarajm biex jisħtek.
[Dt:23:6] Il-Mulej, Alla tiegħek, ma riedx jisma' lil Bagħlam, imma biddel
il-Mulej, Alla tiegħek, is-saħta f'barka, għax ħabbek il-Mulej, Alla tiegħek.
[Dt:23:7] Tfittixx is-sliem jew il-ġid tagħhom, qatt f'ħajtek għal dejjem.
[Dt:23:8] “Tumbrax lil wieħed Edomi, għax dan hu ħuk; tistmellx lil wieħed
Eġizzjan, għax int kont barrani f'artu. [Dt:23:9] It-tielet nisel ta' wliedhom
jistgħu jidħlu fil-ġemgħa tal-Mulej.
L-indafa fil-kamp
[Dt:23:10] “Meta toħroġ fil-kamp għall-għedewwa tiegħek qis li żżomm 'il bogħod
kull ħaġa mhijiex xierqa. [Dt:23:11] Jekk ikun hemm xi ħadd li ma jkunx safi,
minħabba li jkun ġralu billejl, għandu joħroġ barra mill-kamp, [Dt:23:12] u ma
jidħolx f'nofs il-kamp qabel ma filgħaxija jinħasel bl-ilma, u ma nżul ix-xemx
jidħol ġewwa l-kamp.
[Dt:23:13] “Għandu jkollok post barra mill-kamp fejn tista' tmur meta jkollok
bżonn. [Dt:23:14] U żżomm biċċa għuda ma' l-għodda tiegħek u, meta titbaxxa,
tħaffer biha; u meta tqum tgħatti l-ħmieġ tiegħek. [Dt:23:15] Għax il-Mulej,
Alla tiegħek, jitlajja fil-kamp tiegħek, biex isalvak u jerħi l-għedewwa tiegħek
f'idejk; għalhekk il-kamp tiegħek għandu jkun qaddis, li l-Mulej ma jara xejn
fih li ma jixraqx; u jdawwar wiċċu minnek.
Ħniena ma' għajrek
[Dt:23:16] “L-ilsir li jaħrab lil sidu u jistkenn għandek, titilqux f'idejn
sidu. [Dt:23:17] Jibqa' jgħammar f'nofsok fil-post li tagħżel f'waħda minn
blietek, fejn ikun l-aħjar għalih. U la taħqrux.
[Dt:23:18] “Ma għandu jkun hemm ebda prostituta sagra mill-bniet ta' Iżrael,
anqas prostitut sagru mis-subjien ta' Iżrael. [Dt:23:19] Iġġibx il-ħlas ta' mara
żienja, u lanqas il-qligħ ta' kelb, fid-dar tal-Mulej, Alla tiegħek, għal ebda
wegħda, għax it-tnejn jistkerrahhom il-Mulej, Alla tiegħek.
[Dt:23:20] “La teħux imgħax mingħand ħuk, la mgħax ta' flus, la ta' ikel, ta'
ebda ħaġa li tinsilef bil-flus. [Dt:23:21] Tista' tieħu mgħax lill-barrani, imma
lil ħuk teħodlux, biex ibierkek il-Mulej, Alla tiegħek, f'kull ma tmidd idejk
għalih fl-art fejn sejjer biex teħodha f'idejk.
Il-wegħdi
[Dt:23:22] “Meta tagħmel wegħda lill-Mulej, Alla tiegħek, tiddawwarx ma troddha;
għax il-Mulej, Alla tiegħek, ifittex għaliha, u jkollok ħtija. [Dt:23:23] Imma
jekk inti ma tagħmilx wegħdi, ma jkollokx ħtija.
[Dt:23:24] “Imma kull ma jkun ħareġ minn xufftejk qis li tagħmlu, skond ma
wegħedt minn rajk lill-Mulej, Alla tiegħek, skond ma tkun għedt bi kliemek.
[Dt:23:25] “Meta tidħol f'xi qasam dwieli ta' għajrek, tista' tiekol għeneb kemm
tixtieq, u sa ma tixba'; imma tixħet xejn ġol-ħorġa tiegħek. [Dt:23:26] Meta
tidħol fiż-żara' ta' għajrek tista' taqta' s-sbul b'idek, imma m'għandekx tmidd
il-minġel fiż-żara' ta' għajrek.
24. Id-divorzju
[Dt:24:1] “Jekk raġel jieħu mara u jiżżewwiġha, u mbagħad ma tkunx togħġbu għax
ikun sab fiha xi ħaġa mhix xierqa, jiktbilha l-kitba tad-divorzju, u
jagħtihielha f'idha, u jibgħatha 'l barra minn daru. [Dt:24:2] Meta mbagħad
toħroġ minn daru u ssir il-mara ta' ħaddieħor [Dt:24:3] u jumbraha wkoll
it-tieni raġel, u jiktbilha l-kitba tad-divorzju, u jagħtihielha f'idha, u
jibgħatha 'l barra minn daru, jew inkella dan ir-raġel imut, [Dt:24:4] ma jkunx
jista' l-ewwel raġel tagħha, li jkun bagħatha qabel, jerġa’ jeħodha b'martu,
wara li tkun tniġġset; għax din ħaġa moqżieża quddiem il-Mulej, u m'għandekx
iġġib il-ħtija fuq l-art li l-Mulej, Alla tiegħek, se jagħtik b'wirt.
[Dt:24:5] “Meta raġel jieħu mara ġdida, ma joħroġx għall-gwerra, u ma jitgħabba
b'xejn, iżda jibqa' ġo daru għal sena sħiħa, u jferraħ lill-mara li jkun ħa.
[Dt:24:6] “M'għandek tieħu xejn b'rahan mill-mitħna, la ħaġra ta' fuq u lanqas
il-ħaġra ta' taħt, għax tkun qiegħed tieħu b'rahan il-ħajja ta' dak li jkun.
[Dt:24:7] “Jekk jinqabad xi ħadd li jkun seraq lil xi wieħed minn ħutu, minn
ulied Iżrael, u ijassru u jbigħu, dan il-ħalliel għandu jmut, u hekk tkun qridt
il-ħażen minn ġo nofsok.
[Dt:24:8] “Fil-mard tal-ġdiem qisu sewwa li tagħmlu kull ma jgħallmukom
il-qassisin Leviti, bħalma jien diġà ordnajtilkom hekk tagħmlu. [Dt:24:9] Ftakar
x'għamel il-Mulej, Alla tiegħek, lil Mirjam fit-triq, meta ħriġtu mill-Eġittu.
[Dt:24:10] “Jekk tislef xi ħaġa lil għajrek, tidħolx ġewwa daru biex tieħu
r-rahan tagħha, [Dt:24:11] iżda ibqa' barra, u r-raġel li tkun sliftu joħroġ u
jġiblek ir-rahan barra. [Dt:24:12] Jekk ikun xi bniedem fqir, la torqodx
bir-rahan tiegħu; [Dt:24:13] imma ma' nżul ix-xemx qis li r-rahan troddulu lura,
u hu jorqod bil-libsa tiegħu u jbierkek; u int ikollok il-ħlas quddiem il-Mulej.
[Dt:24:14] “La żżommx il-ħlas tal-miskin u l-fqir, sew jekk ikun wieħed minn
ħutek, sew jekk ikun wieħed mill-barranin, li jkun jgħammar fi bliet artek.
[Dt:24:15] Agħtih il-ħlas dak in-nhar stess, u tħallix ix-xemx tgħib minn fuqu,
għax hu fqir u dan ikun jistenna. U ma jgħajjatx kontra tiegħek quddiem
il-Mulej, u jkollok ħtija.
[Dt:24:16] “M'għandekx tagħti l-mewt lill-missirijiet minħabba wliedhom, jew
lill-ulied minħabba missirijiethom. Agħti l-mewt lil kulħadd għal dnubu.
[Dt:24:17] “La tgħawwiġx id-dritt tal-barrani jew ta' l-iltim; u lanqas tieħu
b'rahan il-libsa ta' l-armla. [Dt:24:18] Ftakar li int kont ilsir fl-Eġittu, u
minn hemmhekk fdiek il-Mulej, Alla tiegħek. Għalhekk jien nordnalek li tagħmel
dan.
[Dt:24:19] “Meta tkun taħsad il-ħsad fir-raba' tiegħek, u tinsa warajk xi qatta
fl-għalqa, terġax lura biex tiġborha, imma ħalliha għall-barrani u l-iltim u
l-armla, biex ibierkek il-Mulej, Alla tiegħek, f'kull ma jagħmlu idejk.
[Dt:24:20] Meta tfarfar iż-żebbuġ tiegħek, la tlaqqatx li jibqa' fil-friegħi;
ħallihom għall-barrani, għall-iltim u għall-armla. [Dt:24:21] Meta tiġbor
l-għeneb mid-dwieli tiegħek, la tiġborx li jifdal warajk, imma ħallihom
għall-barrani, għall-iltim u għall-armla. [Dt:24:22] Ftakar li int kont ilsir
fl-Eġittu; għalhekk jien qiegħed nordnalek li tagħmel dan.
25. Il-ħaqq u s-sewwa
[Dt:25:1] “Jekk ikun hemm xi tilwima bejn tnejn min-nies dawn għandhom jersqu
quddiem il-qorti u jagħmlu ħaqq minnhom, u jagħtu raġun lil min ikollu raġun, u
tort lil min ikollu tort. [Dt:25:2] U jekk il-ħati jkun jistħoqqlu s-swat,
l-imħallef imiddu fl-art u jsawwtuh quddiemu bl-għadd skond il-ħtija tiegħu.
[Dt:25:3] Jagħtuh erbgħin daqqa, u mhux aktar, li ma jmorrux isawwtuh aktar minn
hekk, u ħuk jitlef ġieħu quddiemek.
[Dt:25:4] “Ma għandekx tagħmel is-sarima lill-gendus li jkun jidres.
Iż-żwieġ ta' l-armla ma' ħatinha
[Dt:25:5] “Jekk aħwa jgħixu flimkien, u jmut wieħed minnhom, u ma jkollux tfal,
il-mara tal-mejjet m'għandhiex tiżżewweġ barra l-familja lil xi ħadd barrani;
ħatinha jersaq lejha, u jeħodha b'martu, u jaqdi dmiru ta' ħu żewġha li hu.
[Dt:25:6] U hekk jiġri li l-ewwel iben li tiled jieħu isem ħuh il-mejjet u hekk
ma jitħassarx ismu minn Iżrael.
[Dt:25:7] “Jekk imbagħad ir-raġel ma jogħġbux jieħu 'l mart ħuh, din tmur għand
ix-xjuħ ħdejn il-bieb tal-belt u tgħidilhom: 'Ħatni ma jridx iqajjem isem ħuh
f'Iżrael, u ma jridx jagħmel dmiru miegħi ta' ħu żewġi li hu.' [Dt:25:8] U
x-xjuħ tal-belt tiegħu jsejjħulu u jkellmuh; u jekk jibqa' jgħid: 'Ma jogħġobnix
neħodha,' [Dt:25:9] il-kunjata tersaq lejh quddiem ix-xjuħ, taqlagħlu l-qorq
minn riġlu, tobżoqlu f'wiċċu, u tgħajjat, u tgħid: 'Hekk jagħmlulu lir-raġel li
ma jridx jibni dar ħuh.' [Dt:25:10] U f'Iżrael jagħtuh il-laqam ta' 'Dar
il-Moħfi'.
Id-deċenza
[Dt:25:11] “Jekk jiġri li żewġt irġiel jissieltu bejniethom, wieħed ma' l-ieħor,
u tersaq il-mara ta' wieħed minnhom biex teħles lil żewġha minn idejn l-ieħor li
ħabat għalih, u tmidd idha u taqbadlu għawaru, [Dt:25:12] aqtgħalha idha barra u
tħarisx lejha b'għajn ħanina.
Kejl u wżin sewwa
[Dt:25:13] “M'għandux ikollok fil-ħorġa tiegħek użin u wżin, wieħed kbir u
l-ieħor żgħir.
[Dt:25:14] “Ma għandux ikollok f'darek kejl u kejl, wieħed kbir u l-ieħor żgħir.
[Dt:25:15] Għandu jkollok użin sħiħ u sewwa, kejl sħiħ u sewwa, u hekk itul
għomrok fuq l-art li l-Mulej, Alla tiegħek, se jagħtik. [Dt:25:16] Għax
jistkerrah il-Mulej, Alla tiegħek, lil kull min jagħmel dawn il-ħwejjeġ, lil
kull min jagħmel il-qerq.
Il-qerda ta' Għamalek
[Dt:25:17] “Ftakar x'għamillek Għamalek int u ħiereġ mill-Eġittu; [Dt:25:18] kif
laqgħek fit-triq, u qatagħlek minn warajk lil dawk kollha li kienu jkarkru
warajk, u int kont għajjien u mifni, u hu ma beżax minn Alla. [Dt:25:19] Mela
meta l-Mulej, Alla tiegħek, iserrħek mill-għedewwa tiegħek ta' madwarek fl-art
li l-Mulej, Alla tiegħek, se jagħtik b'wirt biex teħodha f'idejk, ħassar
it-tifkira ta' Għamalek minn taħt is-smewwiet. Qis li ma tinsiex.
26. Il-bikri u l-għexur
[Dt:26:1] “Meta tidħol fl-art, li l-Mulej, Alla tiegħek, se jagħtik b'sehmek, u
teħodha f'idejk, u tgħammar fiha, [Dt:26:2] hu l-bikri mill-frott kollu
tar-raba' li int tiġbor mill-art li l-Mulej, Alla tiegħek, se jagħtik, u
tqiegħdu f'qoffa u tmur fil-post li l-Mulej, Alla tiegħek, jaħtar biex jgħammar
ismu fih. [Dt:26:3] U tmur għand il-qassis li jkun hemm dak in-nhar, u tgħidlu:
'Jien nistqarr illum lill-Mulej, Alla tiegħek, li jien dħalt fl-art li l-Mulej
wiegħed b'ħalfa lil missirijietna li jagħtiha lilna.' [Dt:26:4] Il-qassis
imbagħad jilqa' minn idejk il-qoffa, u jqegħedha quddiem l-artal tal-Mulej, Alla
tiegħek. [Dt:26:5] Inti mbagħad tgħid hekk quddiem il-Mulej, Alla tiegħek:
'Missieri kien minn Aram, jiġġerra minn post għal ieħor; mbagħad niżel l-Eġittu
u għammar hemm. Żgħir kien l-għadd ta' niesu, iżda hemmhekk sar poplu kbir,
qawwi u kotran. [Dt:26:6] L-Eġizzjani ħaqruna, għakksuna, għabbewna b'xogħol
iebes; [Dt:26:7] imma aħna għajjatna lill-Mulej, Alla ta' missirijietna, u
l-Mulej sama' l-għajta tagħna, ra t-tgħakkis u t-tbatija u d-dwejjaq tagħna,
[Dt:26:8] u ħariġna l-Mulej mill-Eġittu, b'id qawwija, bi driegħ merfugħ,
b'biża' kbir, b'sinjali u b'għeġubijiet, [Dt:26:9] u daħħalna f'dan il-post,
tana din l-art, art tnixxi ħalib u għasel. [Dt:26:10] U issa, ara, jiena ġibt
l-ewwel frott ta' l-art li tajtni int, Mulej.' U int tqiegħdu quddiem il-Mulej,
Alla tiegħek, u tadura lill-Mulej, Alla tiegħek. [Dt:26:11] U tifraħ bil-ġid
kollu li l-Mulej, Alla tiegħek, ikun ta lilek u lil darek, int u l-Levita, u
l-barrani li jkun jgħammar f'nofsok.
[Dt:26:12] “Meta tkun temmejt tiġbor l-għexur ta' l-uċuħ tiegħek fit-tielet
sena, is-sena ta' l-għexur, u tajthom lil-Levita, lill-barrani, lill-iltim, u
lill-armla, u jkunu kiluhom u xebgħu, [Dt:26:13] int tmur tgħid quddiem
il-Mulej, Alla tiegħek: 'Neħħejt il-ħwejjeġ sagri mid-dar biex tajthom
lil-Levita, lill-barrani, lill-iltim u lill-armla, skond l-ordni tiegħek li
tajtni; ma ksirt u ma nsejt ebda kmand milli tajtni. [Dt:26:14] Ma kilt xejn
minnhom meta kont bil-vistu, ma warrabt xejn waqt li kont imniġġes, ma tajtx
minnhom għall-mejjet; smajt mill-kelma tal-Mulej, Alla tiegħi, u għamilt skond
kull ma ordnajtli. [Dt:26:15] Ittawwal mis-sema, l-għamara mqaddsa tiegħek, u
bierek il-poplu tiegħek Iżrael u l-art li tajtna, kif int ħlift lil
missirijietna, art tnixxi ħalib u għasel.'
[Dt:26:16] “Illum il-Mulej, Alla tiegħek, qiegħed jordnalek li tagħmel dawn
il-liġijiet u dawn il-preċetti, u qis li tagħmilhom b'qalbek kollha u b'ruħek
kollha. [Dt:26:17] Int ġegħelt lill-Mulej jgħid li jkun Alla tiegħek, u li timxi
fit-toroq tiegħu u li tħares il-liġijiet tiegħu u l-kmandamenti u l-preċetti
tiegħu, u tisma' minn kliemu. [Dt:26:18] U l-Mulej ġiegħlek tagħti l-kelma llum
li tkun poplu maħtur tiegħu, kif kien qallek, u li tħares l-ordnijiet kollha
tiegħu [Dt:26:19] biex hu jgħollik fuq il-ġnus kollha li għamel, fl-isem u
fil-ġieħ, u tkun ġens ikkonsagrat lill-Mulej, Alla tiegħek, kif kien wiegħdek.”
27. It-tielet diskors: Il-proklamazzjoni tal-liġi
[Dt:27:1] Mosè u x-xjuħ ta' Iżrael ordnaw lill-poplu u qalulu: “Għandek tħares
l-ordnijiet li jien se nordnalkom illum. [Dt:27:2] Meta taqsmu x-xmara
tal-Ġordan għall-art li se jagħtik il-Mulej, Alla tiegħek, inti twaqqaf ġebel
kbir, u tkaħħlu bil-ġir, [Dt:27:3] u tikteb fuqu l-kliem ta' din il-liġi malli
tgħaddi u tidħol fl-art li l-Mulej, Alla tiegħek, se jagħtik, art tnixxi ħalib u
għasel, skond ma wiegħdek il-Mulej, Alla ta' missirijietek. [Dt:27:4] Malli
taqsmu il-Ġordan dan il-ġebel twaqqfuh, kif jien qiegħed nordnalkom illum, fuq
il-muntanja Għebal u tkaħħalhom bil-ġir. [Dt:27:5] U hemm tibni artal
lill-Mulej, Alla tiegħek, artal tal-ġebel, li ma jkunx mess miegħu l-ħadid,
[Dt:27:6] tibnih b'ġebel sħiħ, artal lill-Mulej, Alla tiegħek, u toffri fuqu
sagrifiċċji tal-ħruq lill-Mulej, Alla tiegħek. [Dt:27:7] U toqtol vittmi
tas-sliem, u tiekol hemm, u tifraħ quddiem il-Mulej, Alla tiegħek. [Dt:27:8] U
tikteb u tonqox sewwa fuq il-ġebel il-kliem kollu ta' din il-liġi.”
[Dt:27:9] U Mosè u l-qassisin Leviti kellmu lil Iżrael kollu u qalulhom: “Iskot
u isma', Iżrael, illum int sirt poplu tal-Mulej, Alla tiegħek, [Dt:27:10] u
smajt leħen il-Mulej, Alla tiegħek, u int għamilt l-ordnijiet tiegħu u
l-preċetti tiegħu, li jien ordnajtlek illum.”
Saħta lil min ma jismax
[Dt:27:11] U Mosè ordna lill-poplu llum, u qallu: [Dt:27:12] “Dawn joqogħdu fuq
il-muntanja Gariżim biex ibierku l-poplu meta intom tkunu qsamtu x-xmara
tal-Ġordan: Simgħon u Levi, Ġuda u Issakar, Ġużeppi u Benjamin. [Dt:27:13] U
dawn joqogħdu fuq il-muntanja Għebal biex jisħtu: Ruben u Gad, Aser u Żebulun,
Dan u Naftali. [Dt:27:14] U l-Leviti jwieġbu u jgħidu lin-nies kollha ta' Iżrael
b'leħen għoli:
[Dt:27:15] “ 'Misħut il-bniedem li jagħmel xi xbieha minquxa jew imdewwba, li
l-Mulej jistkerrah, xogħol ta' bniedem tas-sengħa, u jqegħedha fil-moħbi'; u
jwieġeb il-poplu kollu u jgħid: 'Amen'.
[Dt:27:16] “ 'Misħut il-bniedem li jżeblaħ lil missieru u lil ommu'; u jwieġeb
il-poplu kollu: 'Amen'.
[Dt:27:17] “ 'Misħut il-bniedem li jċaqlaq il-plieri tar-raba' ta' għajru'; u
l-poplu kollu jwieġeb: 'Amen'.
[Dt:27:18] “ 'Misħut il-bniedem li joħroġ l-għama 'l barra mit-triq'; u l-poplu
kollu jwieġeb: 'Amen'.
[Dt:27:19] “ 'Misħut il-bniedem li jgħawweġ il-ġustizzja tal-barrani, ta'
l-iltim u ta' l-armla'; u jwieġeb il-poplu kollu: 'Amen'.
[Dt:27:20] “ 'Misħut il-bniedem li jimtedd mal-mara ta' missieru, għax ikun
jikxef truf il-friex ta' missieru'; u jwieġeb il-poplu kollu: 'Amen'.
[Dt:27:21] “ 'Misħut il-bniedem li jimtedd ma' xi bhima, tkun xi tkun'; u
jwieġeb il-poplu kollu: 'Amen'.
[Dt:27:22] “ 'Misħut il-bniedem li jimtedd ma' oħtu, bint missieru jew bint
ommu'; u jwieġeb il-poplu kollu: 'Amen'.
[Dt:27:23] “ 'Misħut il-bniedem li jimtedd ma' omm martu'; u jwieġeb il-poplu
kollu: 'Amen'.
[Dt:27:24] “ 'Misħut il-bniedem li jidrob lil għajru bil-moħbi'; u l-poplu kollu
jwieġeb: 'Amen'.
[Dt:27:25] “ 'Misħut il-bniedem li jieħu l-ħlas biex jidrob għall-mewt lil min
ikun bla ħtija'; u jwieġeb il-poplu kollu: 'Amen'.
[Dt:27:26] “ 'Misħut il-bniedem li ma jżommx il-kliem ta' din il-liġi u
jagħmilhom'; u jwieġeb il-poplu kollu: 'Amen'.
28. Barkiet u saħtiet
[Dt:28:1] “Jekk int tassew tisma' leħen il- Mulej, Alla tiegħek, biex tħares u
tagħmel l-ordnijiet kollha tiegħu, li jien illum qiegħed nordnalek, jerfgħek
il-Mulej, Alla tiegħek, fl-għoli 'l fuq mill-ġnus kollha ta' l-art. [Dt:28:2] U
jiġu fuqek dawn il-barkiet kollha, għax tkun smajt il-leħen tal-Mulej, Alla
tiegħek.
[Dt:28:3] “Mbierek tkun fil-belt u mbierek fir-raba'.
[Dt:28:4] “Mbierek ikun il-frott ta' ġufek, il-frott ta' artek, il-frott
tal-bhejjem tiegħek; il-frieħ tal-baqar tiegħek, u l-frieħ ta' l-imrieħel
tiegħek.
[Dt:28:5] “Mbierka l-qoffa tal-ħobż tiegħek, u l-imgħaġna tiegħek.
[Dt:28:6] “Mbierek tkun fi dħulek, u mbierek fi ħruġek. [Dt:28:7] Iħarbat
il-Mulej l-għedewwa li jqumu għalik; minn triq waħda joħorġu għalik, u minn
seba' toroq jaħarbu minn quddiemek.
[Dt:28:8] “Il-Mulej jagħtik il-barka fl-imħażen tiegħek u f'kull ma tmidd idek
għalih; u jbierkek fl-art li l-Mulej, Alla tiegħek, se jagħtik. [Dt:28:9] U
l-Mulej jagħmel minnek poplu kkonsagrat għalih, skond ma ħaliflek, jekk int
tħares l-ordnijiet tal-Mulej, Alla tiegħek, u timxi fi triqatu. [Dt:28:10] U
jaraw il-ġnus kollha ta' l-art li int iġġib isem il-Mulej, u jibżgħu minnek.
[Dt:28:11] Ifawwrek il-Mulej bil-ġid, bil-frott ta' ġufek, bil-frott tal-bhejjem
tiegħek u bil-frott ta' l-art tiegħek li l-Mulej ħalef lil missirijietek li
jagħtik.
[Dt:28:12] “Jiftaħ il-Mulej is-sema, il-maħżen ta' ġidu, u jagħtik f'waqtha
x-xita għal artek u jbierkek f'kull ma tmidd idek għalih. Int tislef lil ħafna
ġnus, u int ma tissellef mingħand ħadd. [Dt:28:13] Iqiegħdek il-Mulej fir-ras u
mhux fid-denb; u tkun dejjem minn fuq, u qatt minn taħt, jekk tisma'
mill-ordnijiet tal-Mulej, Alla tiegħek, li jien illum qiegħed nordnalek;
tħarishom u tagħmilhom, [Dt:28:14] bla ma tilwi lejn il-lemin jew lejn ix-xellug
minn dan kollu li qiegħed nordnalek illum, biex tmur wara allat oħra u taqdihom.
[Dt:28:15] “Jekk int ma tismax leħen il-Mulej, Alla tiegħek, u ma tharisx u ma
tagħmilx l-ordnijietu l-liġijiet tiegħu li jiena llum qiegħed nordnalek, dawn
is-saħtiet kollha jiġu fuqek u jilħquk:
[Dt:28:16] “Misħut tkun fil-belt, u misħut tkun fir-raba'.
[Dt:28:17] “Misħuta l-qoffa tal-ħobż tiegħek u l-imgħaġna tiegħek.
[Dt:28:18 ] “Misħut il-frott ta' ġufek u l-frott tar-raba' tiegħek, il-frieħ
tal-baqar tiegħek u l-frieħ ta' l-imrieħel tiegħek.
[Dt:28:19] “Misħut tkun fi dħulek, u misħut fi ħruġek.
[Dt:28:20] “Jibgħat il-Mulej is-saħta, it-taħwid, u tehdid, f'kull ma tmidd idek
għalih, sakemm tinqered u tintemm fi ftit żmien minħabba l-ħażen ta' għemilek,
meta inti tlaqtni. [Dt:28:21] Il-Mulej iqabbdek il-pesta sakemm jifnik minn fuq
l-art li int sejjer fiha biex tiritha. [Dt:28:22] Jolqtok il-Mulej bil-mard
irqiq, bid-deni, bir-raxx tal-gilda, bil-ħruq; bin-nixfa, bir-riħ jaħraq, u
s-sadid tas-siġar, li jibqgħu jiġru warajk sakemm jifnuk. [Dt:28:23] Is-sema fuq
rasek ikun bronż; u ħadid l-art taħtek.
[Dt:28:24] “Ix-xita ta' artek jagħmilha l-Mulej ramel u trab; jinżlu mis-sema
fuqek sa ma jeqirduk.
[Dt:28:25] “Iħarbtek il-Mulej quddiem l-għedewwa tiegħek, minn triq waħda toħroġ
għalihom, u minn seba' triqat taħrab minn quddiemhom, u jitkexkxu s-saltniet
kollha ta' l-art minħabba fik. [Dt:28:26] Ġismek mejjet ikun ikel għat-tjur
kollha ta' l-ajru u l-bhejjem ta' l-art, mingħajr ma ħadd inaffarhom.
[Dt:28:27] “Jolqtok il-Mulej bl-infafet ta' l-Eġittu, bil-morliti, bil-ħakk,
bix-xwiek f'ġismek, li ma tkunx tista' tfiq minnhom. [Dt:28:28] Jolqtok il-Mulej
bil-ġenn, bl-għama u b'thewdin il-moħħ, [Dt:28:29] li tmur u timxi tteftef
f'nofsinhar bħalma jteftef fid-dlam wieħed agħma; ma jkollokx riżq fix-xogħol
tiegħek, imma tkun magħkus u misruq ħajtek kollha, u ħadd ma jgħinek.
[Dt:28:30] “Titgħarras ma' mara, u ħaddieħor jitgħaxxaq biha; tibni dar, u ma
tgħammarx fiha; tħawwel id-dwieli, u ma teħux frott minnhom. [Dt:28:31]
Il-gendus tiegħek joqtluh quddiemek, u int ma tikolx minnu; il-ħmar tiegħek
jisirquh minn quddiem għajnejk, u ma jerġax lura għandek; in-nagħaġ tiegħek
jerħuhom f'idejn l-għedewwa tiegħek, u ma jkollokx min isalvak.
[Dt:28:32] “Is-subjien tiegħek jagħtuhom lil poplu ieħor, u int tarahom
b'għajnejk u tinfena għalihom il-jum kollu, imma ma tkun tista' tagħmel xejn
għalihom. [Dt:28:33] Il-frott ta' artek u ta' l-għaraq tiegħek jieklu poplu li
ma tafux u int tkun biss mgħakkes u mqarraq ħajtek kollha, [Dt:28:34] u jagħtik
ġenn għal li jaraw għajnejk.
[Dt:28:35] “Jolqtok il-Mulej bl-infafet qalila f'irkubbtejk u f'saqajk, minn
qiegħ riġlejk sal-quċċata ta' rasek, u ma tfiqx minnhom.
[Dt:28:36] “Jieħu l-Mulej lilek u lis-slaten li int tqiegħed fuqek, għand poplu
li ma tafx bih, la int u anqas missirijietek, u hemm taqdi allat oħra tal-ġebel
u tal-ħatab.
[Dt:28:37] “Jitkexkxu l-ġnus kollha li f'nofshom jieħdok il-Mulej, tiġi
f'ilsienhom u jiddieħqu bik.
[Dt:28:38] “Toħroġ bl-abbundanza ż-żerriegħa għar-raba' tiegħek, imma taħsad
ftit, għax jikluha l-gradijiet. [Dt:28:39] Tħawwel id-dwieli u taħdimhom, imma
nbid ma tixrobx, u ma tiġbor xejn għax jikolhom id-dud.
[Dt:28:40] “Ikollok iż-żebbuġ fil-medda ta' artek, imma biż-żejt ma tindilikx,
għax iż-żebbuġ tiegħek tobżqu s-siġra. [Dt:28:41] Tiled subjien u bniet, iżda ma
jkunux tiegħek, għax jittieħdu lsiera.
[Dt:28:42] “Is-siġar tiegħek u l-frott ta' artek jeħodhomlok il-grad. [Dt:28:43]
Il-barrani li jkun f'nofsok jitla' 'l fuq minnek, 'il fuq 'il fuq, bla ma jaqta'
xejn; u int tinżel 'l isfel 'l isfel. [Dt:28:44] Jisilfek hu, u int lilu ma
tisilfux; hu jkun ir-ras, u int tkun id-denb.
[Dt:28:45] “Dawn is-saħtiet kollha jiġu fuqek, u jibqgħu jiġru warajk sa ma
jilħquk u jeqirduk, għax ma tkunx smajt mill-kelma tal-Mulej, Alla tiegħek, u ma
ħaristx l-ordnijiet u l-liġijiet li tak. [Dt:28:46] U jkunu fik sinjali u
għeġubijiet, fik u f'nislek għal dejjem.
[Dt:28:47] “Talli int ma tkunx qdejt lill-Mulej, Alla tiegħek, bil-ferħ u l-qalb
it-tajba, għall-ħafna gid li tak, [Dt:28:48] int isservi l-għedewwa tiegħek, li
l-Mulej jibgħat kontrik, fil-ġuħ u fl-għatx, fl-għera u fl-għaks, f'kollox. U
jgħabbuk b'madmad tal-ħadid fuq għonqok sa ma jeqirduk.
[Dt:28:49] “Iqajjem il-Mulej kontrik ġens mill-bogħod, minn truf l-art, bħalma
ttir l-ajkla, ġens li lsienu ma tifhmux. [Dt:28:50] Ġens ta' wiċċ kiefer, li ma
jħarisx lejn ix-xjuħ, u anqas ma jħenn għat-tfal; [Dt:28:51] jiekol il-frott
tal-bhejjem tiegħek u ta' artek sakemm jeqirdek; u anqas ma jħallilek qmuħ, nbid
jew żejt; anqas il-frieħ tal-bhejjem tiegħek u l-ħrief ta' l-imrieħel tiegħek,
sakemm itemmek.
[Dt:28:52] “Jagħlquk dawramejt fl-ibliet kollha tiegħek sa ma jiġġarrfu l-ħitan
għolja u s-swar li int tkun fihom ittamajt f'artek kollha; u jagħlquk fi bliet
artek kollha, li l-Mulej, Alla tiegħek, ikun tak. [Dt:28:53] U int tiekol
il-frott ta' ġufek, laħam is-subjien u l-bniet tiegħek, li l-Mulej, Alla
tiegħek, ikun tak, minħabba d-diqa u l-għeluq li jġibek fihom l-għadu meta
jassedjak. [Dt:28:54] Ir-raġel artab u mfissed fostok iħares b'għajn ħażina lejn
ħuh u lejn mart ħdanu, u lejn il-bqija ta' wliedu li jkun baqagħlu; [Dt:28:55]
ma jkun irid jagħti lil ħadd minnhom minn laħam uliedu, jieklu hu għax xejn ma
jibqagħlu minħabba d-diqa u l-għeluq li jġibek fihom l-għadu fl-ibliet kollha
tiegħek. [Dt:28:56] Il-mara ratba u mfissda fostok, li tibża' tmidd qiegħ
riġilha fl-art minħabba rtubitha u fsiedha, tħares b'għajn ħażina lejn żewġ
ħdanha, lejn binha, u lejn bintha, [Dt:28:57] lejn il-bxima tagħha li toħroġ
minn bejn riġlejha, lejn kull tifel jew tifla li tista' tiled, għax tikolhom
bil-moħbi minħabba d-diqa u l-għeluq li jġibek fihom l-għadu tiegħek fi blietek.
[Dt:28:58] “Jekk int ma tqisx li tħares dan il-kliem ta' din il-liġi miktuba
f'dan il-ktieb, li tibża' minn dan l-isem imsebbaħ u tal-biża', il-Mulej, Alla
tiegħek, [Dt:28:59] ta' l-għaġeb ikun is-swat, għalik u għal nislek, li l-Mulej
jagħtik, swat kbir ma jaqta' xejn, mard twil u kiefer. [Dt:28:60] U jġib fuqek
il-mardiet kollha ta' l-Eġittu, li int kont titkexkex minnhom, u jaqbdu miegħek;
[Dt:28:61] u l-mard u s-swat kollu li m'humiex miktuba fil-ktieb ta' din
il-liġi, iġibhom il-Mulej fuqek sakemm tinqered; [Dt:28:62] u tibqgħu ftit nies,
minflok il-ħafna nies li kontu bħall-kwiekeb tas-sema, għax ma tkunux smajtu
l-kelma tal-Mulej, Alla tagħkom. [Dt:28:63] Bħalma l-Mulej jifraħ jagħmlilkom
il-ġid u jkattarkom, hekk għad jifraħ iħarbatkom u jeqridkom, u jaħsadkom minn
fuq l-art li int sejjer fiha biex teħodha f'idejk. [Dt:28:64] U l-Mulej ixerrdek
fost il-ġnus, minn tarf ta' l-art għall-ieħor, u hemm isservi allat oħra, li la
int u lanqas missirijietek ma tafu bihom, allat tal-ġebel u tal-ħatab.
[Dt:28:65] Imma anqas qalb dawk il-ġnus ma jkollok mistrieħ, u ma jkollokx fejn
isserraħ qiegħ riġlejk; iżda hemmhekk il-Mulej iregħedlek qalbek, imewwitlek
għajnejk u jreqqlek ruħek. [Dt:28:66] Ħajtek tkun imdendla b'ħajta, mbeżżgħa
lejl u nhar, bla tama f'ħajtek. [Dt:28:67] Fil-għodu tgħid: 'Li kien jidlam!' u
fil-għaxija tgħid: 'Li kien jisbaħ!' minħabba l-biża' li jkollok f'qalbek, u
għal li jaraw għajnejk. [Dt:28:68] Il-Mulej ireġġagħkom lura fuq l-iġfna lejn
l-Eġittu, minn dik l-istess triq li jien kont għedtlek: 'Ma taraha qatt aktar',
u hemm, rġiel u nisa, toffru ruħkom għall-bejgħ b'ilsiera lill-għedewwa tagħkom,
bla ma ħadd jixtrikom.”
Tiġdid tal-patt
[Dt:28:69] Dan hu d-diskors dwar il-patt li l-Mulej ordna lil Mosè li jagħmel
ma' wlied Iżrael fl-art ta' Mowab, barra l-patt li diġà kien għamel magħhom
f'Ħoreb.
29. Tiġdid tal-patt
[Dt:29:1] U Mosè sejjaħ lil Iżrael kollu u qalilhom: “Intom rajtu kull ma għamel
il-Mulej quddiem għajnejkom fl-art ta' l-Eġittu lill-Fargħun, lill-qaddejja
kollha tiegħu u lil artu kollha; [Dt:29:2] it-tiġrib kbir li raw għajnejk, dawk
is-sinjali kbar u għeġubijiet. [Dt:29:3] Imma sa llum il-Mulej ma takomx moħħ
biex jifhem, għajnejn biex jaraw, u widnejn biex jisimgħu. [Dt:29:4] Mexxejtkom
għal erbgħin sena fid-deżert, l-imnatar tagħkom ma nkeddux minn fuqkom, il-qorq
tiegħek ma ttikilx f'riġlejk. [Dt:29:5] Ħobż ma kiltux, u nbid u xorb ma
xrobtux, biex tagħrfu li jien il-Mulej, Alla tagħkom. [Dt:29:6] U wasaltu f'dan
il-post, u ħarġu għalina għall-ġlied Siħon, is-sultan ta' Ħesbon, u Għog,
is-sultan ta' Basan, imma aħna kissirniehom; [Dt:29:7] ħadnielhom arthom u
tajnieha b'wirt lir-Rubenin, lill-Gadin u lil nofs it-tribù ta' Manassi.
[Dt:29:8] Mela intom għandkom tħarsu l-kelma ta' dan il-patt u tagħmluha biex
f'kull ma tagħmlu jkollkom ir-riżq.
[Dt:29:9] “Intom illum, lkoll kemm intom, qegħdin weqfin quddiem il-Mulej, Alla
tagħkom; il-kapijiet tagħkom, l-imħallfin tagħkom, ix-xjuħ tagħkom u l-uffiċjali
tagħkom, l-irġiel kollha ta' Iżrael, [Dt:29:10] it-tfal tagħkom, in-nisa
tagħkom, u l-barrani li qiegħed fil-kamp tiegħek, minn dak li jaqtagħlek
il-ħatab sa dak li jġorrlok l-ilma, [Dt:29:11] biex tidħol fil-patt tal-Mulej,
Alla tiegħek, u l-ħalfa tiegħu, li l-Mulej, Alla tiegħek, qiegħed jagħmel
miegħek illum. [Dt:29:12] Biex hu llum jagħmlek il-poplu tiegħu, u hu jkun Alla
tiegħek, bħalma wiegħdek u bħalma ħalef lil missirijietek, lil Abraham, lil
Iżakk u lil Ġakobb.
[Dt:29:13] “U mhux magħkom weħidkom se nagħmel dan il-patt u l-ħalfa, [Dt:29:14]
imma ma' min qiegħed magħna llum quddiem il-Mulej, Alla tagħna, u ma' min m'hux
hawn magħna llum. [Dt:29:15] Għax intom tafu kif konna ngħammru fl-art ta'
l-Eġittu u kif għaddejna minn nofs il-ġnus, li għaddejtu minnhom, [Dt:29:16] u
rajtu x-xbihat moqżieża u koroh ta' allathom, u injam u ġebel, fidda u deheb, li
għandhom.
[Dt:29:17] “Qisu li ma jkunx hemm raġel jew mara, tribù jew familja, li twarrab
illum qalbha mill-Mulej, Alla tagħna, biex tmur isservi l-allat ta' dawk
il-ġnus; li ma jkunx hemm għerq jarmi s-semm u l-absint; [Dt:29:18] li ħadd ma
jisma' l-kliem ta' din il-ħalfa u jifraħ f'qalbu u jgħid: 'Ikolli r-riżq, mqar
jekk nimxi skond l-ebusija ta' qalbi,' li ma jmurx jitkaxkar l-imsoqqi u
l-għatxan.
[Dt:29:19] “Il-Mulej ma jkunx irid jaħfirlu, imma jixgħel bil-korla u bl-għira
l-Mulej għal dak ir-raġel, u jinżlu fuqu s-saħtiet kollha li hawn miktuba f'dan
il-ktieb, u l-Mulej iħassar ismu minn taħt is-smewwiet. [Dt:29:20] U jaqtgħu
l-Mulej mit-tribujiet kollha ta' Iżrael bi ħsara għalih, skond is-saħtiet ta'
dan il-patt miktuba fil-ktieb ta' din il-liġi.
[Dt:29:21] “Il-ġenerazzjoni ta' wara, uliedek li għad iqumu warajk, u l-barrani
li għad jiġi minn art imbiegħda u għad jara l-ħsarat ta' din l-art u l-mard li
jkun bih marradha l-Mulej - [Dt:29:22] kubrit, melħ u ħriq l-art kollha li ma
tistax tinżera' jew tnibbet, u ebda ħaxix ma jikber fiha - meta dawn jaraw dan
it-tiġrif bħal dak ta' Sodoma u Gomorra, Adma u Sebojim, mġarrfa mill-Mulej
fil-qilla tal-korla tiegħu, [Dt:29:23] għad jgħidu l-ġnus kollha ta' l-art:
'Għala għamel hekk il-Mulej lil din l-art? X'inhi din is-saħna ta' din il-korla
kbira?' [Dt:29:24] U jweġbuhom: 'Għaliex telqu l-patt tal-Mulej, Alla ta'
missirijiethom, li għamel magħhom meta ħariġhom mill-Eġittu; [Dt:29:25] u marru
u servew lil allat oħra u nxteħtu quddiemhom, allat li ma jafuhomx, u li ma
għamilx għalihom il-Mulej. [Dt:29:26] Għalhekk xegħlet il-korla tal-Mulej għal
din l-art u ġiebet fuqha s-saħtiet kollha miktuba f'dan il-ktieb; [Dt:29:27]
għalhekk il-Mulej qalagħhom minn arthom b'korla, b'qilla u b'herra kbira, u
xeħithom f'art oħra, bħalma huma llum.'
[Dt:29:28] “Il-ħwejjeġ mistura huma tal-Mulej, Alla tagħna, iżda l-ħwejjeġ
mikxufa huma għalina u għal uliedna għal dejjem, biex nagħmlu kull ma tgħidilna
din il-liġi.
30. Il-ħniena ta' Alla
[Dt:30:1] “Meta jkunu ġew fuqek dawn il-ħwejjeġ kollha, dawn il-barkiet u
s-saħtiet, li qegħedtlek quddiemek, u int tkun dħalt fik innifsek fost il-ġnus,
fejn ikun itturufnak il-Mulej, Alla tiegħek, [Dt:30:2] u terġa’ lura għal għand
il-Mulej, Alla tiegħek, u tisma' minn kliemu f'kull ma qiegħed nordnalek illum,
int u wliedek, b'qalbek kollha u b'ruħek kollha, [Dt:30:3] mbagħad il-Mulej,
Alla tiegħek, iħenn għalik u jbiddillek xortik; u jerġa’ jiġbrok minn fost
il-ġnus kollha, li jkun xerrdek f'nofshom il-Mulej, Alla tiegħek. [Dt:30:4] Mqar
jekk l-itturufnati tiegħek ikunu fi truf is-smewwiet, minn hemm jiġbrok
il-Mulej, Alla tiegħek, u minn hemm jieħdok. [Dt:30:5] U jġibek il-Mulej, Alla
tiegħek, fl-art li wirtu missirijietek, u int teħodha, jagħmillek il-ġid u
jkattrek aktar minn missirijietek. [Dt:30:6] Il-Mulej, Alla tiegħek, jaħtinlek
qalbek u qalb nislek, biex tħobb il-Mulej, Alla tiegħek, b'qalbek u b'ruħek
kollha biex tgħix. [Dt:30:7] U l-Mulej, Alla tiegħek, jitfa' dawn is-saħtiet
kollha fuq l-għedewwa tiegħek u dawk li jobogħduk u jkunu għamlu għalik.
[Dt:30:8 ] “U int terġa’ tisma' l-kelma tal-Mulej, u tagħmel l-ordnijiet tiegħu
li jien qiegħed nordnalek illum. [Dt:30:9] U l-Mulej, Alla tiegħek, ifawwrek
bil-ġid f'kull ma jagħmlu idejk, fil-frott ta' ġufek, fil-frott tal-bhejjem
tiegħek, fil-frott ta' artek; għax jerġa’ l-Mulej jifraħ bik u jagħmel il-ġid
miegħek, bħalma kien jifraħ b'missirijietek, [Dt:30:10] jekk int tisma' l-kelma
tal-Mulej, Alla tiegħek, u tħares l-ordnijiet tiegħu u l-liġijiet miktuba
fil-ktieb ta' din il-liġi; jekk terġa’ lejn il-Mulej, Alla tiegħek, b'qalbek
kollha u b'ruħek kollha.
[Dt:30:11 ] “Din il-liġi li qiegħed nagħtik illum, m'hijiex tqila għalik u anqas
'il bogħod minnek. [Dt:30:12] M'hijiex fis-sema biex int tgħid: 'Min se
jitlgħalna s-sema jġibhielna u jsemmagħhielna u nagħmluha?' [Dt:30:13] U anqas
ma hi 'l hemm mill-baħar biex int tgħid, 'Min se jmur 'l hemm mill-ibħra u
jġibhielna, u jsemmagħhielna, u nagħmluha ?’ [Dt:30:14] Imma din il-ħaġa hi
qribek sewwa f'fommok u f'moħħok, biex tagħmilha.
[Dt:30:15] “Ara jiena llum qegħedtlek quddiemek il-ħajja u l-ġid, il-mewt u
d-deni. [Dt:30:16] Issa jekk tisma' mil-liġi tal-Mulej, Alla tiegħek, li qiegħed
nordnalek illum: li tħobb lill-Mulej, Alla tiegħek, li timxi fit-triqat tiegħu,
u li tħares l-ordnijiet u l-liġijiet u d-digrieti tiegħu, int tgħix u titkattar,
u l-Mulej, Alla tiegħek, ibierkek fl-art li int sejjer fiha biex teħodha
f'idejk. [Dt:30:17] Imma jekk qalbek iddur u ma tismax, tintgħewa u tqim allat
oħra u taqdihom, [Dt:30:18] jien ngħidilkom illum li tinqerdu żgur; ma ddumux
żmien twil fuq l-art, li int se taqsam il-Ġordan biex tidħol fiha u teħodha
f'idejk. [Dt:30:19] Nsejjaħ illum is-sema u l-art b'xhieda kontrikom: il-ħajja u
l-mewt, li jien illum qegħedt quddiemek, il-barka u s-saħta. Agħżel il-ħajja
biex tgħix int u nislek, [Dt:30:20] billi tħobb lill-Mulej, Alla tiegħek, u
tisma' l-kelma tiegħu, u torbot qalbek miegħu, għax din hi ħajtek u t-tul ta'
jiemek li tgħammar fl-art li Alla ħalef li jagħtiha lil missirijietek, lil
Abraham, lil Iżakk u lil Ġakobb.”
31. Il-ħatra ta' Ġożwè
[Dt:31:1] U Mosè temm jgħid dan il-kliem lil Iżrael kollu, [Dt:31:2] u mbagħad
qalilhom: “Illum jien għandi mija u għoxrin sena, u ma niflaħx nibqa' dieħel u
ħiereġ, u l-Mulej qalli: 'Int ma taqsamx dan il-Ġordan.' [Dt:31:3] Il-Mulej,
Alla tiegħek, se jaqsam il-Ġordan quddiemek, jeqred dawk il-ġnus minn quddiemek
u int tirithom; Ġożwè se jgħaddi quddiemek kif qallek il-Mulej, [Dt:31:4] u
l-Mulej jagħmlilhom bħalma għamel lil Siħon, u lil Għog, slaten ta' l-Amurrin, u
lil arthom, u qeridhom. [Dt:31:5] U l-Mulej jerħihom f'idejkom u tagħmlulhom
skond l-ordni li jien tajtkom. [Dt:31:6] Agħmlu l-ħila u qawwu qalbkom; tibżgħux
u titregħdux quddiemhom; għax hu, il-Mulej, Alla tiegħek, se jimxi miegħek;
m'hux se jħallik, u anqas jitilqek.”
[Dt:31:7] U Mosè sejjaħ lil Ġożwè u qallu quddiem Iżrael kollu: “Agħmel il-ħila
u qawwi qalbek, għax int iddaħħal lil dan il-poplu fl-art li l-Mulej ħalef lil
missirijiethom li jagħtihielhom, u int tqassamhielhom. [Dt:31:8] Il-Mulej jimxi
quddiemek, hu jkun miegħek; ma jħallikx u anqas jitilqek; la tibżax u la taqtax
qalbek.”
Il-qari tal-liġi
[Dt:31:9] U Mosè kiteb din il-liġi u taha lill-qassisin ulied Levi, li kienu
jġorru l-arka tal-patt tal-Mulej, u lix-xjuħ kollha ta' Iżrael. [Dt:31:10] U
Mosè ordnalhom u qalilhom: “Fi tmiem kull seba' snin, fis-sena tal-maħfra,
fil-festa ta' l-Għerejjex, [Dt:31:11] meta Iżrael kollu jiġi biex jara wiċċ
il-Mulej, Alla tiegħek, fil-post li jkun għażel, taqra din il-liġi quddiem
Iżrael kollu, b'mod li jisimgħuk.
[Dt:31:12] “Iġbor il-poplu, l-irġiel u n-nisa, it-tfal u l-barranin, li jkunu
fl-ibliet tiegħek, biex jisimgħu u jitgħallmu, u jibżgħu mill-Mulej, Alla
tagħkom, u jqisu li jagħmlu l-kliem kollu ta' din il-liġi. [Dt:31:13] U wliedhom
li ma jafux, jisimgħu u jitgħallmu jibżgħu mill-Mulej, Alla tagħkom, il-jiem
kollha li intom tgħixu fuq l-art li se taqsmu l-Ġordan biex teħduha f'idejkom.”
Id-dnubiet ta' Iżrael
[Dt:31:14] U l-Mulej qal lil Mosè: “Ara, qorob żmien mewtek! Sejjaħ lil Ġożwè u
ppreżentaw ruħkom fit-tinda tal-laqgħa biex nagħtih il-kmand.” U Mosè u Ġożwè
marru u ppreżentaw ruħhom fit-tinda tal-laqgħa. [Dt:31:15] U l-Mulej deher
fit-tinda f'kolonna ta' sħab u l-kolonna tas-sħab waqfet fuq il-bieb tat-tinda.
[Dt:31:16] U l-Mulej qal lil Mosè: “Ara, int se tistrieħ ma' missirijietek, u
dan il-poplu għad iqum u jiżni ma' l-allat tal-barranin ta' din l-art, li hu
sejjer fiha u li jkunu f'nofsu. U jitlaqni u jikser il-patt tiegħi li jien
għamilt miegħu. [Dt:31:17] U dakinhar tixgħel il-korla tiegħi għalih, nitlaqhom
u naħbi wiċċi minnhom, u hu jsir priża għall-ikel u jilħquh ħafna ħsarat u
dwejjaq. Mbagħad dakinhar il-poplu jgħid: 'Jaqaw m'hux għax ma għadux Alla
tiegħi f'nofsi laħquni dawn il-ħsarat kollha?' [Dt:31:18] Imma jien naħbi wiċċi
għalkollox dakinhar minħabba l-ħażen li jkun għamel meta dawwar wiċċu lejn allat
oħra. [Dt:31:19] Mela issa ikteb din l-għanja u għallimha lil ulied Iżrael;
qegħedha f'fommhom biex din l-għanja tkun xhud għalija fost ulied Iżrael.
[Dt:31:20] Meta nkun wassaltu fl-art li jien ħlift lil missirijietu, art tnixxi
ħalib u għasel, hu jiekol, jixba' u jismen, u jdur lejn allat oħra, u jservuhom
u lili jkasbruni u jiksru l-patt tiegħi. [Dt:31:21] Għalhekk meta jkunu laħquh
ħafna ħsarat u dwejjaq twieġbu b'din il-għanja f'wiċċu b'xhieda; għax ma
tintesiex minn fomm nislu. Għax jien sa minn qabel ma ndaħħlu fl-art li ħliftlu,
diġà naf x'għandu f'qalbu u x'għad jagħmel.”
[Dt:31:22] U Mosè dakinhar kiteb din l-għanja u għallimha lil ulied Iżrael.
[Dt:31:23] Mbagħad il-Mulej ordna lil Ġożwè bin Nun u qallu: “Agħmel il-ħila u
qawwi qalbek, għax int għandek iddaħħal lil ulied Iżrael fl-art li jien
ħliftilhom; jien inkun miegħek.”
[Dt:31:24] U ġara li malli Mosè temm jikteb fi ktieb sa l-aħħar il-kliem ta' din
il-liġi, [Dt:31:25] ordna lil-Leviti, li jġorru l-arka tal-patt tal-Mulej, u
qalilhom: [Dt:31:26] “Ħudu dan il-ktieb ta' din il-liġi u qegħduh maġenb l-arka:
tal-patt tal-Mulej, Alla tagħkom, u jkun hemm b'xhieda għalik. [Dt:31:27] Għax
jien naf kemm int stinat u rasek iebsa. Jekk meta għadni ħaj fostkom irvillajtu
llum kontra l-Mulej, kemm aktar wara mewti?
[Dt:31:28] “Iġbruli madwari x-xjuħ kollha tat-tribujiet kollha tagħkom, u
l-uffiċjali tagħkom, u ngħidilhom b'mod li jisimgħu dan il-kliem, u jkunu xhud
tagħhom is-smewwiet u l-art. [Dt:31:29] Għax jien naf li wara mewti titħassru
għalkollox u toħorġu mit-triq li ordnajtilkom; u jilħaqkom id-deni fiż-żmien li
ġej, għax tagħmlu l-ħażen f'għajnejn il-Mulej u tinkuh b'kull ma jagħmlu
idejkom.” [Dt:31:30] U Mosè tenna, b'mod li tisimgħu l-ġemgħa kollha ta' Iżrael,
il-kliem ta' din l-għanja sa l-aħħar:
32. L-għanja ta' Mosè
[Dt:32:1] ̋Agħtu widen, smewwiet, ħa nitkellem,
u tisma' l-art kliem fommi.
[Dt:32:2] Ħa jinżel bħax-xita tagħlimi,
ħa joqtor bħan-nida kliemi,
bħal irxiex fuq raba' jħaddar,
bħal bexxa xita fuq il-ħxejjex.
[Dt:32:3] Irrid inxandar isem il-Mulej;
faħħruh intom lil Alla tagħna.
[Dt:32:4] Għax hu l-Blata tagħna; perfett għemilu;
u lkoll ġusti t-triqat tiegħu.
Alla ta' kelmtu u ma jqarraqx;
kollu ħaqq u kollu sewwa.
[Dt:32:5] Mxew ħażin miegħu;
m'humiex uliedu, għajb għalihom;
nisel ta' inkwiet u għawġ.
[Dt:32:6] B'hekk tħallsu lill-Mulej,
poplu iblah u bla għaqal?
M'hux hu missierek, li għamlek tiegħu?
M'hux hu li sawwrek u qawwiek?
[Dt:32:7] Ftakar fil-jiem ta' dari;
qis is-snin, kull żmien li gerbeb!
Staqsi 'l missierek u jurik,
lix-xjuħ tiegħek u jgħidulek.
[Dt:32:8] Meta Alla l-Għoli 'l ġnus
qassmilhom sehemhom,
u l-bnedmin minn xulxin fired,
ħażżeż truf il-ġnus,
skond l-għadd ta' wlied Alla.
[Dt:32:9] Imma sehem il-Mulej baqa' l-poplu tiegħu,
Ġakobb sehem il-wirt tiegħu.
[Dt:32:10] F'art imwarrba mar isibu,
f'deżert waħxi u bla nies.
Dar miegħu u ħa ħsiebu:
ħarsu bħall-mimmi ta' għajnejh.
[Dt:32:11] Bħalma l-ajkla l-bejta ttajjar,
u tittajjar fuq uliedha,
tiftaħ ġwenħajha u ttellagħhom,
u ġġorrhom fuq ġwenħajha, [Dt:32:12]
hekk il-Mulej mexxiehom waħdu,
u ebda alla ieħor ma kien miegħu.
[Dt:32:13] Tellgħu fuq l-għoljiet ta' l-art,
u temgħu uċuħ ir-raba'.
Tah jerda' l-għasel mill-irdum,
u ż-żejt mill-blat taż-żnied.
[Dt:32:14] Tah baqta tal-baqar u ħalib tan-nagħaġ,
U l-laħam imsemmen tal-ħrief u tal-muntun
imwielda f'Basan, u tal-mogħoż;
mill-ifjen dqiq tal-qamħ;
u demm il-għeneb int xrobt iriegħi.
[Dt:32:15] U simen Ġesurun u ta biż-żewġ;
smint, u mtlejt, u ħxint;
u telaq lil Alla, il-ħallieq tiegħu,
u żeblaħ il-Blata tas-salvazzjoni tiegħu.
[Dt:32:16] B'allat oħra kebbsu lil Alla bl-għira;
regħxuh bl-għemejjel ħżiena tagħhom.
[Dt:32:17] Issagrifikaw lill-erwieħ li m'humiex allat,
lil allat li bihom ma kinux jafu,
lil allat ġodda li ġew dan l-aħħar,
li missirijiethom qatt ma kienu jqimu.
[Dt:32:18] Int insejt il-Blata li wilditek,
insejt 'l Alla li nisslek.
[Dt:32:19] Il-Mulej ra dan, u fil-korla tiegħu
stmerr 'l uliedu, subjien u bniet.
[Dt:32:20] U qal: 'Naħbi wiċċi minnhom,
u nara xi jsir minnhom.
Għax nisel ħażin huma,
ulied li kelma ma jżommuhiex.
[Dt:32:21] Kebbsuli l-għira b'dak li m'hux alla,
regħxuni b'allathom fiergħa;
u jiena nkebbsilhom l-għira b'dak li poplu m’hux,
nregħexhom b'nies bla moħħ.
[Dt:32:22] Għax nar iħeġġeġ il-qilla tiegħi,
nar li jaqbad sa qiegħ l-art;
nar jeqred l-art b'tagħmirha,
u l-muntanji jaħraq mis-sisien.
[Dt:32:23] Ħsara fuq ħsara niġma' fuqhom,
u fuqhom naħli l-vleġeġ tiegħi.
[Dt:32:24] Bil-ġuħ jinfnew,
deni jaħtafhom u l-mard jittieħed.
Snien il-bhejjem nibagħtilhom,
b'semm is-sriep li jieklu t-trab.
[Dt:32:25] Barra l-mewt bix-xabla,
u ġewwa d-dar bil-biża',
kemm għaż-żagħżugħ u x-xebba,
kemm għat-trabi u x-xjuħ xehbiena.
[Dt:32:26] Jien kont ngħid: kieku rrid neqridhom,
tifkirthom inħassar minn qalb in-nies,
[Dt:32:27] li kieku ma bżajtx miż-żeblih ta' l-għadu,
li ma jaħsbux dawk li għakksuh u jgħajjtu:
Bis-saħħa ta' idejna rbaħna,
m'hux il-Mulej li għamel dan.
[Dt:32:28] Ġens bla ħsieb,
u nies bla fehma.
[Dt:32:29] Li kienu għaqlin kienu jifhmu dan;
u kienu jitħassbu fuq it-tmiem tagħhom.
[Dt:32:30] Kif jista' jkun li wieħed jiġri wara elf,
u tnejn iħarrbu għaxart elef,
jekk mhux għax il-Blata tagħhom begħithom,
u l-Mulej telaqhom?
[Dt:32:31] Għax il-Blata tagħna m'hix bħall-blata tagħhom,
u dan l-għedewwa tagħna stess jgħiduh.
[Dt:32:32] Għax id-dielja tagħhom mid-dielja ta' Sodoma ħierġa
u mill-oqsma ta' Gomorra.
L-għeneb tagħhom għeneb is-semm,
u morri l-għenieqed tagħhom.
[Dt:32:33] L-inbid tagħhom semm is-sriep,
velenu qawwi tas-serpent.
[Dt:32:34] M'hux dan forsi maħżun għandi,
msakkar fil-moħbiet tiegħi?
[Dt:32:35] Għalija l-ħlas u l-vendetta,
għal meta jogħtru riġlejhom.
Għax qrib hu jum il-qerda tagħhom,
fis jasal li hemm lest għalihom.
[Dt:32:36] Għax il-Mulej jagħmel ħaqq lill-poplu tiegħu,
u l-qaddejja tiegħu jħenn għalihom,
meta jara li marret saħħtu,
u la baqa' lsir u lanqas ħieles.
[Dt:32:37] U jgħid: 'Fejn huma l-allat tagħhom,
il-blata li fiha ttamaw?
[Dt:32:38] LI kienu jieklu x-xaħam tal-vittmi tagħhom u jixorbu l-inbid
tat-tiswib tagħhom?'
Ħalli jqumu huma u jgħinukom
u jkunu kenn għalikom!
[Dt:32:39] Araw issa li jien, jien hu,
u m'hemm ebda alla ħdejja.
Jien immewwet u jiena naħji.
Jiena nidrob, u jiena nfejjaq.
U ħadd ma hemm li jeħles minn idejja.
[Dt:32:40] Għax nerfa' idi lejn is-sema,
u naħlef: 'Daqs kemm jien ħaj għal dejjem
[Dt:32:41] malli nsinn ix-xabla tilma tiegħi,
u tlesti ruħha idi għall-ħaqq,
vendetta nagħmel mill-għedewwa tiegħi,
u nitħallas minn dawk li jobogħduni.
[Dt:32:42] Il-vleġeġ tiegħi bid-demm insakkar,
bil-laħam inxabba' x-xabla tiegħi,
bid-demm tal-maqtula u l-priġunieri,
bl-irjus b'xagħar twil ta' kbarat il-għadu.'
[Dt:32:43] Ifirħu u għajjtu bil-ferħ, ja ġnus, lill-poplu tiegħu, għax jitħallas
ta' demm il-qaddejja tiegħu,
u jħallas lill-għedewwa tiegħu
u jnaddaf artu u l-poplu tiegħu.”
[Dt:32:44] Ġie Mosè, hu u Ġożwè bin Nun, u lissen il-kliem kollu ta' din
l-għanja hekk li seta' jisimgħu l-poplu. [Dt:32:45] Malli Mosè temm dan il-kliem
kollu quddiem Iżrael kollu, [Dt:32:46] qalilhom: “Żommu f'qalbkom dan il-kliem
kollu li jien illum qegħedt quddiemkom, biex twissu lil uliedkom li jqisu li
jħarsu l-kliem kollu ta' din il-liġi. [Dt:32:47] Għax m'hijiex xi ħaġa fiergħa
għalikom, imma ħajjitkom, u biha intom tgħaddu żmien twil fl-art li intom se
taqsmu l-Ġordan biex teħduha f'idejkom.”
L-aħħar jum ta' Mosè
[Dt:32:48] U l-Mulej kellem lil Mosè dak in-nhar stess u qallu: [Dt:32:49]
“Itla' fuq din il-muntanja Għabarim - il-muntanja ta' Nebu, fl-art ta' Mowab, li
tiġi biswit Ġeriko - u ħares lejn art Kangħan li jien se nagħti b'wirt lil ulied
Iżrael. [Dt:32:50] U mut fuq il-muntanja fejn int tiela', u nġabar ma' niesek
bħalma miet Aron, ħuk, fuq il-muntanja Ħor, u nġabar ma' niesu, [Dt:32:51] talli
nqastuni f'nofs ulied Iżrael ħdejn l-ilma ta' Meriba ta' Kades, fid-deżert ta'
Sin, meta intom ma ħaristulix qdusiti f'nofs ulied Iżrael. [Dt:32:52] Tara
quddiemek l-art, imma hemmhekk ma tidħolx, fl-art li jien se nagħti lil ulied
Iżrael.”
33. Il-barka ta' Mosè
[Dt:33:1] Din hi l-barka li biha bierek Mosè, il-bniedem ta' Alla, lil ulied
Iżrael, qabel ma miet. [Dt:33:2] U qalilhom:
“Ġie mis-Sinaj il-Mulej,
u dehrilna minn Xegħir;
idda mill-għolja ta' Faran,
ġie minn Meribat-kades,
u fuq lemintu ħuġġieġa nar.
[Dt:33:3] Tassew iħobb il-poplu tiegħu,
il-qaddisin kollha tiegħu f'idejk,
u huma f'riġlejk joqogħdu,
kull wieħed jiġbor kliemek,
[Dt:33:4] il-liġi li Mosè tana.
Wirtu l-ġemgħa ta' Ġakobb,
[Dt:33:5] u hu s-sultan f'Ġesurun,
meta ltaqgħu l-prinċpijiet tal-poplu
flimkien mat-tribujiet ta' Iżrael.
[Dt:33:6] Jgħix Ruben u ma jmutx,
imma jkun żgħir fil-għadd.
[Dt:33:7] U dan qal għal Ġuda:
Isma', Mulej, leħen Ġuda,
u wasslu għal ma' niesu,
għalih innifsu b'idejh jiġġieled;
int l-għajnuna kontra l-għedewwa tiegħu.
[Dt:33:8] U għal Levi qal:
It-Tummim u l-Urim tiegħek,
agħti lill-bniedem ta' mħabbtek,
li f'Massa int ġarrabt,
u tlewwimt miegħu ħdejn l-ilma ta' Meriba.
[Dt:33:9] Li qal għal missieru u ommu;
'Ma rajthomx';
u 'l ħutu m'għarafhomx;
u 'l uliedu ma qishomx.
Għax huma ħarsu kliemek,
u żammew il-patt tiegħek.
[Dt:33:10] Jgħallmu l-preċetti tiegħek lil Ġakobb,
u l-liġi tiegħek lil Iżrael.
Joffru inċens lil imnifsejk,
u s-sagrifiċċju tal-ħruq fuq l-artal tiegħek.
[Dt:33:11] Bierek, Mulej, lil Levi,
u ilqa' xogħol idejh.
Kisser ġenbejn l-għedewwa tiegħu,
ta' dawk li jobogħduh, biex ma jqumux.
[Dt:33:12] Għal Benjamin qal:
Il-maħbub tal-Mulej jgħammar b'moħħu mistrieħ:
Alla l-għoli dejjem jostru,
u taħt ġwenħajh hu jgħammar.
[Dt:33:13] U għal Ġużeppi qal:
Il-barka tal-Mulej fuq artu,
bil-ġid mill-għoli tas-smewwiet,
u minn qiegħ l-art mifrux minn taħt,
[Dt:33:14] bil-ġid tal-frott tax-xemx,
[Dt:33:15] u bl-aħjar ġid imnibbet bl-oqsma,
u bl-aħjar ġid mill-iġbla tal-qedem,
u bil-frott ta' l-għoljiet ta' dejjem,
[Dt:33:16] bil-ġid ta' l-art u kull ma fiha,
u bl-għaxqa ta' min jgħammar fl-għollieq.
Ħalli jinżlu l-barkiet fuq ras Ġużeppi,
fuq il-qurriegħa tal-magħżul fost ħutu.
[Dt:33:17] Il-glorja tiegħu bħal ta' gendus tal-bikri,
qrunu l-qrun ta' gendus selvaġġ;
bihom il-popli jidrob,
u jgerrixhom sa truf l-art.
Hekk huma l-eluf ta' eluf ta' Efrajm,
hekk huma l-eluf ta' Manassi.
[Dt:33:18] U għal Żebulun qal:
Ifraħ Żebulun fi ħruġek,
u int Issakar fl-għerejjex tiegħek.
[Dt:33:19] Il-popli għal fuq il-muntanja jsejjħu,
u hemm joffru sewwa s-sagrifiċċji;
u minn tifwir il-baħar jerdgħu,
u mill-għana moħbi fir-ramel.
[Dt:33:20] U għal Gad qal:
Mbierek min ikabbar lil Gad!
Bħal iljun jimtedd,
u jqarmeċ id-driegħ u r-ras.
[Dt:33:21] Xeħet għajnejh fuq l-aħjar ta' l-art;
Sehem ta' prinċep kien hemm għalih;
iżda ħareġ l-ewwel mal-kbarat tal-poplu;
u għamel il-ġustizzja tal-Mulej,
u l-ħaqq tiegħu ma' Iżrael.”
[Dt:33:22] U għal Dan qal:
Dan ferħ ta' ljun,
jaqbeż jiġri minn Basan.
[Dt:33:23] U għal Naftali qal:
Naftali mfawwar bil-favuri;
mimli bil-barka tal-Mulej;
wirtek il-baħar u n-nofsinhar.
[Dt:33:24] U għal Aser qal:
Aser, l-aktar imbierek fost l-ulied,
ikun il-maħbub fost ħutu,
u jaħsel riġlejh fiż-żejt.
[Dt:33:25] Ħadid u bronż l-istaneg tiegħek,
u saħħtek kemm iddum ħaj.
[Dt:33:26] M'hemmx Alla bħalu,
bħal Alla ta' Ġesurun,
biex jgħinek;
jaqsam riekeb is-smewwiet,
fuq is-sħab bil-glorja tiegħu.
[Dt:33:27] Kennek Alla ta' żmien il-qedem,
b'dirgħajh iwieżnek minn taħt.
Minn quddiemek l-għedewwa jkeċċi,
u lilek jordna u jgħid: 'Eqridhom'.
[Dt:33:28] U straħ Iżrael fil-kwiet bla biża';
u weħidha għaliha għajn Ġakobb,
f'art l-inbid u l-qmuħ,
u n-nida tqattar minn smewwietha
[Dt:33:29] Hieni int, ja Iżrael;
min hu bħalek,
poplu li ħelsek il-Mulej?
Hu t-tarka ta' għajnuntek,
u x-xabla ta' rebħietek.
U jżiegħlu bik l-għedewwa tiegħek,
int u tirfes fuq għoljiethom.”
34. Il-barka ta' Mosè
[Dt:34:1] Mill-wita ta' Mowab Mosè tala' fuq il-muntanja Nebu fuq il-quċċata
tal-Pisga li tiġi quddiem Ġeriko. U l-Mulej urieh l-art kollha: Gilgħad sa Dan,
[Dt:34:2] Naftali kollu, l-art ta' Efrajm u Manassi, l-art kollha ta' Ġuda
sal-baħar tal-punent, [Dt:34:3] in-Negeb fin-nofsinhar, u l-firxa kollha
mill-wita ta' Ġeriko, belt is-siġar tal-palm, sa Sogħar.
[Dt:34:4] U l-Mulej qallu: “Din hija l-art li jiena ħlift li nagħtiha lil
Abraham, lil Iżakk u lil Ġakobb, meta jiena għedt: 'Lil nislek nagħtiha.'
Ħallejtek taraha b'għajnejk, iżda fiha ma tidħolx.”
[Dt:34:5] U hemm miet Mosè, il-qaddej tal-Mulej, fl-art ta' Mowab, bħalma ried
il-Mulej. [Dt:34:6] U difnuh fil-wied f'art Mowab, fuq ir-riħ ta' Bet-Pegħor; u
sa llum qabru ħadd ma jaf fejn hu.
[Dt:34:7] Mija u għoxrin sena kellu Mosè meta miet; kien għadu ma ċċajparx dawl
għajnejh, u anqas saħħtu ma rħietu. [Dt:34:8] Tletin jum damu wlied Iżrael jibku
'l Mosè fil-wita ta' Mowab.
[Dt:34:9] Meta għaddew jiem il-biki għal-luttu ta' Mosè, deher Ġożwè bin Nun,
mimli bl-ispirtu ta' l-għerf, għax Mosè kien qiegħed idejh fuqu; għalhekk ulied
Iżrael qagħdu għalih, u għamlu bħalma l-Mulej kien ikkmanda lil Mosè.
[Dt:34:10] Imma qatt iżjed ma deher f'Iżrael profeta bħal Mosè li l-Mulej kien
jafu wiċċ imbwiċċ; [Dt:34:11] ħadd bħalu għas-sinjali u l-għeġubijiet kollha li
tah jagħmel il-Mulej fl-art ta' l-Eġittu kontra l-Fargħun u l-qaddejja tiegħu
kollha u artu kollha: [Dt:34:12] ħadd bħal Mosè, għall-għemejjel kollha ta'
qawwa u ta' biża' kbir li għamel quddiem Iżrael kollu.