|
FTUĦ SOLENNI TAT-TIENI SESSJONI
TAL-KONĊILJU EKUMENIKU VATIKAN II
ALLOKUZZJONI TAL-QDUSIJA TIEGĦU PAWLU VI
Il-Ħadd, 29 ta’ Settembru, 1963
Sliem lilkom, ħuti għeżież fi Kristu, li sejjaħnielkom
minn qalb il-popli kollha fejn il-Knisja Mqaddsa Kattolika
ferrxet ir-regoli ġerarkiċi tagħha. Sliem lilkom mistednin
tagħna, li ġejtu hawn minn rajkom biex flimkien magħna tieħdu
sehem fit-tieni parti tal-Konċilju Ekumeniku Vatikan II, li
b’qalb hienja Aħna qed nibdew illum, taħt il-ħarsien
tal-Arkanġlu Mikiel, Difensur tal-poplu nisrani.
Oh, kemm hu floku l-isem profetiku u nobbli ta’ “Knisja”,
jew aħjar kongregazzjoni u laqgħa ta’ din il-miġemgħa
rispettabbli ta’ aħwa, li għaliha ġew persuni ta’ rispett kbir
mir-reġjuni tal-orjent u l-punent, mill-pajjiżi tan-nofsinhar u
tat-tramuntana! Oh, kif tidher isseħħ b’tifsira ġdida s-sentenza
li tiġi f’moħħna Aħna u nosservaw dan l-ispettaklu; “Leħinhom
xtered mal-art kollha, u l-kelma tagħhom laħqet truf id-dinja.”
(Rm 10,18; Sal 19,5)! Oh, kemm jilmaw b’mod meraviljuz, f’għaqda,
dawk il-kliem misterjużi ta’ waħda u kattolika li niddeskrivuha
bihom! U minn dan l-ispettaklu li qed tippreżenta ruħha bih
il-Knisja universali, aħna mġagħlin nirriflettu mhux biss fuq l-oriġini
appostolika, li hawn qed narawha kważi pinġuta u ċċelebrata,
imma wkoll dwar l-għanijiet li l-Knisja, li Aħna nħobbu bla qies,
trid tkompli ssawwar biex tifforma bnedmin qaddisa. Il-karatteristiċi
li joħorġu għad-dawl huma dawk propji tal-Knisja; wiċċ l-Għarusa
ta’ Kristu jiddi; u l-ispirtu ta’ kull wieħed u waħda minna
jixgħel b’dak is-sens, li jinħass iżda li jibqa’ dejjem
misterjuz, li bih inħossu li aħna l-Ġisem Mistiku ta’ Kristu, u
ninħakmu minn dik l-hena bla tarf u bla paragun, li l-profani
għadhom sajmin minnha, li tinbet minn dik is-sentenza: “kemm hi
ħaġa sabiha u ħelwa li l-aħwa jgħammru flimkien” (Sal 133,1).
Għaldaqstant jidhrilna li jkun utli ħafna nikkuntemplaw u
nnaqqxu fi qlubna dak li ġej sa mill-ewwel ġrajja umana u divina
li qed iseħħ bħalissa. Infatti ninsabu hawn mill-ġdid, qiesna
f’ċenaklu ieħor, li jidher ċjejken mhux minħabba l-binja
spazjuża imma minħabba l-għadd kbir ta’ persuni li jinsabu fih;
il-Verġni Marija, Omm Kristu, tiġi hawn maġenbna mis-sema; hawn
madwarna, illi għalkemm fiż-żmien u fil-mertu Aħna l-aħħar
wieħed, Aħna suċċessuri tas-Sede tal-Appostlu Pietru, u minkejja,
miegħu naqsmu l-istess awtorità u l-istess kariga, ġejtu
tiltaqgħu magħna, Venerabblli Ħuti, li intom ukoll appostli,
għax il-bidu tagħkom jinsab fil-Kulleġġ Appostoliku u intom
il-werrieta tiegħu; miġburin hawn bl-istess fidi u bl-istess
karità, flimkien nerfgħu talba waħda; bla dubju hawnhekk aħna
ngawdu l-benna tad-don sopranaturali tal-Ispirtu s-Santu fostna,
għalliem, li jtina l-enerġija; hawnhekk l-ilsna tal-popli kollha
jidwu flimkien u l-messaġġ li jintbagħat lid-dinja kollha jkun
wieħed; hawnhekk waslet il-Knisja b’mixja ċerta wara li terrqet
għal kważi għoxrin seklu f’din id-dinja; hawnhekk il-moltitudni
appostolika mlaqqa’ minn madwar id-dinja kollha, tistejqer
qiesha minn għajn li jaqta’ kull għatx u jdawwal kull għatx ġdid;
u minn hawn, wara li tkun reġgħet qabdet il-mixja fid-dinja u
fiż-żmien, titlaq lejn destinazzjoni li tmur ’l hinn minn din
l-art u ‘l hinn miż-żmien t’issa.
Sliem, Venerabbli Ħuti: hekk jilqagħkom l-iċken wieħed
fostkom, il-qaddej tal-qaddejja t’Alla, minkejja li mgħobbi
bl-għola mfietaħ mogħtija lil Pietru minn Kristu Ġesù; hekk, hu
jirringrazzjakom tax-xhieda tal-ubbidjenza u l-fiduċja li
għandkom fih, hekk, hu juri bil-fatti li jrid jitlob, jiddjaloga,
jiddelibera, jaħdem flimkien magħkom. Insejħu b’xhud lil Alla
immortali illi sa mill-bidu ta’ din it-tieni sessjoni ta’ dan
il-Konċilju kbir, f’qalbna m’hemm ebda għan ta’ dominju uman u
lanqas interess ewlieni fis-setgħa tagħna; minflok, ħuti, hemm
ix-xewqa u r-rieda li nobdu l-kmandament divin li lilna qiegħdna
bħala l-għola Ragħaj tagħkom ilkoll u fostkom. Amar bħal dan
jitlob minnkom, jiġifieri “ix-xirka tal-qaddisin”, il-fedeltà
tagħkom lejna, qalbkom magħquda ma’ tagħna, il-kollaborazzjoni
tagħkom magħna li għalina hu “ferħ u kuruna” (cfr Fil 4, 1). U
aħna noffrulkom lura hwejjeġ li henijin noffruhomlkom: il-qima
tagħna, l-istima tagħna, il-fiduċja tagħna, l-għozza tagħna.
Kien il-ħsieb tagħna li noffru lilkom l-ewwel Enċiklika
tagħna, kif inhi t-tradizzjoni; imma għalfejn – għidna bejnna u
bejn ruħna – nikkomunikaw bil-kitba dak li f’okkażjoni ta’ hena
kbir u partikolari ħafna, jiġifieri dan il-Konċilju Ekumeniku,
nistgħu nesprimu bil-fomm lil min jinsab hawn? Issa ma nistgħux
ngħidu dak kollu li għandna f’moħħna li bil-kitba nistgħu
nesprimuh aħjar. Imma għal did-darba naħsbu li dan id-diskors ta’
issa jista’ jkun preludju kemm għal dal-Konċilju kif ukoll
għall-missjoni pontifikali tagħna. Din id-darba, għalhekk,
leħinna se jieħu post l-Enċiklika li bl-għajnuna tal-grazzja
t’Alla, Aħna nittamaw li nibgħathulkom wara li jgħaddu
dal-ġranet impenjattivi.
Omaġġ lill-memorja ta’ Ġwanni XXIII
U issa, wara li sellimtilkom jidhrilna li hu xieraq nippreżentaw
lilna nfusna lilkom. Infatti Aħna ġodda f’dil-ħidma pontifikali
tagħna, anzi pjuttost qed ninawgurawha. Intom tafu li fil-21 ta’
Ġunju li għadda, ġurnata li fiha b’ferħ kienet taħbat il-festa
tal-Qalb Imqaddsa ta’ Ġesù, il-miġemgħa tal-Kardinali – li lilha
hawn preżenti hu l-ferħ tagħna li mill-ġdid nuruha r-rispett u
l-qima tagħna – bla ma taw kas tad-dgħufija u l-imperfezzjoni
tagħna, għażlu li jaħtruna mmexxu s-Sede Episkopali ta’ Ruma u
għalhekk l-Għola Isqof tal-Knisja kollha.
Aħna u niftakru dan, fl-istess ħin ma nistgħux ninsew
il-memorja hienja u immortali tal-predeċessur tagħna Ġwanni
XXIII li ħabbejna ħafna. Fina u f’kull min irnexxilu jarah
f’dil-kariga li issa hija tagħna, ismu jġibilna quddiem
għajnejna l-memorja tal-figura doċli u saċerdotali tiegħu meta
nhar il-11 ta’ Ottubru tas-sena li għaddiet kien inawgura l-ewwel
sessjoni ta’ dal-Konċilju Ekumeniku Vatikan II, u għamel dak id-diskors
li mhux biss għall-Knisja imma wkoll għall-umanità kollha deher
li kien profezija ta’ qalb profetika dwar is-sitwazzjoni
tal-epoka li ninsabu fiha. Dak id-diskors għadu jidwi
fil-memorja tagħna u fil-kuxjenza tagħna biex juri t-triq li
għandu jimxi fiha dal-Konċilju, u se jiswa wkoll biex iwarrab
minn qlubna kull dubju u għejja, jekk ninħakmu bihom tul
dil-mixja diffiċli. O għażiż, venerabbli Papa Ġiovanni!
Jintraddlek ħajr, jintraddlek ġieħ talli amart, kważi mbuttat
minn pjan divin, li jitlaqqa’ dal-Konċilju, biex lill-Knisja
jiftħilha toroq ġodda u fl-istess ħin isawwab fuq l-art l-ilmijiet
friski u benefiċi, li għadhom misturin, li jfawru mill-grazzja
ta’ Kristu Alla. Int, bla ma kellek ebda mbuttatura mid-dinja,
bla ebda pressjoni partikolari, qiesek qed tbassar il-proġetti
t’Alla tas-smewwiet u billi twaħħadt mal-ħtiġijiet imbiegħda u
għerja ta’ żmienna, deherlek li kellek terġa’ torbot il-ħajt li
nqata’ minn mal-Konċilju Vatikan I. B’hekk int irnexxilek
tegħleb spontanjament in-nuqqas ta’ fiduċja li kien nissel f’xi
wħud dak il-Konċilju, qiesu li biex titwieżen il-Knisja kienet
biżżejjed is-setgħa suprema mogħtija minn Ġesù Kristu lill-Isqof
ta’ Ruma, li dak il-Konċilju kien għaraf, bla ma ta kas
tal-għajnuna li tiġi mill-Konċilji Ekumeniċi.
Minbarra dan int laqqajt lill aħwa, suċċessuri
tal-Appostli ħalli jerġa’ jibda l-istudju li kien waqaf u l-liġijiet
li baqgħu mdendlin, u wkoll sabiex huma jħossuhom magħqudin ħaġa
waħda mal-Papa u mingħandu jirċievu qawwa u direzzjoni ħalli
“d-depożitu sagru tad-duttrina nisranija jkun imħares u mgħallem
b’mod aktar effikaċi” (AAS 54 (1962), p. 790 [p. 1097]). Imma
flimkien ma dan l-għan nobbli tal-Konċilju int għaqqadt ieħor
ukoll, il-pastorali, kwistjoni li tidher aktar urġenti u aktar
flokha minn tal-ewwel. Int infatti wissejt: “Il-ħidma tagħna
bħala għan prinċipali lanqas m’hi li niddiskutu xi temi
prinċipali tad-dutrina ekkleżjastika”, imma pjuttost “li nidħlu
aktar fil-fond tagħha biex tkun ippreżentata skont il-ħtieġijiet
taż-żminijiet tagħna. (AAS 54 (1962), pp. 791-792 [p.
1101.1103]). Int saħħat ukoll l-opinjoni li, fl-elementi li bih
hu msawwar il-maġisteru ekkleżjastiku, id-dutrina nisranija ma
tistrieħx biss fuq l-analiżi tal-verità bir-raġuni mdawla mill-fidi,
imma wkoll fuq il-kelma li tiġġenera l-ħajja u l-azzjoni; u li
l-awtorità tal-Knisja m’għandhiex tkun esklussivament li
tikkundanna l-iżbalji li jisfugurawha, iżda għandha wkoll tniedi
dokumenti pożittivi u kostruttivi li bihom hi mogħnija. Jekk
għalhekk id-dmir tal-maġisteru ekkleżjastiku mhux biss
spekulattiv u lanqas biss negattiv, allura jeħtieġ li
f’dal-Konċilju dan jidher bl-akbar forza u qawwa tad-duttrina ta’
Kristu li qal: “Il-kliem li għidtilkom huma spirtu u ħajja” (Ġw
6, 64).
Aħna m’aħniex se ninsew u nġibu fix-xejn in-normi li
b’intwizzjoni ta’ għerf kbir fassalt int, l-ewwel missier ta’
dal-Konċilju, u li hawnhekk hu tajjeb li nerġgħu nfakkruhom:
“Iżda aħna, m’għandniex biss inħarsu dan it-teżor kbir –
jiġifieri d-duttrina kattolika -, qiesu li moħħna biss f’dak li
hu antik, imma, bil-ħeffa, bla biża’, għandna ninbqgħu
għaddejjin bil-ħidma li titlob minna din l-epoka, u nkomplu l-mixja
li l-Knisja ilha tterraq fiha għal kważi għoxrin seklu. Bħala
konsegwenza “hemm bżonn nagħmlu tagħna l-mod kif nippreżentawha
biex ikun jaqbel mal-maġisteru, li l-karattru tiegħu hu fuq
kollox pastorali” (AAS 54 (1962), pp. 791-792 [p. 1101.1103]).
U anqas se nittraskuraw il-kwistjoni importanti dwar l-għaqda
bejn kull min jemmen fi Kristu u jrid ikun parti mill-Knisja
tiegħu, li inti Giovanni, urejt li hi d-dar paterna miftuha għal
kulħadd; sabiex din it-tieni sessjoni tal-Konċilju Ekumeniku li
qed niċċelebraw, Konċlju mniedi u mibdi minnek, jimxi b’fedeltà
fit-triq li fassalt int, u jkun jista’ jilħaq dak l-għanijiet li
int xtaqt b’tant ħerqa kbira.
Liema hi fil-prinċipju t-triq u l-għan ta’
dal-Konċilju
Venerabblli ħuti, nerġgħu nibdew il-mixja li qbadna. Iżda dan l-għan
evidenti jqanqal l-ispritu tagħna biex neżaminaw ħaġ’oħra, ta’
importanza tant gravi u tant tispikka li aħna nħossuna fid-dmir
nistqarruhielkom minkejja li din l-assemblea kollha diġà taf
biha u donnha tilma bid-dija tagħha.
Mnejn se tibda, Venerabbli ħuti, il-mixja tagħna? U
mbagħad ‘il fejn se nimxu, jekk aktar milli lejn ir-raġunijiet
li s’issa tkellimna dwarhom, aħna nħarsu lejn il-liġijiet divini
li għandna nobdu? U fl-aħħar, għal liema konklużjoni għandha
twassalna din it-triq? Xi skop għandna, sakemm għadna hawn fuq
din l-art, minkejja li rridu nadattaw ruħna għaż-żminijiet u s-sitwazjonijiet
ta’ dil-ħajja li tintemm, għandna nimmiraw għalih għall-ġid
suprem tal-bnedmin, u li rridu naslu fih wara dan
il-pellegrinaġġ fid-dinja?
Dawn it-tlett mistoqsijiet, li huma tant elementari
għall-intellett imma li l-gravita tagħhom hi tal-għola livell,
għandhom tweġiba waħda, li dehrilna li għandna ntennu f’din is-siegħa
solenni u f’din il-miġemgħa u li rridu nxandru mad-dinja kollha:
jiġiferi li Kristu, ngħidu li Kristu, huwa l-bidu ta’ kollox
għalina, Kristu hu l-gwida tagħna, Kristu hu t-tama tagħna u l-iskop
kollu ta’ ħajjitna.
Dan il-Konċilju għandu jżomm sħiħ f’moħħu din ir-rabta,
waħdanija u ta’ bosta suriet, fissa u stimolanti, moħbija u
tidher, soda u gratifikanti, li biha aħna magħqudin ma’ Ġesù
Kristu, minnu mnisslin, li għalih aħna ngħixu u għalih aħna
mxennqin. Din l-assemblea tagħna hawn miġbura m’għandu jkollha
ebda dawl ieħor ħlief dak ta’ Kristu li hu d-dawl tad-dinja;
qlubna m’għandhomx ifittxu verità oħra ħlief il-kelma tal-Mulej
li hu l-imgħallem waħdieni tagħna; m’hemmx għalfejn inħabblu
rasna fuq xejn ħlief li nobdu l-preċetti tiegħu b’ubbidjenza
fidila f’kollox; m’għandu jkollha fiduċja f’xejn aktar ħlief
f’dik li tikkonferma d-dgħufija kbira tagħna għax imsejsa fuq
kliemu: “Jien magħkom sal-aħħar tad-dinja” (Mt 28,20).
Mhux li kien li, f’din is-siegħa storika, nsibu l-ħila li
ngħollu leħen li jixraql lilu! Ejjew hawnekk nagħmlu tagħna l-kliem
tal-Liturġija Mqaddsa: “Aħna nagħrfu lilek biss, o Kristu –
b’moħħ safi u sempliċi – nitolbuk bid-dmugħ u bil-kant: -Isma’
t-tnehid tagħna!” (Brevjar Ruman, Innu tal-Lawdi tal-Erbgħa
fil-liturġija tas-Siegħat, fl-ewwel u t-tielet ġimgħa
tas-Salterju, b’xi tibdil). Aħna u nlissnu dan il-kliem, quddiem
għajnejna mistgħaġba u ansjużi donnu jispikka Ġesù nnifsu,
imponenti bil-majestà grandjuża li biha jiddi l-Pantocrator
fil-Bażiliki tagħkom, Venerabbli ħuti tal-Knejjes Orjentali, u
intom ukoll tal-Knejjes tal-Punent. Hawnhekk Aħna donnu qed
naraw lill-predeċessur tagħna Onorju III jadura lil Kristu kif
narawh fil-mużajk meraviljuz li hemm fl-abside tal-Bażilika ta’
San Pawl Barra l-Ħitan. Dak il-Papa, ta’ daqs mill-iċken u
b’ġisem li jidher kważi mxejjen mixħut wiċċu fl-art, qed ibus
riġlejn Kristu, li jiddomina b’mod ġantesk, bil-mantar
tal-majestà bħala mgħallem irjali, jiddomina u jbierek
il-miġemgħa kbira miġbura fil-Bażilika li hija l-Knisja. U din
ix-xena jidhrilna li qed narawha mill-ġdid mhux f’xi xbieha fuq
il-ħajt bil-linji u l-kuluri tagħha, imma fir-realtà, f’din l-assemblea
li tagħraf lil Kristu bħala l-bidu u l-għajn li minnha jfawru l-Fidwa
tal-bniedem u l-Knisja; li bl-istess mod tagħraf lill-Knisja
bħala tnissil dinji u misterjuz, u estensjoni ta’ Kristu nnifsu;
qiesu li l-għajnejn tal-moħħna qed jaraw dik il-viżjoni
tal-Apokalissi li l-Appostlu Ġwanni jiddeskrivi b’dal-kliem:
“Imbagħad l-anġlu wrieni x-xmara tal-ilma tal-Ħajja, ċara daqs
il-kristall, tgelgel mit-tron ta’ Alla u tal-Ħaruf” (Ap 22,1).
Jidhrilna f’postu ħafna li dal-Konċilju jibda minn
dix-xbieha, u aħjar minn diċ-ċelebrazzjoni mistika. Infatti,
diċ-ċelebrazzjoni tħabbar li l-Mulej tagħna Ġesù Kristu hu
l-Verb inkarnat, Iben Alla u Bin il-Bniedem, Feddej tad-dinja,
jiġifieri tama għall-ġeneru uman u Magħllem waħdieni tiegħu,
Ragħaj, Ħobż tal-Ħajja, il-Kap tagħna u l-Vittma tagħna,
il-Medjatur ewlieni bejn Alla u l-bnedmin, Salvatur tad-dinja li
għad ikun Sultan fis-sekli ta’ bla tmiem u din iċ-ċelebrazzjoni
tiddikjara li aħna għandna sejħa divina minn Kristu, aħna
dixxipli tiegħu, appostli, xhieda, ministri, rappreżentanti; u
flimkien ma’ ħutna l-oħra aħna membri ħajjin tiegħu ilkoll
miġburin f’dak il-Ġisem wieħed immens u mistiku li, bis-saħħa
tal-fidi u tas-sagramenti, jitgħolla bla qies fost
il-ġenerazzjonijiet umani; qed nitkellmu dwar il-Knisja tiegħu,
li hi għaqda spiritwali u viżibbli, fraterna u ġerarkika,
temporali fil-preżent, imma ġurnata waħda tkun fl-eternità għal
dejjem.
Venerabbli ħuti, jekk inqisu bl-attenzjoni dak li hu
tal-akbar importanza, jiġifieri li Kristu hu l-ħallieq tagħna u
l-Kap tagħna, hu minnu li ma narawhx b’għajnejna imma hu veru, u
li kulma għandna kollox ġej minnu, tant illi flimkien miegħu
nsiru “Kristu sħiħ”, u li dwaru naqraw fil-kitbiet ta’ Santu
Wistin u li d-dutrina tal-Knisja bih mimlija, bla dubju jidhru
ċar l-għanijiet ewlenin ta’ dal-Konċilju: liema għanijiet,
fil-qosor u biex inkunu ċari, se niġbru f’erba’ punti li huma:
id-definizzjoni, jew jekk nippreferu, il-kuxjenza tal-Knisja,
ir-riforma tagħha, il-ħolqien mill-ġdid tal-għaqda bejn l-insara
u d-djalogu tal-Knisja mal-bnedmin tal-lum.
Niddefinixxu aħjar il-kunċett ta’ Knisja
Qabel kollox m’hemm ebda dubju li l-Knisja tixtieq, anzi
l-ħtieġa tad-dmir iġagħalha fl-aħħar mill-aħħar, tagħti
definizzjoni sħiħa tagħha nfisha. Aħna lkoll nafu perfettament
ix-xbiehat sbieħ li bihom hi deskritta n-natura tal-Knisja
fil-Kotba Mqaddsa; f’ħafna pajjiżi tissejjaħ il-binja ta’ Kristu,
dar t’Alla, tempju fejn jgħammar Alla, u l-poplu tiegħu,
il-merħla tiegħu, dielja, għalqa, belt u fl-aħħar Għarusa ta’
Kristu u Ġisem mistiku tiegħu. L-abbundanza ta’ dawn id-definizzjonijiet
kienu r-raġuni għala l-Knisja, imqanqla minnhom, għarfet lilha
nfisha bħala għaqda stabbilita fid-dinja, li tidher, mogħnija
bil-ġerarkija tagħha, u fl-istess ħin animata minn ġewwa b’qawwa
misterjuza. Bl-Enċiklika eminenti tal-predeċessur tagħna Piju
XII, li tibda bil-kliem Mystici Corporis, min-naħa seħħew uħud
mill-aspirazzjonijiet tal-Knisja biex tesprimi duttrina
eżawrjenti dwarha nfisha, mill-oħra kienet ta’ xprun qawwi biex
tagħti definizzjoni tagħha nfisha aktar speċifika u kemm jista’
jkun sħiħa. Il-Konċilju Ekumeniku Vatikan I għall-bidu kellu l-għan
li jaffronta dan l-argument, u biex jistudjawh inġabru
personalitajiet awtorevoli kemm minn ġewwa kif ukoll minn barra
l-Knisja. Dawn kienu mqanqlin minn bosta kawżi esterni: l-iżviluppi
fil-ħajja soċjali fid-dawl tal-kultura ta’ dak iż-żmien; it-tkattir
tar-relazzjonijiet ta’ bejn il-bnedmin; il-ħtieġa li d-diversi
denominazzjonijiet insara jkunu ġudikati skont il-fehma
waħdanija li tinsab fir-rivelazzjoni divina; u raġunijiet oħra
bħal dawn.
M’għandniex għax nistgħaġbu illi, wara li għaddew kważi
għoxrin seklu minn mindu twaqqfet ir-reliġjon ta’ Kristu, u wara
tant progress li għamlet il-Knisja kattolika u l-komunitajiet
reliġjużi l-oħra li jissejħu kristjani u meqjusin bħala Knejjes,
ma kullimkien, ebda stagħġib, konna qed ngħidu, li l-kunċett
veru, suprem u sħiħ tal-Knisja kif imwaqqfa minn Kristu u li
baqgħet tinbena mill-Appostli, għadha teħtieġ tifsira aktar
bir-reqqa. Il-Knisja hi misteru, jiġifieri realtà misterjuza
imwaħħda ħaġa waħda mal-preżenza divina, u għalhekk min-natura
tagħha tawtorizza studji ġodda u dejjam aktar fil-fond tagħha
nfisha.
Il-moħħ uman min-natura tiegħu jiżviluppa bil-ħsieb u l-iskoperti.
Minn xi veritajiet li jikseb mill-esperjenza jasal għal għarfien
aktar profond u għoli kemm fil-qies u wkoll fil-metodu. Mill-veritajiet
l-oħra djalettikament jislet oħrajn; u meta jieqaf janalizza xi
realtà magħmula minn bista elementi u garantita miċ-ċertezza
fundamentali, jieqaf fuq xi wieħed minn dawn l-aspetti; biex
hekk jagħti sens lix-xogħol tal-ispirtu investigattiv li li fuqu
msejsa listorja tal-ġeneru uman.
Jidhrilna li wasal iż-żmien li fih jeħtieġ neżaminaw
aktar fil-fond, norganizzaw u nesprimu l-verità dwar il-Knisja
ta’ Kristu, forsi mhux b’dawk l-istqarrijiet li jissejħu
‘definizzjonijiet dommatiċi’ imma pjuttost billi
b’dikjarazzjonijiet ta’ maġisteru aktar trasparenti u awtorevoli
l-Knisja titkellem dwar dak li taħseb dwarha nfisha.
Il-kuxjenza tal-Knisja tiċċara lilha nfisha, b’rabta
sfiqa ma’ fedeltà sħiħa lejn il-kliem u lejn dak li afferma
Kristu, billi tilqa’ b’rispett reverenzjali t-tagħlim żgur tat-Tradizzjoni
Mqaddsa, ubbidjenti għad-dawl interjuri li jtiha l-Ispirtu s-Santu,
li issa donnu qed jitlob dan mill-Knisja: li bil-forza kollha
tagħha tfittex li tfiehem lill-bnedmin kollha, hi x’inhi.
Aħna nifhmu li għad jseħħ dan l-awgurju tagħna: li
f’dal-Konċilju Ekumeniku l-Ispirtu tal-verità jsawwab id-dawl l-aktar
għammiexi tiegħu fuq il-Knisja qaddisa u għalliema biex
itarfilha d-duttrina l-aktar evidenti dwar in-natura tal-istess
Knisja, ħalli b’hekk jiġri li l-Għarusa ta’ Kristu tfittex lilu
bħala mudell u, imqanqla b’imħabba taħraq nar lejh, tagħmel
ħilitha kollha sabiex tiskopri għamlitha, jiġifieri s-sbuħija li
Hu jrid li tiżreġ fil-Knisja tiegħu.
Għaldaqstant is-suġġett ewlieni li qed nipproponu għal
din it-tieni sessjoni tal-Konċilju Ekumeniku jirrigwarda l-Knisja.
Għalhekk se tkun studjata sewwa n-natura intima tagħha, biex
inkunu nistgħu naslu għal spjegazzjoni kompatibbli mal-lingwaġġ
uman, sabiex il-vera kostituzzjoni ewlenija tal-Knisja titfisser
aktar fil-fond u toħroġ aktar għad-dawl il-missjoni diffenzjata
u salvifika tagħha.
L-ispekulazzjoni filosofika tista’ tislet minn dan
riflessjonijiet straordinarji ġustfikati għall-aħħar, illi
jistgħu jkunu mgħarbla b’attenzjoni anki minn ħutna mifrudin
minna, għax spjegazzjonijiet bħal dawn, kif nixtiequ minn qiegħ
qalbna, lilhom ukoll jindikawlhom aħjar it-triq biex iseħħ
il-qbil unanimu.
Fost il-ħafna problemi diversi li se jiddiskuti l-Konċilju,
l-ewwel waħda se tolqot lilkom bħala Isqfijiet tal-Knisja t’Alla.
M’għandniex diffikultà niżgurawkom li Aħna qed nistennew dan id-dibattitu
b’tama kbira u fiduċja sinċiera. Fil-prattika, filwaqt li
naċċettaw id-dikjarazzjonijiet dommatiċi dwar l-Isqof ta’ Ruma
tal-Konċilju Ekumeniku Vatikan I, hemm bżonn neżanimaw aktar fil-fond
id-duttrina dwar l-Episkopat, id-dmirijiet tiegħu u r-relazzjonijiet
tiegħu ma’ Pietru.. B’hekk lilna jaslulna l-kriterji li għandna
nimxu fuqhom biex inwettqu l-funzjoni appostolika tagħna.
Minkejja li Kristu żejjen din il-funzjoni universali bil-milja u
l-awtorità tas-setgħa li jixirqilha, kunu afu però li tista’
tisseddaq b’ħiliet akbar bl-għajnuna u l-kollaborazzjoni jekk
il-maħbubin u venerabbli Ħuti fl-Episkopat juru magħna
kollaborazzjoni aktar ta’ siwi u aktar konxja tal-kariga li huma
mgħobbijin biha, b’modi u għamliet li jridu jiġu stabbiliti kif
jixraq.
Wara li din id-duttrina tkun iċċarata, jkun imiss
il-kapitlu l-ieħor, li għandu x’jaqsam mal-istruttura tal-Ġisem
mistiku li jidher ta’ Kristu, li hija l-Knisja militanti u
pellegrina fuq l-art, jiġifieri s-saċerdoti, il-reliġjużi,
il-fidili, kif ukoll Ħutna mifrudin minna, għax huma wkoll
għandhom is-sejħa biex ikollhom sehem sħiħ fiha.
Kulħadd konxju kemm hu importanti u x’valur għandu dan l-impenn
teoloġiku tal-Konċilju, li minnu l-Knisja tista’ tikseb għarfien
akbar tagħha nfisha, jiġifieri l-enerġija tagħha, id-dawl tagħha,
il-ferħ tagħha u l-qdusija tagħha. Nittamaw li Alla jtemm dawn
it-tamiet tagħna!
It-tiġdid tal-Knisja kattolika
Dawn it-tamiet jolqtu wkoll għan primarju ieħor tal-Konċilju li
qed niċċelebraw: hu dak li ngħidulu t-tiġdid tal-Knisja.
Fil-fehma tagħna dan it-tiġdid għandu jibda mill-għarfien
tar-relazzjoni li biha l-Knisja hi marbuta ma’ Kristu. Kif
għidna, il-Knisja trid tfittex mill-ġdid xbhietha fi Kristu.
Jekk wara din id-diskussjoni tara li hemm xi dell, xi difett
fil-wiċċ tagħha, fil-libsa tat-tieġ tagħha, x’għandha tagħmel
bl-inizjattiva u bil-kuraġġ? Kif inhu ovvju, din ir-riċerka ma
jkollha ebda għan ieħor ħlief it-tiġdid tagħha nfisha, tikkoreġi
lilha nfisha, terġa’ lura biex taqbel mal-mudell divin tagħha,
għax id-dmir ewlieni tagħha hu li timitah.
Niftakru kliem Kristu fit-talba saċerdotali, meta kellu
mdendlin fuqu l-aħħar turmenti u l-mewt: “U jien minħabba fihom
nagħti ħajti, biex huma wkoll ikunu mqaddsin permezz tal-verità”
(Ġw 17,19).
Il-Konċilju Vatikan II – din hi l-fehma tagħna – għandu
japplika u jimxi fuq din id-direttiva tal-ħajja li ried Kristu.
Hekk biss, meta l-ħidma għall-qdusija interjuri tkun intemmet,
il-Knisja tkun tista’ turi wiċċha lid-dinja kollha, u tgħid
dal-kliem: Min jara lilha jara lil Kristu, l-istess bħalma r-Redentur
Divin kien stqarr dwaru nnifsu: “Min ra lili ra lill-Missieri” (Ġw
14,9).
Minn dan l-aspett il-Konċilju Ekumeniku jista’ jitqies
rebbiegħa ġdida li fi ħdan il-Knisja terġa’ tqanqal enerġiji u
possibbiltajiet enormi li donnhom baqgħu mistura fil-qlub.
Infatti hu għan tal-Konċilju, kif jidher ċar, li kemm
ir-rikkezzi interjuri tal-Knisja kif ukoll in-normi li
jirregolaw l-istituzzjonijiet kanoniċi tagħha, kif ukoll
il-forom ritwali jerġgħu jiksbu l-enerġija primittiva tagħhom.
Jiġifieri li dal-Konċilju jimmira biex il-Knisja tenfasizza dik
il-perfezzjoni u l-qdusija inkantevoli li jistgħu jiġu biss
mill-imitazzjoni ta’ Ġesù Kristu u l-għaqda mistika miegħu li
jista’ jtiha l-Ispirtu s-Santu.
Bla dubju l-Konċilju għandu sejħa biex iġedded il-Knisja
b’aktar qawwa. Iżda jeħtieġ noqgħodu attenti ħalli, minħabba l-fatt
li qed naffermaw u nixtiequ dan kollu, ma jkunx hemm xi ħadd li
jaqtagħha li f’dawn iż-żminijiet il-Knisja tista’ tkun akkużata
li m’obdietx l-intenzjoni tal-Fundatur tagħha f’ħaġa daqstant
importanti. Bil-maqlub, il-fatt li qed tistqarr b’mod ċar
il-fedeltà tagħha lejn Kristu f’dak li hu essenzjali, jimlieha
b’ferħ rikonoxxenti u jnissel fiha ħerqa kbira u mpenn biex
tneħħi t-tbajja li għandha, ħtija tad-dgħufija umana. Għalhekk,
it-tiġdid li qed jaħseb fih il-Konċilju m’għandux jaqleb ta’
taħt fuq il-ħajja tal-Knisja attwali, imma pjuttost illi
jirrispetta dawn it-tradizzjonijiet u jeħlishom mill-għamliet
mgħawġa u evanexxenti, billi jagħmilhom aktar awtentiċi u
għammiela.
Forsi Ġesù lid-dixxipli ma qalilhomx: “Jiena d-dielja
vera u Missieri l-bidwi. Kull fergħa fija li ma tagħmilx frott
jaqtagħha; u kull waħda li tagħmel il-frott jiżborha u jnaddafha,
biex tagħmel frott aktar?” (Ġw 15, 1-2). Dal-kliem tal-Evanġelju
huwa aktar minn biżżejjed biex ifisser sew il-punti prinċipali
tal-perfezzjonament li l-Knisja qed tfittex u ssegwi. It-tema
tal-perfezzjonament tagħha jolqot il-vitalità interjuri u
esterjuri tagħha: bħalma Kristu hu ħaj il-Knisja għandha tkun
ħajja wkoll. Dment li l-fidi u l-karità jkunu l-prinċipji
tal-eżistenza tagħha, huwa ċar li ma tista’ tinjora xejn minn
dak li jista’ jsaħħaħ rieda hienja u jagħti manteniment ġdid
lill-fidi u li l-kultura u l-edukazzjoni nisranija jagħmilhom
aktar effiċjenti biex jintlaħqu dawn l-għanijiet. Irridu nfissru
li bl-ebda mod m’għandna nittraskuraw la l-istudju bla heda u
lanqas il-kult l-aktar devot tal-verità divina, li huma bla
dubju l-pedamenti ta’ din ir-riforma. Ir-rispett lejn il-karità
se jkollu l-post tal-akbar unur. Għalhekk irridu nixxenqu għal
“Knisja ta’ karità” jekk irridu li hi jkollha ħila tiġġedded
bis-serjetà u – dak li hu aktar iebes u diffiċli – tittrasforma
d-dinja kollha. Minbarra dan, il-karità, kif jaf kulħadd, hija
r-reġina u qiesha l-għerq tal-virtuwjiet insara l-oħrajn kollha,
jiġifieri tal-umilta, tal-faqar, tal-pjetà, tal-ispirtu ta’
sagrifiċċju, tal-kuraġġ fl-istqarrija tal-fidi, tal-imħabba fit-tfittxija
għall-ġustizzja u tal-virtuwijiet l-oħra li l-bniedem iħaddem
bl-imġieba tiegħu.
F’dan, ix-xogħol tal-Konċilju Ekumeniku jimraħ f’oqsma
bla tarf: Il-Liturġija Mqaddsa hi qasam minnhom mingħajr dubju
fost tal-ewwel u li twarrad bil-karità. Minħabba li fl-ewwel
sessjoni saret ħafna diskuzzjoni fit-tul dwar dan, nittamaw li
issa tasal għal konklużjonijiet imqita. L-ispirtu tal-Padri
konċiljari żgur li se jimpenja ruħu bl-istess ħeġġa u l-istess
ħerqa fl-oqsma l-oħra wkoll; minkejja li hemm il-biża’ li
minħabba n-nuqqas ta’ ħin mhux il-kwistjonijiet kollha jistgħu
jkunu eżaminati fil-fond kif jixirqilhom, tant illi l-istudju
dwar xi wħud minnhom ikollu jitħalla għal xi sessjoni aktar ‘il
quddiem.
Ir-rikostruzzjoni tal-għaqda fost l-insara
Il-predeċessur tagħna Ġwanni XXIII kien stabbilixxa għan ieħor,
it-tielet wieħed, illi għandu jitqies assolutament l-aktar
wieħed gravi fil-qasam tal-istituzzjonijiet spiritwali; qed
nirreferi għal dak li għandu x’jaqsam “mal-insara l-oħra”,
jiġifieri dawk, li minkejja li jemmnu fi Kristu, ma nistgħux –
oh! Ferħ miċħud lilna! – nikluduhom ma’ dawk li huma magħqudin
magħna f’għaqda perfetta fi Kristu. Din l-għaqda li minħabba
fiha huma suppost magħqudin magħna bis-saħħa tal-Magħmudija
tista’ toffrihielhom biss il-Knisja kattolika, u huma dan
jixtiequh għax hi rabta meħtieġa.
Dak li qed jiġri llum fi ħdan il-komunitajiet insara
mifrudin minna u li qed jafferma ruħu jum wara ieħor, juri
infatti, u aktar minn kollox, żewġ affarijiet: li l-Knisja ta’
Kristu hi waħda u għandha tkun waħda u li din l-għaqda
misterjuza li tidher ma tistax isseħħ jekk mhux bis-saħħa ta’
fidi waħda, jekk mhux bis-sehem fl-istess Sagramenti, jekk mhux
b’rabta ma’ ordinament ekkleżjastiku wieħed, minkejja li wieħed
jista’ jaċċetta lingwaġġi differenti, istituzzjonijiet leġittimi,
regoli ta’ mġieba skont il-preferenzi ta’ kull waħda.
X’għandu jaħseb, u kif għandu jġib ruħu l-Konċilju
quddiem dan l-għadd sostanzjali ta’ folol ta’ ħutna mifrudin
minna u dwar il-varjetajiet possibbli fi ħdan din għaqda? Huwa
ċar. Din il-miġemgħa konċiljari hija eċċezzjonali anki minħabba
dir-raġuni. Tal-anqas fix-xewqat, fit- talb lil Alla, fit-tħejjija,
il-Konċilju għandu x-xenqa ta’ dik li ngħidulha ekumeniċità
sħiħa u universali. Illum titbissmilna t-tama, għada forsi tkun
realtà. Filwaqt li jsejjaħ, jgħodd, jiġbor fil-maqjel, in-nagħaġ
li bi dritt u ġustizzja jiffurmaw il-merħla, il-Konċilju, intant
jiftaħ il-bibien, jgħolli leħnu u jistieden bil-ħerqa lil tant
nagħaġ ta’ Kristu li għadhom mhumiex miġburin fil-magħlaq
tal-istess maqjel. Għalhekk dan il-Konċilju jistenna, fiduċjuz
li jagħmel ħiltu biex fil-ġejjiieni jkunu bosta li bi spirtu
fratern ikunu sehem mill-ekumeniċità awtentika tiegħu.
Hawnhekk, id-diskors tagħna hu indirizzat b’rispett lejn
id-delegati tal-komunitajiet insara mifrudin mill-Knisja
kattolika, mibgħutin minnhom biex jassistu għal dil-laqgħa
solenni bħala, kif ngħidu, osservaturi.
Hu pjaċir tagħna nilqgħuhom minn qalbna.
Irroddulhom ħajr talli ġew.
Permezz tagħhom irridu nibagħtu lill-venerabbli komunitajiet
insara li huma qed jirrappreżentaw hawnhekk, messaġġ li jesprimi
l-għozza tagħna paterna u fraterna.
Leħinna jitriegħed u qalbna tħabbat għax bħalma l-preżenza
tagħhom fostna ttina faraġ bla qies u tama ħelwa, bl-istess mod
il-firda tagħhom minn magħna tnikket bl-imrar ‘il qalbna.
Jekk hemm xi ħtija fina għal dil-firda, b’talba umli
nitolbu maħfra lil Alla u nitolbu maħfra lil dawk ħutna jekk
huma jħossu li aħna offendejniehom. Min-naħa tagħna aħna lesti
naħfru minn qalbna l-offiżi lill-Knisja kattolika u lesti ninsew
l-uġigħ li feriha minħabba l-kontroversji mġebbdin u l-firdiet.
Jalla l-Missier ċelesti jilqa’ bit-tjieba din id-dikjarazzjoni
tagħna u jrodd lil kulħadd paċi verament fraterna.
Kif nafu tajjeb, għad hemm kwistjonijiet li min-natura
tagħhom huma gravi u kumplikati,
Kwistjonijiet li hemm bżonn nistudjawhom, niddiskutuhom u
nsolvuhom. Bil-karità ta’ Kristu li ssuqna rridu verament li dan
iseħħ bla telf ta’ żmien; imma nagħrfu wkoll li hemm bżonn ħafna
kundizzjonijiet sabiex dawn id-diffikultajiet jista’ jintlaħaq
ftehim dwarhom u tinstab soluzzjoni għalihom, u dawn
il-kundizzjonijiet għadhom ma waslux biex jippermettulna naslu
nħollu l-kobba ta’ dil-problema. Madankollu ma jkunx ta’ wġigħ
għalina nistennew bil-paċenzja il-jum hieni li fih fl-aħħar
isseħħ ir-rikonċiljazjzoni perfetta.
Sadttant nixtiequ nikkonfermaw lill-osservaturi li hawn
preżenti xi kriterji ewlenin li aħna nifhmu li fuqhom għandha
sseħħ l-għaqda ekkleżjastika ma’ ħutna mifrudin, sabiex huma
jkunu jistgħu jwassluhom, kull wieħed u waħda lill-komunitajiet
insara tagħhom, u barra minn hekk, sabiex leħinna jasal ukoll
għand il-venerabbli ħutna nsara mifrudin minna u li ma aċċettawx
l-istedina biex jingħaqdu magħna, anki mingħajr impenn ta’ rbit
reċiproku ma’ dal-Konċilju. Minkejja illi, kif nemmnu, huma diġà
jafuhom dawn il-kriterji, aħna nemmnu li jkun ta’ vantaġġ li
nerġgħu ntennuhom issa.
Id-diskors li qed nindirizzawlhom hu assolutament
paċifiku u sinċier. Fih m’hemm moħbi ebda għejra, ebda kalkolu
moħbi ta’ interess terren. Aħna, kif hu dmirna, marbutin għal
kollox, hielsa u sodi, mal-fidi tagħna, li aħna nemmnu
b’ċertezza li hi divina. Madankollu aħna ċerti wkoll li hi, żgur
mhix ostaklu biex naslu għall-ftehim mixtieq bejnna u bejn ħutna
mifrudin minna: infatti din hi verità divina, li hi l-bidu
tal-għaqda, mhux tan- nuqqas ta’ qbil u l-firda. Wara kollox,
marridux li l-fidi tagħna tkun sors ta’ polemika magħhom.
Imbagħad, bir-rispett dovut, inqisu kemm hu korrett
il-patrimonju reliġjuż li wirtna minn ta’ qabilna li hu komuni
għal kulħadd, u li ħutna mifrudin żammew u ħarsu u f’xi każi
żviluppawh ukoll. Napprovaw bil-ferħ l-isforzi ta’ min bl-onestà
jfittex li joħroġ għad-dawl u jagħti ġieħ lit-teżori awtentiċi
tal-verita u tal-ħajja spiritwali ta’ dawn ħutna mifrudin,
bl-għan li r-relazzjonijiet ta’ bejnietna jitjiebu. Aħna
fiduċjużi li huma wkoll għatxana biex isiru jafu d-duttrina
tagħna f’aktar dettall, josservaw kif din tnixxi raġjonevolment
mill-kumplessità tar-Rivelazzjoni divina u jaraw li jiksbu wkoll
għarfien aħjar tal-istorja tagħna u tal-ħajja reliġjuża tagħna.
Minbarra dan, hu pjaċir tagħna li dwar dal-punt, Aħna, li
aħna konxji mid-diffikultajiet gravi ħafna li jostakolaw l-għaqda
tant mixtieqa, naffermaw li Aħna nqiegħdu l-fiduċja kollha
tagħna f’Alla. Għal dan il-għan Aħna nkomplu nduru bit-talb
tagħna lejh u naħdmu bil-forzi tagħna kollha biex noffru xhieda
aktar evidenti tal-ħajja nisranija u tal-karità fraterna. Jekk
imbagħad ir-riżultat ma jkunx dak li nixtiequ u nistennew aħna,
niftakru f’dal-kliem ta’ Kristu, mimli faraġ: “Dak li ma jistax
ikun għall-bnedmin, għal Alla jista’ jkun” (Lq 18,27).
Djalogu tal-Knisja mad-dinja tal-lum
Fl-aħħar, il-Konċilju kellu rakkomandazzjoni biex jintrabat mal-komunità
umana tal-lum billi jibni speċi ta’ pont. Dan hu fatt meraviljuz!
Filwaqt li bl-għajnuna tal-Ispirtu s-Santu, hi tibqa’ dejjem
iżżid il-ħeġġa tagħha, il-Knisja tintgħaraf u tibqa’ bogħod
mis-soċjetà profana li hi mdawra biha, biex b’hekk tiskopri
wkoll u tikkkonferma l-impenn missjunarju mogħti lilha, dmir
kapitali, bil-mira li bla heda ta’ xejn jibqa’ jitħabbar l-Evanġelju
lill-ġeneru uman, hi x’inhi l-kundizzjoni tiegħu, skont l-amar
li rċeviet.
Wara kollox, intom stess, venerabbli ħuti ġarrabtu l-esperjenza
ta’ dal-prodiġju. Fil-ftuħ tal-ewwel sessjoni, u mixgħulin mid-diskors
tal-inawgurazzjoni ta’ Ġwanni XXIII, mill-ewwel fhimtu li x-xogħol
tagħkom hu li tiftħu beraħ, biex ngħidu hekk, messaġġ ta’ merħba,
ta’ fraternità, ta’ tama lill-bnedmin kollha. Att li żgur mhux
tas-soltu, iżda meraviljuz! Id-don tal-profezija, biex ngħidu
hekk, mogħti lill-Knisja, donnu sbroffa f’daqqa; u bħalma San
Pietru f’jum il-Pentekoste kien imnebbaħ biex bla telf ta’ żmien
jiftaħ ħalqu u jkellem lill-poplu, intom ukoll ma qtajtuhiex li
tiddiskutu l-ewwel dak li jolqot lilkom iżda dak li jolqot
lill-umanità, ma ħadtux deċiżjoni li titkellmu bejnietkom, imma
li tindirizzaw lill-bnedmin.
Minn dan, venerabbli ħuti, joħroġ li l-karatteristika
ewlenija ta’ dal-Konċilju hi l-karità, karità kbira u bla qies,
karità li aktar moħħha fil-ġid tal-oħrajn milli fl-interessi
tagħha, jiġifieri moħħha fl-imħabba universali ta’ Kristu!
Dil-karità terfa’ qlubna ‘l fuq. Meta nsibu quddiem
għajnejna l-ħajja tal-bnedmin kif inhi llum, istintivament jiġri
li aktar tolqotna l-biża’ milli l-faraġ, aktar ninħakmu min-niket
milli mill-ferħ, u aktar inkunu moħħna biex inżommu l-periklu
bogħod minna u biex nikkundannaw l-iżbalji milli biex nibnu l-fiduċja
u l-ħbiberija.
Jeħtieġ inħarsu lejn ir-realtà, u bl-ebda mod ma naħbu l-ġerħa
li għal ħafna raġunijiet tferi saħansitra lil dan l-istess
Konċilju universali. Forsi aħna tant għomja li mhux qed
nosservaw tant postijiet vojta waqt f’din l-assemblea? Fejn huma
ħutna ta’dawk in-nazzjonijiet fejn ġiet dikjarata gwerra
lill-Knisja? U f’liema qagħda tinsab il-Knisja? Meta nqisu dawn
il-fatti, jidhrilna li huma ferm aktar gravi jekk ħarsitna ddur
fuq dak li nafu, u aktar u aktar lejan dak li ma nistgħux inkunu
nafu, dwar il-Ġerarkija sagra, dwar ir-reliġjużi, u l-verġni
qaddisin, u dwar l-għadd bla qies ta’ wliedna li minħabba l-fedeltà
żonqrija lejn Kristu u lejn il-Knisja huma maħkumin mill-biża’,
vessazzjonijiet, tribulazzjoni u oppressjoni. Kemm inħossu
qalbna titnikket minħabba din it-tbatija, u kemm aħna aktar
imnikktin meta naraw li f’ċerti territorji l-libertà reliġjuża
kif ukoll drittijiet fundamentali oħra tal-bniedem huma
kalpestati mill-ideoloġiji u s-sistemi ta’ min ma jittollerax
opinjonijiet differenti minn tiegħu fejn tidħol il-politika,
ir-razza, ir-reliġjon ta’ kull ġeneru. Inħossuna mnikktin ukoll
li f’xi postijiet għad hemm diskriminazzjoni kontra min irid
jistqarr ir-reliġjon tiegħu bla ħabi u bil-libertà. Però. Aħna u
nikkundannaw dan il-ħażen, minflok kliem iebes, nippreferu
nagħmlu eżortazzjoni sinċiera u ħielsa lil kull min qed jerfa’
r-responsabbiltà ta’ dis-sitwazzjoni ta’ niket, sabiex, fl-aħħar,
jieqaf jiżra’ l-mibgħeda bla raġuni lejn ir-reliġjon kattolika.
Kulmin jistqarr li hu kattoliku għandu jitqies bħala ċittadin
mhux bħala għadu li ma tistax tafda fih, anzi għandu jitqies
bħala persuna ħawtiela fi ħdan l-istat li jgħix fih.
Napprofittwa ruħna wkoll minn din l-okkażjoni biex b’għozza
kbira nsellmu lil-kattoliċi li qed ibatu minħabba l-fidi tagħhom,
u nitolbu bil-ħerqa lil Alla għalihom biex ikun ta’ faraġ
partikolari għalihom.
Is-swied il-qalb tagħna ma jintemmx hawn. Jekk inħarsu
lejn il-familja umana, ninħakmu minn ansjetà enormi minħabba d-diżastri
li tinsab tissara magħhom: fuq kollox l-ateiżmu, li ħakem parti
mill-komunità umana u f’dak li għandu x’jaqsam mal-mentalità,
il-morali u l-ħajja soċjali, qaleb l-ordni ta’ kollox ta’ taħt
fuq b’mod li ftit ftit il-bniedem qed warrab fil-ġenb il-kunċett
preċiz ta’ dak l-ordni. Aktar mhu qed jiċċara d-dawl li ġej minn
għarfien akbar u aħjar tan-natura, ftit ftit – sfortunatament –
l-għarfien ta’ Alla aktar qed jiċċajpar u bħala konsegwenza qed
jiċċajpar ukoll l-għarfien tal-bniedem innifsu. Għalhekk,
filwaqt li l-progress qed jipperfezzjona b’mod tal-għaġeb magni
ta’ kull tip u għamla għall-użu tal-bniedem, ta’ kuljum is-solitudni,
is-swied il-qalb, id-disperazzjoni qed jinvadulu qalbu.
7. Kieku għandna ħafna xi ngħidu dwar il-kundizzjonijiet
kumplikati u, għal ħafna raġunijiet, ta’ niket, tal-bniedem
modern, imma llum mhux il-kas li nitkellmu dwarhom. Issa, kif
għadna kif stqarrejna, qalbna mħeġġa bil-karità bħalma hi mħeġġa
l-Knisja miġbura fil-Konċilju. Qed insegwu b’simpatija kbira din
l-epoka tagħna u l-ħafna manifestazzjonijiet kontradittorji
tagħha, u aħna maħkumin ukoll minn rieda bla qies biex
lill-bnedmin kontemporanji nwasslulhom il-messaġġ tal-imħabba,
tas-salvazzjoni u tat-tama li Kristu ġab fid-dinja: “Alla ma
bagħatx lil Ibnu biex jagħmel ħaqq mid-dinja imma biex id-dinja
ssalva permezz tiegħu” (Ġw 3, 17).
Jalla d-dinja tkun taf fiż-żgur li l-Knisja tħares lejha
bl-imħabba, li għandha ammirazzjoni sinċiera lejha u l-għan
sinċier tagħha mhux li tiddominaha imma li taqdiha, mhux li
tiddisprezzaha imma li tkattrilha d-dinjità tagħha, mhux li
tikkundannaha imma li toffrilha faraġ u salvazzjoni.
Minn dal-Konċilju li ħarstu timraħ fuq id-dinja kollha,
il-Knisja ddawwar il-ħarsa ta’ moħħha lejn xi kategoriji ta’
persuni. Jiġifieri, tħares lejn il-foqra, lejn min hu fil-bżonn,
lejn min hu mnikket, u lejn min hu magħkus minħabba l-ġuħ u l-uġigħ
li huma kollha marbutin ma’ xulxin: għalhekk iddur lejn dik
il-parti tal-umanita li tbati u tibki, għax taf li dawn
il-persuni jiffurmaw parti minnha bi dritt evanġeliku, u hi
hienja ttenni l-istess kliem tal-Mulej: “Ejjew għandi, intom
ilkoll” (Mt 11, 28).
Il-Knisja mbagħad iddawwar ħarsitha lejn in-nies
tal-kultura, dawk iddedikati għall-istudju letterarju,
għall-osservazzjoni tan-natura, għal-‘belle arti’; il-Knisja
tagħti ġieħ lilhom ukoll, u b’interess kbir għandha l-ħsieb
tilqa’ l-esperjenzi tagħhom, tapprova l-frott tal-ġenju tagħhom,
tiddefendi l-libertajiet tagħhom u lill-qlub inkwieta tagħhom
toffrilhom aċċess għall-għola sferi tal-kelma divina u
tal-grazzja divina.
Tħares lejn il-ħaddiema, lejn id-dinjità ta’ persunthom u
tax-xogħol li jagħmlu, lejn it-talbiet leġittimi tagħhom, lejn
il-ħtiġijiet tagħhom li għadhom mhux mitmuma, jalla l-qagħda
soċjali tagħhom titjieb u l-ħajja spiritwali tagħhom timxi ‘l
quddiem; u wkoll għall-ħidma li wieħed jista’ jafdalhom
f’idejhom li però għandha ssir bi spirtu rett u nisrani; qed
nitkellmu dwar il-missjoni li hemm bżonn jinħalaq ordni ċivili
ġdid li fih il-bnedmin ikun ħielsa u jħossuhom aħwa. Il-Knisja,
Omm u Għalliema tinsab magħhom.
Tħares lejn min jiggverna. Minflok it-twiddib li soltu
spiss ikollha tindirizzalhom, illum il-Knisja ddur lejhom bi
kliem mimli inkuraġġiment u fiduċja. Kunu qalbkom tajba,
kapijiet tan-nazzjonijiet! Lill-popli tagħkom tistgħu ttuhom
bosta mill-ġid meħtieġ fil-ħajja tal-bniedem, jiġifieri l-ħobż,
it-tagħlim, l-ordni, id-dinjità li jistħoqqilhom it-tfal u ċ-ċittadini;
dan però dment li intom tkunu konxji dwar x’inhu l-bniedem, ħaġa
li jista’ jgħallimhulkom biss u sħiħ, id-dehen nisrani. Meta
taħdmu bi ftehim kollettiv skont il-liġi tal-ġustizzja u
tal-imħabba, tkunu tistgħu tirregalawlhom il-ġid l-aktar
prezzjuz fost kollox, il-paċi li kulħadd jixtieq b’qalbu kollha
u li l-Knisja tiddefendi u tmexxi ‘l quddiem b’tant
determinazzjoni; b’hekk tkunu tistgħu tgħaqqdu l-popolazzjonijiet
kollha f’nazzjon wieħed. Alla magħkom!
Il-Knisja kattolika tħares aktar ‘il bogħod, lil hinn
mill-konfini tal-famlja nisranija; infatti kif tista’ mħabbitha
tibqa’ magħluqa f’ċertu limiti meta hi għandha timta l-imħabba
ta’ Alla l-Missier, li “jtalla’ x-xemx tiegħu sew fuq il-ħżiena
u sew fuq it-tajbin, u jniżżel ix-xita sew fuq min hu tajjeb u
sew fuq min m’huwiex” (cfr Mt 5,45), u li tant ħabb id-dinja li
ta lil Ibnu l-waħdieni biex bih issalva?” (cfr Ġw, 3,16). Għal
dir-raġuni hi timraħ lil hinn mill-komunitajiet insara u tħares
lejn ir-reliġjonijiet l-oħra li għadhom iħaddnu l-kunċett u l-għarfien
ta’ Alla waħdieni, ħallieq, ġeneruz, l-aktar għoli u li
jittraxxendi n-natura ta’ kollox; dawk li jipprattikaw il-kult
ta’ Alla b’atti ta’ pjetà sinċiera u li fuq dawn id-drawwiet u
minn dat-twemmin isejsu l-prinċipji tal-ħajja morali u soċjali.
F’dawn ir-reliġjonijiet il-Knisja kattolika tinnota bla
dubju, u b’għafsa ta’ qalb, nuqqasijiet, mankanzi u żbalji;
madankollu ma tistax ma ddawwarx ħsiebha lejhom ukoll, biex
tiżgurahom li r-reliġjon kattolika tiġġudika u tirrispetta dak
li hu veru, tajjeb u onest li jinsab fihom; imbagħad biex
tfakkar illi – peress li tiddefendi b’konvinzjoni – kif jitolbu
l-esiġenza u d-dmirijiet ċivili – id-drittijiet ta’ Alla fuq
il-bnedmin, hi minn ta’ quddiem biex fost il-bnedmin ta’ żmienna
tiddefdni s-sens reliġjuz u l-kult ta’ Alla.
Fl-aħħar, il-Knisja tħares lejn l-oqsma l-oħra immensi
tal-attività umana: jiġifieri fejn qed jitrabbew
il-ġenerazzjonijiet il-ġodda taż-żgħażagħ, mixgħulin bix-xewqa
li jgħixu u jiddistingwu ruħhom; fejn in-nazzjonijiet il-ġodda
jiksbu għarfien tad-drittijiet tagħhom, tal-libertajiet u
tal-istituzzjonijiet ċivili; fejn għadd bla qies ta’ bnedmin
isofru s-solitudni minkejja li jgħixu fil-ħamba ta’ komunità
umana li ma jirnexxiliex twassal lill-ispirtu tagħhom kelma ta’
salvazzjoni. Il-Knisja ddawwar kelmtha lejn dawn kollha, leħen
mimli tama u tawgura u toffri lil kulħadd id-dawl tal-verità,
tal-ħajja u tas-salvazzjoni għax Alla “jrid li l-bnedmin kollha
jsalvaw u jaslu biex jagħrfu l-verità” (1 Tim 2,4).
Venerabbli ħuti,
Lil-missjoni afadata f’idejna biex inwasslu s-salvazzjoni, hija
kbira u iebsa. Biex naslu għal dan kif imiss aħna nġabrna hawn
flimkien f’din l-assemblea solenni. L-armonija bejn qlubna lkoll,
soda u fraterna, tmexxina u ssaħħaħna. Jalla l-komunjoni tagħna
mal-Knisja ċelesti tkun ta’ fejda għalina; jalla jgħinuna l-qaddisin
tas-sema li huma meqjumin b’devozzjoni partikolari fid-diversi
djoċesijiet u kongregazzjonijier reliġjużi; jalla jgħinuna l-anġli
u l-qaddisin kollha speċjalment il-qaddisin Pietru u Pawlu, San
Ġwanni l-Battista u b’mod partikolari ħafna San Ġużepp li l-Konċilju
ddikjarah patrun tiegħu. Jalla tishar fuqna u ttina l-għajnuna
materna tagħha l-beatissima Verġni Marija, li aħna ninvokaw
b’talb ħerqan; jalla Kristu jippresjiedi; u kollox ikollu l-għan
li jagħti glorja lil Alla, ad unur tas-Santissma Trinità, li
aħna nażżardaw inwasslu likom ilkoll fl-isem tal-Missier, u
tal-Iben u tal-Ispirtu s-Santu (AAS 55 (1963), pp. 841-859).
[Dan li ġej meħud mis-sors AAS 55 (1963), p. 859; huwa
nieqes mill-edizzjoni uffiċjali].
Nagħtu merħba minn qalbna wkoll lil-insara tat-tradizzijonijiet
orjentali tal-lingwa griega li kienet il-lingwa tal-ewwel
Konċilji ekumeniċi u tal-Missirijiet il-kbar u d-Dutturi
tal-Knisja: Bażilju Manju, Girgor ta’ Nissena, Girgor it-Teologu,
Ġwanni Kriżostmu, Ċirillu ta’ Alessandrija, Ġwanni Damaxxenu u
tant oħrajn li dawlu l-ekumene kollha u għadhom il-glorja
tal-ħsieb nisrani.
Ħuti tal-Knejjes qaddisa tal-Orjent ejjew nitolbu u
naħdmu għall-glorja t’Alla u sabiex tinxtered is-saltna tiegħu
bil-fidi u l-imħabba.
Insellmu wkoll lill-insara tal-popli slavi u niżgurawhom
li hi x-xewqa tagħna li nitolbu u naħdmu għall-glorja t’Alla u
sabiex tinxtered is-saltna tiegħu bil-fidi u l-imħabba.
Miġjub għall-Malti it-Taljan
minn Joe Huber