|
Sinteżi tal-Eżortazzjoni Appostolika post-sinodali tal-Papa Franġisku,
Christus vivit
Christus vivit – Kristu jgħix
“Kristu jgħix. Hu t-tama tagħna u l-isbaħ żgħożija ta’ din id-dinja. Dak kollu
li jmiss isir żagħżugħ, jiġġedded, ifur bil-ħajja. Għalhekk, l-ewwel kelmiet li
nixtieq illissen lil kull żagħżugħ Nisrani huma: Hu jgħix u jridek ħaj!”.
Hekk tiftaħ l-Eżortazzjoni appostolika postsinodali Christus vivit ta’
Franġisku, iffirmata t-Tnejn 25 ta’ Marzu fid-Dar Imqaddsa ta’ Loreto u
indirizzata “liż-żgħażagħ u lill-poplu kollu ta’ Alla”. Fid-dokument, magħmul
minn disa’ kapitli mqassma f’299 paragrafu, il-Papa jfisser kif ħalla “jnebbħu
l-għana tar-riflessjonijiet u tad-djalogi tas-Sinodu” taż-żgħażagħ, iċċelebrat
il-Vatikan f’Ottubru 2018.
L-ewwel kapitlu: “X’tgħid il-Kelma ta’ Alla dwar iż-żgħażagħ?”
Franġisku jfakkar li “fi żmien fejn iż-żgħażagħ ftit li xejn kienu jiswew, xi
kitbiet juruna kif Alla jħares lejhom b’għajnejn differenti” (6) u jippreżenta
fil-qosor figuri ta’ żgħażagħ mit-Testment il-Qadim: Ġużeppi, Gidgħon (7),
Samwel (8), is-Sultan David (9), Salamun u Ġeremija (10), ix-xebba qaddejja
Lhudija ta’ Nagħman u ż-żagħżugħa Rut (11). Imbagħad jgħaddi għat-Testment
il-Ġdid. Il-Papa jfakkarna li “Ġesù, l-eternament żagħżugħ, irid jagħtina qalb
dejjem żagħżugħa” (13) u jżid: “Ninnutaw li Ġesù ma kienx jogħġbu l-fatt li
l-adulti kienu jħarsu bi stmerrija lejn dawk l-aktar żgħażagħ jew b’mod
despotiku jżommuhom għall-qadi tagħhom. Bil-maqlub, kien jitlob: ‘L-akbar
fostkom għandu jġib ruħu tal-iżgħar wieħed’ (Lq 22:26). Għalih, l-età ma kinitx
tistabbilixxi l-privileġġi, u li wieħed kellu età iżgħar ma kienx ifisser li
kien jiswa inqas”. Franġisku jafferma: “M’għandux għax jiddispjaċina li nqattgħu
ż-żgħożija tagħna fit-tjieba, billi niftħu qalbna għall-Mulej, ngħixu b’mod
differenti” (17).
It-tieni kapitlu: “Ġesù Kristu dejjem żagħżugħ”
Il-Papa jaffronta t-tema tas-snin taż-żgħożija ta’ Ġesù u jfakkarna fir-rakkont
evanġeliku li jpinġi lin-Nazzarenu “fil-qalba tal-adolexxenza tiegħu, meta reġa’
lura mal-ġenituri tiegħu f’Nazaret, wara li kienu tilfuh u reġgħu sabuh
fit-Tempju” (26). Ma rridux naħsbu, jgħid Franġisku, li “Ġesù kien xi adolexxent
solitarju jew żagħżugħ li kien jaħseb biss fih innifsu. Ir-relazzjoni tiegħu
man-nies kienet dik ta’ żagħżugħ li kien jaqsam fil-ħajja kollha ta’ familja
intergrata tajjeb fir-raħal”, “ħadd ma kien iżommu b’żagħżugħ stramb jew maqtugħ
mill-oħrajn” (28). Il-Papa jinnota li Ġesù adolexxent, “grazzi għall-fiduċja
tal-ġenituri tiegħu… iħossu liberu li jitħarrek u jitgħallem jimxi mal-oħrajn
kollha” (29). Dawn l-aspetti tal-ħajja ta’ Ġesù ma għandhomx jiġu injorati
fil-pastorali maż-żgħażagħ, “biex ma noħolqux proġetti li jiżolaw liż-żgħażagħ
mill-familja u mid-dinja, jew li jibdluhom f’minoranza magħżula u attenta li ma
tmurx tittieħed mix-xejriet ta’ barra”. Imma għandna bżonn ta’ “proġetti li
jsaħħuhom, iseħbuhom u jwassluhom għal-laqgħa tagħhom mal-oħrajn, għall-qadi
ġeneruż, il-missjoni” (30).
Ġesù “lilkom, żgħażagħ, ma jdawwalkomx mill-bogħod jew minn barra, imma ibda
mill-istess żgħożija tiegħu, li hu jaqsam magħkom” u fih nistgħu nagħrfu l-bosta
aspetti tipiċi tal-qlub żgħażagħ (31). Qrib “tiegħu nistgħu nixorbu mill-għajn
vera, li żżomm ħajja l-ħolmiet tagħna, il-proġetti tagħna, l-ideali kbar tagħna,
u li tindirizzana lejn it-tħabbira ta’ ħajja li hi ta’ min jgħixha” (32);
“il-Mulej qed isejħilna biex nixegħlu kwiekeb fil-lejl ta’ żgħażagħ oħra” (33).
Għalhekk Franġisku jitkellem fuq iż-żgħożija tal-Knisja u jikteb: “Nitolbu
lill-Mulej jeħles lill-Knisja minn dawk li jridu jxejħuha, iżommuha mwaħħla
fil-passat, iwaqqfuha, ma jħalluhiex tiċċaqlaq. Nitolbuh anki jeħlisha minn
tentazzjoni oħra: li temmen li hi żagħżugħa għax tbaxxi rasha għal dak kollu li
d-dinja toffrilha, li temmen li tiġġedded jekk taħbi l-messaġġ tagħha u tinħeba
qalb il-kotra. Le. Hi żagħżugħa meta tkun dak li tassew hi, meta tirċievi
l-qawwa tagħha dejjem ġdida mill-Kelma ta’ Alla, mill-Ewkaristija, mill-preżenza
ta’ Kristu u tal-qawwa tal-Ispirtu tiegħu kuljum” (35).
Huwa minnu li “aħna l-membri tal-Knisja ma rridux inkunu strambi”, imma
fl-istess waqt “irid ikollna l-kuraġġ li nkunu differenti, li nikxfu ħolm ieħor
li din id-dinja ma toffrix, li nagħtu xhieda tal-ġmiel tal-ġenerożità,
tas-servizz, tas-safa, tal-qawwa, tal-maħfra, tal-fedeltà għall-vokazzjoni
tagħna, tat-talb, tat-taqbida għall-ġustizzja u l-ġid komuni, tal-imħabba
għall-foqra, tal-ħbiberija soċjali” (36). Il-Knisja tista’ tiġi ttentata titlef
il-ħeġġa tagħha u tfittex “ċertezzi mondani foloz. Huma proprju ż-żgħażagħ li
jistgħu jgħinuha tibqa’ żagħżugħa” (37).
Il-Papa mbagħad jirritorna għal tagħlim li għalih hu fost l-egħżeż u, biex
ifisser li hemm bżonn nippreżentaw il-figura ta’ Ġesù “b’mod attraenti u
effikaċi”, jgħid: “Għalhekk hemm bżonn li l-Knisja ma tkunx ħsiebha żżejjed fiha
nfisha, imma tirrifletti fuq kollox lil Ġesù Kristu. Dan ifisser li tagħraf
b’umiltà li hemm xi affarijiet konkreti li jeħtieġ jinbidlu” (39).
Fl-Eżortazzjoni jingħad li hemm żgħażagħ li jħossu li l-preżenza tal-Knisja
“tagħtihom fastidju u ddejjaqhom”. Atteġġjament li għandu għeruqu “wkoll
f’raġunijiet serji u li jixirqilhom ir-rispett tagħna: l-iskandli sesswali u
ekonomiċi; in-nuqqas ta’ preparazzjoni tal-ministri ordnati li ma jafux jaqraw
kif jixraq is-sensibbiltà taż-żgħażagħ; ir-rwol passiv li jingħataw iż-żgħażagħ
fi ħdan il-komunità Nisranija; il-Knisja li ssibha bi tqila tagħti raġuni
lis-soċjetà għall-pożizzjonijiet duttrinali u etiċi tagħha” (40).
Hemm żgħażagħ li “jixtiequ Knisja li tisma’ iżjed, li ma toqgħodx il-ħin kollu
tikkundanna lid-dinja. Ma jridux jaraw Knisja siekta u najxa, imma lanqas waħda
dejjem fi gwerra minħabba f’żewġ temi jew tlieta li bihom hi ossessjonata. Biex
tkun kredibbli f’għajnejn iż-żgħażagħ, xi drabi jkun hemm bżonn terġa’ tumilja
ruħha u sempliċiment tisma’, tagħraf f’dak li jgħidu oħrajn dawl li jista’
jgħinha tiskopri aħjar il-Vanġelu” (41). Ngħidu aħna, Knisja li tibża’ żżejjed
tista’ tkun il-ħin kollu kritika “fil-konfront tad-diskorsi kollha fuq id-difiża
tad-drittijiet tan-nisa u trid turi l-ħin kollu r-riskji u l-iżbalji li jista’
jġib miegħu t-tiftix ta’ dawn id-drittijiet”, waqt li Knisja “ħajja tista’
tirreaġixxi billi tagħti attenzjoni lit-tiftix leġittimu tad-drittijiet
tan-nisa”, imqar jekk “ma taqbilx ma’ dak kollu li jipproponu ċerti gruppi
femministi” (42).
Franġisku għalhekk jippreżenta lil “Marija, ix-xebba ta’ Nazaret”, u l-iva
tagħha bħala dik “ta’ min irid iċappas idejh u jirriskja, ta’ min irid jilgħab
kollox, mingħajr garanzija oħra ħlief iċ-ċertezza li taf li hi qed iġġorr fiha
wegħda. U jien nistaqsi lil kull wieħed u waħda minnkom: tħossu li qed iġġorru
fikom wegħda?” (44). Għal Marija, “id-diffikultajiet ma kinux raġuni biex tgħid
‘le’” u bl-involviment tagħha saret “l-‘influencer’ ta’ Alla”. Il-qalb
tal-Knisja hi wkoll mimlija b’żgħażagħ qaddisin. Il-Papa jfakkar f’San Bastjan,
San Franġisk ta’ Assisi, Santa Giovanna d’Arc, il-Beatu martri Andrew Phû Yên,
Santa Kateri Tekakwitha, San Duminku Savio, Santa Tereża tal-Bambin Ġesù,
il-Beatu Ceferino Namuncurá, il-Beatu Isidoro Bakanja, il-Beatu Pier Giorgio
Frassati, il-Beatu Marcel Callo, u l-Beata żagħżugħa Chiara Badano.
It-tielet kapitlu: “Intom l-illum ta’ Alla”
Franġisku jafferma li ma nistgħux nillimitaw ruħna u ngħidu li “ż-żgħażagħ huma
l-futur tad-dinja: huma l-preżent, qed jagħnuh bil-kontribut tagħhom” (64).
Għalhekk jeħtieġ nisimgħuhom imqar jekk “xi drabi tipprevali t-tendenza li
nipprovdu tweġibiet prekonfezzjonati u riċetti lesti, mingħajr ma nħallu joħorġu
l-mistoqsijiet taż-żgħażagħ fl-aspett ġdid tagħhom u nilqgħu l-provokazzjoni
tagħhom” (65).
“Illum aħna l-adulti qed nirriskjaw li nagħmlu lista ta’ diżastri, ta’ difetti
taż-żgħażagħ ta’ żmienna… Xi jkun ir-riżultat ta’ dan l-atteġġjament? Distanza
dejjem ikbar bejnietna” (66). Min hu msejjaħ ikun missier, ragħaj u gwida
taż-żgħażagħ għandu jkollu l-ħila “jindividwa mixjiet fejn oħrajn qed jaraw biss
ħitan, jilmaħ possibbiltajiet fejn oħrajn jaraw biss perikli. Hekk hi l-ħarsa
ta’ Alla l-Missier, li kapaċi jivvalorizza u jkabbar iż-żerriegħa li hemm
fil-qalb taż-żagħażagħ. Għalhekk il-qalb ta’ kull żagħżugħ għandha titqies ‘art
qaddisa’” (67). Franġisku jżid jistedinna biex ma niġġeneralizzawx, għax
“teżisti pluralità ta’ dinjiet taż-żgħażagħ” (68).
Huwa u jitkellem fuq minn xiex jgħaddu ż-żgħażagħ, il-Papa jiftakar fiż-żgħażagħ
li jgħixu f’kuntesti ta’ gwerra, dawk sfruttati u vittmi ta’ ħtif, kriminalità
organizzata, traffikar ta’ bnedmin, jasar u sfruttament sesswali, stupri. U anki
dawk li jġarrbu atti kriminali u vjolenzi (72). “Ħafna żgħażagħ huma
ideoloġizzati, strumentalizzati u użati bħala laħam tal-priża u bħala għodda
biex teqred, tbeżża’ jew tirredikola lill-oħrajn. U l-agħar ħaġa hi li ħafna
jinbidlu f’suġġetti individwalisti, għedewwa u suspettużi f’kulħadd, u hekk
isiru priża faċli ta’ proposti diżumanizzanti u ta’ pjanijiet qerrieda minsuġa
minn gruppi politiċi jew poteri ekonomiċi” (73). Iżjed kotrana huma dawk li
jġarrbu xi xorta ta’ emarġinazzjoni u esklużjoni soċjali għal raġunijiet
reliġjużi, etniċi jew ekonomiċi. Franġisku jikkwota adolexxenti u żgħażagħ li
“joħorġu tqal u l-pjaga tal-abort, kif ukoll it-tixrid tal-HIV, il-bosta xorta
ta’ dipendenza (drogi, logħob tal-azzard, pornografija, u l-bqija) u
s-sitwazzjoni tat-tfal tat-triq” (74), sitwazzjonijiet li jsiru iktar ta’ swied
il-qalb u ibsin għan-nisa. “Ma nistgħux inkunu Knisja li ma tibkix quddiem dawn
it-traġedji ta’ wliedha żgħażagħ. Qatt ma għandna nidraw… L-agħar ħaġa li
nistgħu nagħmlu hi li napplikaw ir-riċetta tal-ispirtu ta’ din id-dinja li
jissarraf f’li nilluppjaw liż-żgħażagħ b’aħbarijiet oħra, b’distrazzjonijiet
oħra, b’banalitajiet” (75). Il-Papa jistieden liż-żgħażagħ jitgħallmu jibku għal
sħabhom li huma agħar minnhom (76).
Huwa minnu, jispjega Franġisku, li “s-setgħana jagħtu xi għajnuniet, imma spiss
bi prezz għoli. F’ħafna pajjiżi foqra, l-għajnuna ekonomika ta’ xi pajjiżi iżjed
għonja jew ta’ xi organizzazzjonijiet internazzjonali normalment hi marbuta
mal-aċċettazzjoni ta’ proposti min-naħa tal-Punent f’materja ta’ sesswalità,
żwieġ, ħajja jew ġustizzja soċjali. Din il-kolonizzazzjoni ideoloġika tagħmel
ħsara b’mod partikulari liż-żgħażagħ” (78). Il-Papa jiftħilna għajnejna wkoll
għall-kultura tal-lum li tippreżenta l-mudell żagħżugħ tas-sbuħija u tinqeda
bil-ġisem taż-żgħażagħ fil-pubbliċità: “mhuwiex xi eloġju liż-żgħażagħ. Ifisser
biss li l-adulti jridu jisirqu ż-żgħożija għalihom infushom” (79).
F’aċċenn għal “xewqat, ġrieħi u tiftix”, Franġisku jitkellem fuq is-sesswalità:
“F’dinja li tonfoħ iżżejjed is-sesswalità, diffiċli nżommu relazzjoni tajba ma’
ġisimna u ngħixu serenament ir-relazzjonijiet affettivi”. Minħabba f’hekk ukoll
il-morali sesswali spiss hi kawża ta’ “nuqqas ta’ ftehim u ta’ tbegħid
mill-Knisja” għax tinftiehem “bħala spazju ta’ ġudizzju u ta’ kundanna”,
minkejja li hawn żgħażagħ li jixtiequ jikkonfrontaw ruħhom fuq dawn it-temi
(81). Il-Papa, quddiem l-iżviluppi tax-xjenza, tat-tekonoloġiji bijomediċi u
tan-newroxjenzi jfakkar li “jistgħu jnessuna li l-ħajja hi don, li aħna essri
maħluqa u limitati, li nistgħu faċilment niġu strumentalizzati minn min għandu
f’idejh il-poter teknoloġiku” (82).
L-Eżortazzjoni mbagħad tieqaf fuq it-tema tal-“ambjent diġitali”, li ħoloq “mod
ġdid ta’ komunikazzjoni” u li “jista’ jiffaċilita ċ-ċirkulazzjoni ta’
informazzjoni indipendenti”. F’ħafna pajjiżi, l-internet u x-xbieki soċjali
“llum saru post essenzjali biex nilħqu u ninvolvu liż-żgħażagħ” (87). Imma “huma
wkoll territorju ta’ solitudni, manipulazzjoni, sfruttament u vjolenza, sal-każ
estrem tad-‘dark web’. Il-midja diġitali tista’ tesponi għar-riskju ta’
dipendenza, ta’ iżolament u biex bil-mod il-mod jintilef il-kuntatt mar-realtà
konkreta… Xejriet ġodda ta’ vjolenza jixterdu permezz tal-midja soċjali, ngħidu
aħna l-ibbuljar fuq is-siti tal-internet; l-internet huwa wkoll kanal
għat-tixrid tal-pornografija u ta’ sfruttament tal-persuni għal skop sesswali
jew bil-logħob tal-azzard” (88). Ma rridux ninsew li fid-dinja diġitali “hemm
għaddejjin interessi ekonomiċi ġganteski”, li kapaċi joħolqu “mekkaniżmi ta’
manipulazzjoni tal-kuxjenzi u tal-proċess demokratiku”. Hemm ċrieki magħluqa li
“jiffaċilitaw it-tixrid ta’ informazzjoni u aħbarijiet foloz, jagħwu bi
preġudizzji u mibegħda… Il-fama tal-persuna tispiċċa pperikolata minn proċessi
mgħaġġla onlajn. Il-fenomenu jolqot ukoll il-Knisja u r-ragħajja tagħha” (89).
F’dokument imħejji minn tliet mitt żagħżugħ u żagħżugħa mid-dinja kollha qabel
is-Sinodu jingħad li “r-relazzjonijiet onlajn jistgħu jsiru diżumani” u l-mod
kif spiċċajna mgħarrqin fid-dinja virtwali ffavorixxa “xorta ta’ ‘migrazzjoni
diġitali’, jiġifieri qtugħ mill-familja, mill-valuri kulturali u reliġjużi, li
jwassal lil ħafna persuni għal dinja ta’ solitudni” (90).
Il-Papa jkompli billi jippreżenta “l-migranti bħala paradigma ta’ żmienna”, u
jfakkar tant żgħażagħ involuti fil-migrazzjoni. “It-tħassib tal-Knisja jolqot
b’mod partikulari lil dawk li jaħarbu mill-gwerra, mill-vjolenza,
mill-persekuzzjoni politika jew reliġjuża, mid-diżastri naturali minħabba wkoll
bidliet fil-klima, u mill-faqar estrem” (91): mhux biss ifittxu opportunitajiet
ġodda, imma joħolmu futur aħjar. Migranti oħra jħossuhom “miġbudin mill-kultura
tal-Punent, u xi drabi jinbtu fihom aspettattivi irrealistiċi li jesponuhom għal
delużjonijiet peżanti. Traffikanti bla skrupli, spiss imdaħħla fis-suq tad-droga
u tal-armamenti, jisfruttaw id-dgħufija tal-migranti… Irridu nsemmu b’mod
partikulari l-vulnerabbiltà tal-migranti minuri mhux akkumpanjati… F’xi pajjiżi
fejn jaslu, il-fenomeni migratorji jqajmu sens ta’ allarm u biża’, spiss imrewħa
u sfruttati għal fini politiċi. Hekk tixtered mentalità ksenofobika u ta’ għeluq
fina nfusna, li jeħtieġ nirreaġixxu għaliha b’determinazzjoni” (92). Iż-żgħażagħ
migranti spiss iħossuhom maqlugħa mill-għeruq kulturali u reliġjużi tagħhom
(93). Franġisku jitlob “b’mod partikulari liż-żgħażagħ biex ma jaqgħux
fix-xbieki ta’ dawk li jridu jpoġġuhom kontra żgħażagħ oħra li jaslu
f’pajjiżhom, u jiddeskrivuhomlhom bħala suġġetti perikulużi” (94).
Il-Papa jitkellem ukoll fuq l-abbużi fuq il-minuri, u jagħmel tiegħu stess
l-impenn tas-Sinodu b’risq l-adozzjoni rigoruża ta’ prevenzjoni u jesprimi
gratitudni “lejn dawk li għandhom il-kuraġġ li jikkundannaw id-deni li sarilhom”
(99), u jfakkar li “għall-grazzja ta’ Alla” s-saċerdoti li ħammġu jdejhom b’dawn
il-“krimini orribbli mhumiex il-maġġoranza, li fil-verità hi magħmula minn dawk
li qed iwettqu ministeru fidil u ġeneruż”. Jitlob liż-żgħażagħ biex, jekk jaraw
saċerdot li jinsab f’riskju għax qabad it-triq żbaljata, isibu l-kuraġġ li
jfakkruh fl-impenn tiegħu lejn Alla u lejn il-poplu tiegħu (100).
L-abbużi mhumiex l-uniku dnub fil-Knisja. “Dnubietna huma taħt għajnejn kulħadd;
huma riflessi bla ħniena fit-tikmix tal-wiċċ millennarju ta’ Ommna”, imma
l-Knisja ma tfittex ebda kirurġija estetika, “ma tibżax turi d-dnubiet
tal-membri tagħha”. “Għalhekk niftakru li lill-Omm m’għandniex nitilquha waħidha
meta hi midruba” (101). Dan il-mument mudlam, bl-għajnuna taż-żgħażagħ, “jista’
jkun tabilħaqq opportunità għal riforma ta’ qawwa epokali, biex ninfetħu għal
Pentekoste ġdid” (102).
Franġisku jfakkar liż-żgħażagħ li “hemm triq biex noħorġu” mis-sitwazzjonijiet
kollha koroh u ta’ tbatija. Ifakkar fl-aħbar it-tajba li xxandret fl-għodwa
tal-Qawmien. U jfisser li mqar jekk id-dinja diġitali tista’ tesponina għal tant
riskji, hemm żgħażagħ li jafu jkunu kreattivi u ġenjali f’dawn l-oqsma.
Bħall-Venerabbli Carlo Acutis, li “għaraf jinqeda bit-teknoloġiji l-ġodda
tal-komunikazzjoni biex iwassal il-Vanġelu” (105), ma nqabadx fin-nassa u kien
jgħid: “Kulħadd jitwieled oriġinali, imma ħafna jmutu fotokopji”. “Tħallix li
jiġrilek hekk” (106), iwissi l-Papa. “Tħallix lil min jisraqlek it-tama u
l-ferħ, lil min isakkrek biex jużak bħala lsir tal-interess tiegħu” (107),
fittex id-destinazzjoni l-kbira tal-qdusija. “Li nkunu żgħażagħ ma jfissirx biss
infittxu l-pjaċiri li jgħaddu u suċċessi tal-qoxra. Sakemm iż-żgħożija ma
tilħaqx il-fini tagħha fil-mixja tal-ħajja tiegħek, trid tkun żmien ta’ għotja
ġeneruża, ta’ offerta sinċiera” (108). “Jekk int żagħżugħ fl-età, imma tħossok
wisq dgħajjef, għajjien u deluż, itlob lil Ġesù jġeddek” (109). Imma ftakar
dejjem li “diffiċli ħafna neħduha kontra… l-perikli u t-tiġrib tax-xitan u
tad-dinja egoista jekk aħna waħidna” (110), fil-fatt neħtieġu ħajja komunitarja.
Ir-raba’ kapitlu: “It-tħabbira l-kbira liż-żgħażagħ kollha”
Liż-żgħażagħ kollha l-Papa jħabbrilhom tliet veritajiet kbar. “Alla li hu
mħabba” u għalhekk “Alla jħobbok, qatt tiddubitah dan” (112) u tista’ “tinxteħet
bla nkwiet ta’ xejn fid-dirgħajn ta’ Missierek tas-Sema” (113). Franġisku
jafferma li l-memorja tal-Missier “mhix xi ‘hard disk’ li jżomm u jarkivja
l-informazzjoni kollha tagħna, il-memorja tiegħu hi qalb ħelwa mimlija ħniena, u
jieħu gost iħassar darba għal dejjem kull ħjiel ta’ ħażen tagħna… Għax iħobbok.
Fittex li toqgħod għal mument fis-skiet u tħallih iħobbok” (115). U tiegħu hi
mħabba “li iktar tafek terġa’ tqum milli taqa’, iktar taf ir-rikonċiljazzjoni
milli l-projbizzjoni, iktar taf tagħti opportunitajiet ġodda milli tikkundanna,
futur milli passat” (116).
It-tieni verità hi li “Kristu jsalvak”. “La tinsa qatt li hu jaħfer sebgħa għal
sebgħa u sebgħin darba. Jerġa’ jerfagħna fuq spallejh għal darba wara l-oħra”
(119). Ġesù jħobbna u jsalvana, għax “tista’ ssalva biss lil min l-ewwel tkun
ħabbejtu. Tista’ tibdel biss lil min tkun għannaqt. L-imħabba tal-Mulej hi ikbar
mill-ħażen kollu tagħna, mid-dgħufijiet u l-għemejjel imsejkna kollha tagħna”
(120). U “l-maħfra tiegħu u s-salvazzjoni tiegħu mhumiex xi ħaġa li xtrajnieha
jew li jeħtieġ niksbuha bl-opri u l-isforzi tagħna. Hu jaħfrilna u jeħlisna
b’xejn” (121). It-tielet verità hi li “Hu jgħix!”. “Jeħtieġ niftakruh dan… għax
nirriskjaw li nieħdu lil Ġesù Kristu biss bħala eżempju tajjeb mill-imgħoddi,
bħala tifkira, bħala xi ħadd li salvana elfejn sena ilu. Dan ma jkun jiswielna
għal xejn, iħallina kif sabna, ma jeħlisniex” (124). Jekk “hu jgħix, dan hu
garanzija li t-tajjeb jista’ jsaltan f’ħajjitna… Allura nistgħu nieqfu ngemgmu u
nibdew inħarsu ’l quddiem, għax flimkien miegħu dejjem tista’ tħares ’il
quddiem” (127).
F’dawn il-veritajiet jidher il-Missier u jidher Ġesù. U fejn hemm huma, hemm
ukoll l-Ispirtu s-Santu. “Sejjaħ ta’ kuljum lill-Ispirtu s-Santu… Titlef xejn u
hu jista’ jibdillek ħajtek, jista’ jdawwalha u jagħtiha rotta aħjar. Ma jeħodlok
xejn, ma jnaqqaslek xejn, anzi, jgħinek issib dak li għandek bżonn bl-aħjar mod”
(131).
Il-ħames kapitlu: “Mixjiet taż-żgħażagħ”
“L-imħabba ta’ Alla u r-relazzjoni tagħna ma’ Kristu ħaj ma jżommuniex milli
noħolmu, ma jitolbuniex indejqu l-ixfqa ta’ ħajjitna. Bil-maqlub, din l-imħabba
tixprunana, tistimulana, tiftaħna għal ħajja aħjar u isbaħ. Il-kelma ‘tħassib’
tiġbor fiha ħafna mix-xewqat fil-qlub taż-żgħażagħ” (138). Meta jaħseb f’xi ħadd
żagħżugħ, il-Papa jara lil dak li jżomm dejjem riġlu wieħed quddiem l-ieħor,
lest biex jitlaq, biex jagħmel xi ħaġa, dejjem orjentat ’il quddiem (139).
Iż-żgħożija ma tistax tibqa’ “żmien sospiż”, għax “hi ż-żmien tal-għażliet”
f’ambitu professjonali, soċjali, politiku u anki fl-għażla tas-sieħeb jew sieħba
jew li wieħed iġib l-ewwel ulied. L-ansjetà “tista’ ssir waħda mill-agħar
għedewwa meta twassalna biex inċedu l-armi xħin niskopru li r-riżultati mhumiex
immedjati. L-isbaħ ħolm jitwettaq bit-tama, is-sabar u t-tħabrik, u meta nwarrbu
l-għaġla żejda. Fl-istess waqt, ma nistgħux neħlu għax ma nħossuniex fiż-żgur,
ma rridux nibżgħu nirriskjaw jew inkella li ħa nagħmlu xi żball” (142).
Franġisku jistieden liż-żgħażagħ biex ma jgħixux ħajjithom gallarija, ma
jgħaddux ħajjithom quddiem skrin, ma jirriduċux ruħhom għal karozzi mitluqa u ma
jħarsux lejn id-dinja qishom kienu turisti: “Agħmlu ħoss! Keċċu l-biżgħat li qed
iwaħħlukom… għixu!” (143). Jistedinhom “jgħixu l-preżent” billi jgawdu bi
gratitudni kull don ċkejken tal-ħajja mingħajr ma jispiċċaw “qatt mhuma
sodisfatti b’xejn” jew “ossessjonati bil-pjaċiri bla tarf” (146). Fil-fatt, li
ngħixu l-preżent “ma jfissirx li nintelqu għal ħajja vvizzjata b’mod
irresponsabbli li tħallina battala u bla sodisfazzjon veru” (147).
“Qatt m’int ħa tagħraf il-milja taż-żgħożija, jekk… ma tgħixx il-ħbiberija ma’
Ġesù” (150). Il-ħbiberija miegħu ma tistax tinħall għax hu ma jitlaqniex waħidna
(154) u hekk, bħalma nagħmlu ma’ ħabib, “nitkellmu, naqsmu anki l-iżjed ħwejjeġ
mistura, ma’ Ġesù nidħlu anki f’konverżazzjoni”: meta nitolbu, “nilagħbu
l-logħba tiegħu, nagħmlulu spazju biex hu jista’ jaġixxi u jista’ jidħol u
jista’ jirbaħ” (155). “La ċaħħadx iż-żgħożija tiegħek minn din il-ħbiberija”,
“tgħix l-esperjenza sabiħa ta’ min jaf li hu dejjem imsieħeb” bħalma ġralhom
id-dixxipli ta’ Għemmaws (156); San Oscar Romero kien jgħid: “Il-Kristjaneżmu
mhuwiex ġabra ta’ veritajiet li jeħtieġ nemmnu, ta’ liġijiet li jeħtieġ
nosservaw, ta’ projbizzjonijiet. Għax hekk jimbuttana flok jiġbidna.
Il-Kristjaneżmu hu Persuna li ħabbitni tant li issa qiegħda titlob imħabbti.
Il-Kristjaneżmu hu Kristu”.
Għalhekk il-Papa, meta jitkellem fuq kif nikbru u nimmaturaw, jurina
bl-importanza li nfittxu “żvilupp spiritwali”, li “nfittxu lill-Mulej u nħarsu
l-Kelma tiegħu”, li nżommu “l-‘konnessjoni’ ma’ Ġesù… għax m’intix se tikber
fil-ferħ u fil-qdusija biss bil-qawwa u l-ħsieb tiegħek” (158). Anki l-adult
irid jimmatura mingħajr ma jitlef il-valuri taż-żgħożija: “F’kull mument
tal-ħajja nistgħu nġeddu u nkabbru ż-żgħożija tagħna. Meta bdejt il-ministeru
tiegħi bħala Papa, il-Mulej wessa’ l-ixfqa tiegħi u tani żgħożija mġedda.
L-istess ħaġa tista’ tiġri lil koppja li ilha miżżewġa ħafna snin, jew lil
monaku fil-monasteru tiegħu” (160). Li tikber “ifisser tgħożż u ssaħħaħ fik
il-ħwejjeġ l-aktar prezzjużi li tagħtik iż-żgħożija, imma fl-istess waqt ifisser
inkunu miftuħa biex insaffu fina dak li mhux tajjeb” (161). “Imma nfakkrek li
m’intix ħa ssir qaddis u tħoss ħajtek mimlija jekk toqgħod tikkupja
lill-oħrajn”, “jeħtieġ tiskopri min int u tiżviluppa l-mod personali tiegħek kif
tkun qaddis” (162). Franġisku jipproponi “mixjiet ta’ fraternità” biex nistgħu
ngħixu l-fidi, u jfakkarna li “l-Ispirtu s-Santu jrid joħroġna ’l barra minna
nfusna, biex inħaddnu magħna lill-oħrajn… Għalhekk dejjem aħjar ngħixu l-fidi
flimkien u nesprimu mħabbitna f’ħajja komunitarja” (164), waqt li negħlbu
“t-tentazzjoni li ningħalqu fina nfusna, fil-problemi tagħna, fis-sentimenti
miġruħa tagħna, fit-tgergir u fil-kumditajiet” (166). Alla “jħobb il-ferħ
taż-żgħażagħ u jistedinhom fuq kollox għal dik l-allegrija li tingħax
fil-komunjoni tal-aħwa” (167).
Il-Papa mbagħad jitkellem fuq iż-“żgħażagħ impenjati”, u jafferma li xi drabi
jistgħu “jirriskjaw li jingħalqu fi gruppi żgħar… Iħossuhom qed jgħixu l-imħabba
fraterna, imma forsi l-grupp tagħhom sar sempliċi estensjoni tal-jien tagħhom.
Dan jiggrava jekk il-vokazzjoni tal-lajk tinftiehem biss bħala servizz fi ħdan
il-Knisja…, u ninsew li l-vokazzjoni lajkali hi qabelxejn l-imħabba fil-familja
u l-imħabba soċjali u politika” (168). Franġisku jipproponi “liż-żgħażagħ li
jmorru lil hemm mill-gruppi ta’ ħbieb tagħhom u jibnu l-ħbiberija soċjali,
ifittxu l-ġid komuni. L-ostilità soċjali teqred. U familja teqred lilha nfisha
bil-mibegħda. Pajjiż jeqred lilu nnifsu bil-mibegħda. Id-dinja tinqered
bil-mibegħda. U l-ikbar mibegħda hi l-gwerra. Illum il-ġurnata qed naraw
lid-dinja teqred lilha nfisha bil-gwerra. Għax ma jafux ipoġġu bilqiegħda u
jitkellmu” (169).
“L-impenn soċjali u l-kuntatt dirett mal-foqra jibqgħu okkażjoni fundamentali
ta’ skoperta u approfondiment tal-fidi u ta’ dixxerniment tal-vokazzjoni” (170).
Il-Papa jsemmi l-eżempju pożittiv taż-żgħażagħ tal-parroċċi, gruppi u movimenti
li “għandhom id-drawwa li jmorru jagħmlu kumpanija lill-anzjani u l-morda, jew
li jżuru l-postijiet fejn hemm il-foqra” (171). Waqt li “żgħażagħ oħra
jipparteċipaw fi programmi soċjali bl-għan li jibnu djar lil min m’għandux saqaf
fuq rasu, jew biex jgħinu reġjuni mniġġsa, jew biex jiġbru l-għajnuna għal dawk
l-iktar fil-bżonn. Kemm tkun ħaġa sabiħa kieku din l-enerġija komunitarja tiġi
applikata mhux biss f’azzjonijiet sporadiċi imma b’mod stabbli!”. L-istudenti
universitarji “jistgħu jingħaqdu b’mod interdixxiplinari biex japplikaw dak li
jafu ħalli jgħinu jissolvew problemi soċjali, u f’din il-ħidma jistgħu jaħdmu id
f’id ma’ żgħażagħ ta’ Knejjes oħra jew ta’ reliġjonijiet oħra” (172). Franġisku
jħeġġeġ liż-żgħażagħ biex jagħmlu tagħhom dan l-impenn: “Nara li ħafna żgħażagħ
f’tant partijiet tad-dinja ħarġu fit-toroq biex jesprimu x-xewqa tagħhom għal
ċiviltà iżjed ġusta u fraterna… Huma żgħażagħ li jixtiequ jkunu protagonisti
tal-bidla… Tħallux li jkunu oħrajn il-protagonisti tal-bidla!” (174).
Iż-żagħażagħ huma msejħa biex ikunu “missjunarji kuraġġjużi”, u jagħtu xhieda
kullimkien tal-Vanġelu b’ħajjithom, li ma jfissirx “jitkellmu fuq il-verità,
imma jgħixuha” (175). Imma l-kelma ma għandhiex tiskot: “Kunu kapaċi tmorru
kontra l-kurrent u agħrfu aqsmu ma’ oħrajn lil Ġesù, għaddulhom il-fidi li hu
takom” (176). Fejn jibgħatna Ġesù? “Ma hemmx konfini, ma hemmx limiti: jibgħatna
għand kulħadd. Il-Vanġelu huwa għal kulħadd u mhux għal xi wħud. Mhuwiex biss
għal dawk li jidhrulna l-aktar qrib tagħna, l-aktar li lesti jilqgħu l-aħbar,
l-aktar li se jaċċettawna. Hu għal kulħadd” (177). U ma nistgħux nistennew li
“l-missjoni ħa tkun ħafifa jew komda” (178).
Is-sitt kapitlu: “Żgħażagħ li għandhom għeruq”
Franġisku jgħid li jiddispjaċih “jara li xi wħud qed jipproponu liż-żgħażagħ li
jibnu futur bla għeruq, bħallikieku d-dinja bdiet issa” (179). Jekk xi ħadd
“jagħmlilkom proposta u jgħidilkom tinjoraw l-istorja, ma tgħożżux l-esperjenza
tal-anzjani, tistkerrhu dak kollu li għadda u tħarsu biss lejn il-futur li qed
joffrilkom hu, jewwilla dan mhux mod irħis kif jiġbidkom bil-proposta tiegħu
biex tagħmlu biss dak li qed jgħidilkom hu? Dik il-persuna tixtieqkom battala,
maqlugħa minn għeruqkom, suspettużi dwar kollox, biex tistgħu tafdaw biss
fil-wegħdiet tagħha u toqogħdu għall-pjanijiet tagħha. Hekk jaħdmu l-ideoloġiji
ta’ diversi lwien, li jeqirdu (jew iżarmaw) dak kollu li hu differenti u hekk
jistgħu jaħkmu bla ma jsibu x’jiqfilhom” (181). Il-manipulatur jinqeda wkoll
bl-adorazzjoni taż-żgħożija: “Il-ġisem żagħżugħ isir is-simbolu ta’ dan il-kult
ġdid, u għalhekk kulma għandu x’jaqsam ma’ dak il-ġisem hu meqjum bħala idolu u
mixtieq bla waqfien, u dak li mhux żagħżugħ hu mistkerrah. Imma din hi arma li
tispiċċa biex tbaxxi qabelxejn liż-żgħażagħ stess” (182). “Għeżież żgħażagħ,
tħallux lil min jiddobba biż-żgħożija tagħkom b’risq ħajja superfiċjali, li
tifxel il-ġmiel mad-dehra” (183), għax hemm ċertu ġmiel f’dak il-ħaddiem li
jerġa’ lura d-dar bil-ħmieġ tax-xogħol ma’ jdejh, fil-mara anzjana li tieħu
ħsieb ta’ żewġha marid, fil-fedeltà ta’ koppji li jibqgħu jinħabbu mqar
fil-ħarifa tal-ħajja.
Imma llum hawn min jippromovi “spiritwalità mingħajr Alla, affettività mingħajr
komunità u mingħajr impenn b’risq min qed ibati, biża’ mill-foqra li jidhru
qishom suġġetti perikulużi, u serje ta’ offerti li jippretendu li jistgħu
jbellgħulkom futur ġenna tal-art li dejjem hu pospost għal darb’oħra” (184):
il-Papa jistieden liż-żgħażagħ biex ma jħallux taħkimhom din l-ideoloġija li
ġġib magħha “xejriet veri ta’ kolonizzazzjonijiet kulturali” (185) li jaqilgħu
liż-żgħażagħ mill-appartenenzi kulturali u reliġjużi li minnhom ġejjin u
tipprova tomoġenizzahom billi tibdilhom f’suġġetti “fabbrikati li jistgħu jiġu
mmanipulati” (186).
Hi fundamentali r-“relazzjoni tiegħek mal-anzjani”, li jgħinu liż-żgħażagħ
jiskopru l-għana ħaj tal-imgħoddi, u jagħmlu memorja tiegħu. “Il-Kelma ta’ Alla
tissuġġerilna ma nitilfux il-kuntatt mal-anzjani, biex hekk nistgħu nitgħallmu
mill-esperjenza tagħhom” (188). Dan “ma jfissirx li int għandek taqbel magħhom
f’dak kollu li jgħidu, lanqas li għandek tapprova l-għemejjel kollha tagħhom”,
imma “sempliċiment li tkun miftuħ biex tilqa’ dak l-għerf li jgħaddi minn
ġenerazzjoni għall-oħra” (190). “Lid-dinja qatt m’għamlilha ġid u anqas se
jagħmlilha l-qtugħ bejn ġenerazzjoni u oħra… Din hi l-gidba li trid
tbellagħhielna li dak li hu ġdid biss hu tajjeb u sabiħ” (191).
Meta jitkelllem fuq “ħolm u viżjonijiet”, Franġisku josserva: “Jekk iż-żgħażagħ
u l-anzjani jinfetħu għall-Ispirtu s-Santu, flimkien jistgħu jipproduċu
kollaborazzjoni tal-għaġeb. L-anzjani joħolmu u ż-żgħażagħ ikollhom
il-viżjonijiet” (192); jekk “iż-żgħażagħ iniżżlu għeruqhom fil-ħolm tal-anzjani,
jirnexxilhom jaraw il-ġejjieni” (193). Mela jeħtieġ “nirriskjaw flimkien”, nimxu
flimkien, żgħażagħ u anzjani: l-għeruq “mhumiex ankri li jgħallquna” imma “punt
fejn inniżżlu għeruqna biex nistgħu nikbru u nilqgħu għall-isfidi l-ġodda”
(200).
Is-seba’ kapitlu: “Il-pastorali maż-żgħażagħ”
Il-Papa jfisser kif il-pastorali maż-żgħażagħ ġarrbet l-attakk tal-bidliet
soċjali u kulturali u “ż-żgħażagħ, fl-istrutturi tas-soltu, spiss mhumiex isibu
tweġibiet għat-tħassib tagħhom, għall-ħtiġijiet tagħhom, għall-problemi u
l-ġrieħi tagħhom” (202). Iż-żgħażagħ infushom “huma atturi tal-pastorali
maż-żgħażagħ, imsieħba u ggwidati, imma ħielsa li jsibu toroq dejjem ġodda bi
kreattività u kuraġġ”. Jeħtieġ “nużaw l-għaqal, l-intelliġenza u l-għarfien li
ż-żgħażagħ stess għandhom tas-sensibbiltà, tal-lingwaġġ u tal-problemi
taż-żgħażagħ l-oħra” (203). Il-pastorali maż-żgħażagħ għandha bżonn
flessibbiltà, u hemm bżonn “nistiednu liż-żgħażagħ għal avvenimenti li kull tant
u tant joffrulhom postijiet fejn mhux biss jirċievu formazzjoni, imma li
jippermettulhom ukoll jaqsmu ħajjithom, jiffesteġġjaw, ikantaw, jisimgħu xhieda
konkreti u jduqu l-laqgħa komunitarja ma’ Alla l-ħaj” (204).
Il-pastorali maż-żgħażagħ ma tistax ma tkunx sinodali, jiġifieri li kapaċi
ssawwar “mixja flimkien”, u timplika żewġ linji kbar ta’ azzjoni: l-ewwel hi
t-tiftixa, it-tieni l-maturazzjoni. Għall-ewwel waħda, Franġisku jafda fil-ħila
taż-żgħażagħ infushom li “jsibu toroq attraenti biex jistiednu”: “Irridu biss
inħeġġu liż-żgħażagħ u nagħtuhom il-libertà li jaġixxu”. Iżjed importanti minn
hekk, “kull żagħżugħ u żagħżugħa jrid isib il-kuraġġ li jiżra’ l-ewwel tħabbira
f’dik l-art għammiela li hi l-qalb ta’ żagħżugħ u żagħżugħa oħra” (210). Hu
pprivileġġjat “il-lingwaġġ tal-qrubija, il-lingwaġġ tal-imħabba diżinteressata,
relazzjonali, eżistenzjali, li jmiss il-qalb”, billi nersqu qrib taż-żgħażagħ
“bil-grammatika tal-imħabba, mhux bil-proselitiżmu” (211). F’dak li jmiss
il-maturità, Franġisku jiftħilna għajnejna li ma mmorrux nipproponu liż-żgħażagħ
imqanqla minn esperjenza intensa ta’ Alla “laqgħat ta’ ‘formazzjoni’ fejn
jaffrontaw biss kwistjonijiet duttrinali u morali… Ir-riżultat ikun li ħafna
żgħażagħ jiddejqu, jitilfu n-nar imkebbes fihom mil-laqgħa ma’ Kristu u l-ferħ
tal-mixja warajh” (212). Jekk kull proġett formattiv “bla dubju jrid jinkludi
formazzjoni duttrinali u morali”, daqshekk ieħor importanti “li jkun idur”
mal-kerygma, jiġifieri “l-esperjenza li fuqha tinbena l-laqgħa ma’ Alla permezz
ta’ Kristu li miet u rxoxta” u mal-maturazzjoni “fl-imħabba fraterna, fil-ħajja
komunitarja, fil-qadi” (213). Għalhekk “il-pastorali maż-żgħażagħ dejjem għandha
tinkludi mumenti li jgħinu għat-tiġdid u l-approfondiment tal-esperjenza
personali tal-imħabba ta’ Alla u ta’ Ġesù Kristu ħaj” (214). U trid tgħin
liż-żgħażagħ “jgħixu bħal aħwa, jgħinu lil xulxin, biex isawru komunità, biex
jaqdu lill-oħrajn, biex ikunu qrib tal-foqra” (215).
L-istituzzjonijiet tal-Knisja hekk isiru “ambjenti tajbin”, u jiżviluppaw
“ħiliet ta’ kif wieħed jilqa’”: “Fl-istituzzjonijiet tagħna rridu noffru
liż-żgħażagħ postijiet tajbin, li huma jistgħu jmexxu kif jixtiequ huma u fejn
jistgħu jidħlu u joħorġu bla xkiel, postijiet li jilqgħuhom u fejn jistgħu
jinġabru minn jeddhom u b’fiduċja biex jiltaqgħu ma’ żgħażagħ oħra kemm
fil-mumenti ta’ tbatija u meta jkunu mxebbgħin, u kemm meta jixtiequ ma’ min
jiċċelebraw il-ferħ tagħhom” (218).
Għalhekk Franġisku jiddeskrivi “l-pastorali tal-istituzzjonijiet edukattivi”, u
jafferma li l-iskola għandha “bżonn urġenti li tikkritika lilha nfisha”. U
jfakkar li “hemm xi skejjel Kattoliċi li donnhom organizzati biss biex iżommu
għaddej dak li hemm… L-iskola mibdula f’‘bunker’ li tipproteġi mill-iżbalji ‘ta’
barra’ hi l-karikatura li tesprimi l-aħjar din it-tendenza”. Meta mbagħad
iż-żgħażagħ joħorġu, jintebħu li hemm “diskrepanza kbira bejn dak li għallmuhom
u d-dinja li fiha sabu ruħhom issa”. Min-naħa l-oħra, “fost l-ikbar ferħ ta’
edukatur hemm dak li jara student tiegħu jikber f’persuna b’saħħitha, integra,
protagonista u kapaċi tagħti” (221). Ma nistgħux nifirdu l-formazzjoni
spiritwali mill-formazzjoni kulturali: “Din hi l-ħidma kbira tagħkom: li twieġbu
għar-ritornelli paralizzanti tal-konsumiżmu kulturali b’għażliet dinamiċi u
qawwija, bit-tiftix, l-għarfien u l-qsim” (223). Fost l-“ambjenti ta’ żvilupp
pastorali”, il-Papa jindika l-“espressjonijiet artistiċi” (226), il-“prattika
tal-isport” (227), u l-impenn għall-ħarsien tal-ħolqien (228).
Hemm bżonn ta’ “pastorali popolari maż-żgħażagħ”, “usa’ u iktar flessibbli, li
tistimola, fid-diversi postijiet fejn konkretament issib liż-żgħażagħ, dawk
il-gwidi naturali u dawk il-kariżmi li l-Ispirtu s-Santu diġà żera’ f’nofshom.
Qabelxejn dan ifisser li ma nagħmlulhomx iżżejjed xkiel, normi, kontrolli u
strutturi obbligatorji lil dawk iż-żgħażagħ ta’ fidi li huma ‘leaders’ naturali
fil-postjiet fejn jgħixu u fid-diversi ambjenti. Irridu nillimitaw ruħna li
nseħbuhom u nħeġġuhom” (230). Meta nippretendu “pastorali maż-żgħażagħ
impersonali, pura, ikkaratterizzata minn ideat astratti, maqtugħa mid-dinja u
mħarsa minn kull tebgħa, inkunu nirriduċu l-Vanġelu għal proposta bla togħma, li
ma tinftehimx, imbiegħda, maqtugħa mill-kulturi taż-żgħażagħ u adattata biss
għal élite ta’ żgħażagħ Insara li jħossuhom differenti, imma li fir-realtà qed
jgħumu f’iżolament bla ħajja u li lanqas jagħti frott” (232). Franġisku
jistedinna nkunu “Knisja bil-bibien tagħha miftuħa”, u “lanqas mhu meħtieġ li
wieħed jaċċetta għalkollox it-tagħlim kollu tal-Knisja biex jista’ jieħu sehem
f’xi wħud mill-ispazji tagħna ddedikati għaż-żgħażagħ” (234); “irid ikun hemm
wisa’ wkoll għal dawk kollha li għandhom viżjonijiet oħra tal-ħajja, jistqarru
twemmin ieħor jew jiddikjaraw ruħhom barranin għax-xefaq reliġjuż” (235).
L-ikona għal din il-viżjoni joffrihielna l-episodju evanġeliku tad-dixxipli ta’
Għemmaws: Ġesù jistaqsihom, jismagħhom bis-sabar, jgħinhom jagħrfu dak li
għaddejjin minnu, jinterpretaw dak li għexu fid-dawl tal-Iskrittura, jaċċetta li
jieqaf magħhom, jidħol fil-lejl tagħhom. Huma stess li jagħżlu li bla dewmien
jerġgħu jaqbdu l-mixja tagħhom fid-direzzjoni opposta (237).
“Dejjem missjunarji”. Biex iż-żgħażagħ isiru missjunarji ma hemmx bżonn jagħmlu
xi “mixja twila”: “Żagħżugħ li jmur pellegrinaġġ biex jitlob l-għajnuna
lill-Madonna u jistieden ħabib jew sieħeb tiegħu biex imur miegħu, b’dan il-ġest
sempliċi qed iwettaq azzjoni missjunarja prezzjuża” (239). Il-pastorali
maż-żgħażagħ “trid tkun dejjem pastorali missjunarja” (240). U ż-żgħażagħ
jixirqilhom dejjem ir-rispett fil-libertà tagħhom, “imma għandhom bżonn ukoll li
jħossuhom imsieħba” min-naħa tal-adulti, ibda mill-familja (242) u allura
mill-komunità: “Dan jimplika li liż-żgħażagħ nifhmuhom, nistmawhom u nħobbuhom,
u ma niġġudikawhomx il-ħin kollu jew nesiġu minnhom perfezzjoni li ma
tikkorrispondix mal-età tagħhom” (243). Jinħass in-nuqqas ta’ persuni esperti u
dedikati għall-akkumpanjament (244) u “xi tfajliet iħossu n-nuqqas ta’ figuri
ta’ riferiment femminili fi ħdan il-Knisja” (245). Iż-żgħażagħ infushom
“fissrulna” l-karatteristiċi li jittamaw li jsibu f’min iseħibhom: “ikun Nisrani
fidil impenjat fil-Knisja u fid-dinja; tiftixa kontinwa tal-qdusija; ma
jiġġudikax, imma jieħu ħsieb; jagħti widen b’attenzjoni għall-ħtiġijiet
taż-żgħażagħ; iwieġeb bi ħlewwa; ikun jaf lilu nnifsu; jagħraf il-limiti tiegħu;
jaf bil-ferħ u n-niket tal-ħajja spiritwali. Kwalità ta’ importanza ewlenija hi
li wieħed jagħraf li hu bniedem u li jista’ jiżbalja: m’aħniex perfetti, imma
midinbin maħfura” (246). Iridu jkunu jafu “jimxu flimkien” maż-żgħażagħ u
jirrispettaw il-libertà tagħhom.
It-tmien kapitlu: “Il-vokazzjoni”
“Dak li hu fundmentali hu li niddixxernu u niskopru li dak li jrid Ġesù minn
kull żagħżugħ u żagħżugħa hu qabelxejn il-ħbiberija tiegħu” (250). Il-vokazzjoni
hi sejħa għas-servizz missjunarju lejn l-oħrajn, “għax ħajjitna fuq din l-art
tilħaq il-milja tagħha meta tinbidel f’offerta” (254). “Biex inwettqu
l-vokazzjoni tagħna hemm bżonn niżviluppaw, inwarrdu u nikkultivaw dak kollu li
aħna. Mhux nivvintaw, jew noħolqu lilna nfusna mix-xejn, imma niskopru mill-ġdid
lilna nfusna għad-dawl ta’ Alla u nħallu lil ħajjitna twarrad” (257). U “dan
l-‘inkunu għall-oħrajn’ fil-ħajja ta’ kull żagħżugħ normalment hu marbut ma’
żewġ kwistjonijiet fundamentali: il-formazzjoni ta’ familja ġdida u x-xogħol”
(258).
F’dak li għandu x’jaqsam mal-“imħabba u l-familja”, il-Papa jikteb li
“ż-żgħażagħ iħossu b’ċerta qawwa s-sejħa għall-imħabba u joħolmu li jiltaqgħu
mal-persuna t-tajba li magħha jistgħu jibnu familja” (259), u s-sagrament
taż-żwieġ “igeżwer din l-imħabba bil-grazzja ta’ Alla, iniżżlilha għeruqha
f’Alla nnifsu” (260). Alla ħalaqna sesswati, hu stess ħalaq is-sesswalità, li hi
don tiegħu, u għalhekk “xejn tabù”. Hi don li l-Mulej jagħtina u “għandu żewġ
għanijiet: li nħobbu lil xulxin u li nnisslu l-ħajja. Hi passjoni… L-imħabba
vera hi mimlija passjoni” (261). Franġisku josserva li “ż-żieda
fis-separazzjonijiet, divorzji… tista’ tikkawża fiż-żgħażagħ tbatijiet kbar u
kriżijiet ta’ identità. Xi drabi jkollhom jitgħabbew b’responsabbiltajiet li
mhumiex proporzjonati għall-età tagħhom” (262). Minkejja d-diffikultajiet
kollha, “nixtieq ngħidilkom… li l-familja hi ta’ min jirriskja għaliha u fiha
ssibu l-aqwa tħeġġiġ biex timmaturaw u l-isbaħ ferħ x’taqsmu ma’ xulxin. Tħallux
lil min jisirqilkom il-possibbiltà li tħobbu bis-serjetà” (263). “Li temmen li
xejn ma jista’ jkun għal dejjem hu ingann u gidba… nitlobkom tkunu
rivoluzzjonarji, nitlobkom tmorru kontra l-kurrent” (264).
Fejn jidħol ix-xogħol, il-Papa jikteb: “Nistieden liż-żgħażagħ biex ma
jippretendux li jistgħu jgħixu bla ma jaħdmu, dejjem jiddependu mill-għajnuna
tal-oħrajn. Dan mhuwiex sew, għax ix-xogħol hu ħtieġa, hu parti mis-sens
tal-ħajja fuq din l-art, triq ta’ maturazzjoni, ta’ żvilupp uman u ta’ mixja
biex nilħqu l-milja personali ta’ ħajjitna. F’dan is-sens, li ngħinu bil-flus
lill-foqra għandu jkun dejjem rimedju proviżjorju kif nilqgħu għal ċerti
emerġenzi” (269). U wara li jinnota kif fid-dinja tax-xogħol iż-żgħażagħ qed
iħabbtu wiċċhom ma’ xejriet ta’ esklużjoni u ta’ emarġinazzjoni (270), jafferma
hekk dwar il-qgħad fost iż-żgħażagħ: “Hi kwistjoni… li l-politika għandha tqisha
bħala problema prijoritarja, b’mod partikulari llum li l-ħeffa tal-iżviluppi
teknoloġiċi, flimkien mal-ossessjoni biex tonqos in-nefqa tax-xogħol, jistgħu
jwasslu malajr biex ċerti postijiet tax-xogħol jeħdulhom posthom il-magni”
(271). U liż-żgħażagħ jgħidilhom: “Huwa minnu li ma tistax tgħix bla ma taħdem u
li xi drabi jkollok taċċetta dak li ssib, imma qatt terġa’ lura mill-ħolm
tiegħek, tidfen qatt għalkollox vokazzjoni, qatt tgħodd ruħek b’mirbuħ” (272).
Franġisku jagħlaq dan il-kapitlu billi jitkellem fuq il-“vokazzjonijiet għal
konsagrazzjoni speċjali”. “Fid-dixxerniment ta’ vokazzjoni ma rridux naqtgħu
barra l-possibbiltà ta’ konsagrazzjoni lill-Mulej… Għaliex taqtagħha barra?
Ibqa’ żgur li, jekk tagħraf sejħa ta’ Alla u timxi warajha, din tkun il-ħaġa li
timla lil ħajtek tassew” (276).
Id-disa’ kapitlu: “Id-dixxerniment”
Il-Papa jfakkarna li “mingħajr l-għerf tad-dixxerniment nistgħu faċilment
ninbidlu f’pupazzi qisna merċa mitluqa għat-tendenzi tal-mument” (279).
“Espressjoni tad-dixxerniment hu l-impenn biex nagħrfu l-vokazzjoni tagħna. Hi
ħidma li titlob spazji ta’ solitudni u ta’ skiet, għax din hi deċiżjoni
personali ħafna li ħadd ma jista’ jeħodha hu flokna” (283). “Id-don
tal-vokazzjoni hu bla dubju don esiġenti. Id-doni ta’ Alla huma interattivi u
biex ingawduhom hemm bżonn nirriskjaw ħafna” (289).
Minn min jgħin liż-żgħażagħ fid-dixxerniment huma mitluba tliet sensibbiltajiet.
L-ewwel waħda hi l-attenzjoni għall-persuna: “Irridu nisimgħu lill-ieħor li qed
jagħtina lilu nnifsu fi kliemu” (292). It-tieni hi li wieħed jgħarbel lilu
nnifsu, jiġifieri “taqra l-mument it-tajjeb fejn tista’ tagħraf il-grazzja
mit-tentazzjoni” (293). It-tielet hi li “nagħtu widen għat-tqanqil li l-ieħor
iħoss ‘quddiemu’. Hu s-smigħ profond ta’ ‘fejn irid imur tassew l-ieħor’” (294).
Meta wieħed jisma’ lill-ieħor b’dan il-mod, “f’ċertu punt irid iwarrab min-nofs
biex iħallih jimxi fit-triq li jkun skopra. Jgħib kif għeb il-Mulej minn quddiem
id-dixxipli tiegħu” (296). Jeħtieġ “inqanqlu u nsieħbu l-proċessi, mhux nimponu
l-mixjiet. U dawn huma proċessi ta’ persuni li huma dejjem uniċi u ħielsa.
Għalhekk hu diffiċli li nsibu riċetti lesti” (297).
L-Eżortazzjoni tagħlaq b’“xewqa” tal-Papa Franġisku: “Għeżież żgħażagħ, kemm
nieħu gost narakom tiġru b’ħeffa ikbar minn min jeħodha bil-mod u hu beżżiegħi.
Iġru, miġbuda minn dak il-Wiċċ hekk maħbub, li aħna nqimu fl-Ewkaristija mqaddsa
u nagħrfu fil-ġisem ta’ ħuna li jbati… Il-Knisja għandha bżonn tal-qabża
tagħkom, tal-intuwizzjonijiet tagħkom, tal-fidi tagħkom… U meta taslu hemm fejn
aħna għadna ma lħaqniex, ħa jkollkom is-sabar li tistennewna” (299).
miġjub mit-Taljan għall-Malti minn Francesco Pio Attard